1.

«Εκάλεσε το όνομα αυτού Ιησούν».

Πατέρες της Εκκλησίας, μεγάλοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς, ονομάζουν τον Θεό ανώνυμον και πολυώνυμον. Ανώνυμον διότι κανένα όνομα, καμμιά λέξη του ανθρώπινου λεξιλογίου δεν μπορεί να περιλάβει και να αποδώσει πλήρως την ουσία και τις αναρίθμητες και άπειρες τελειότητες του Θεού. Πολυώνυμον δε, διότι η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη, οι άνθρωποι γενικά αποδίδουν στον Θεό πολλά ονόματα, καθένα από τα οποία εκφράζει και κάποια άπειρη τελειότητα του Θεού. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Θεάνθρωπο Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν. Πολλά ονόματα, ακριβώς διότι είναι Θεός και άνθρωπος, του έχει αποδώσει η Αγία Γραφή. Ένα όμως επικράτησε περισσότερο από όλα τα άλλα. Με αυτό τον προσφωνούσαν τότε οι άνθρωποι. Με αυτό τον επικαλούνται στις προσευχές τους οι Χριστιανοί διά μέσου των αιώνων. Είναι το όνομα Ιησούς.

Αλλά ο δίκαιος Ιωσήφ δεν του έδωσε από μόνος του το όνομα Ιησούς. Δεν το διάλεξε αυτός ανάμεσα στα πολυάριθμα ονόματα των Εβραίων. Του το έδωσε κατ’ εντολήν Θεού ο άγγελος. Είναι επομένως Θεόσδοτο το ιερώτατο και αγαπημένο αυτό όνομα. Για πρώτη φορά απεσταλμένος του Θεού και κατ’ εντολήν του Θεού ο αρχάγγελος Γαβριήλ γνωστοποίησε στην Παρθένον το όνομα του παιδιού, το οποίο εκ Πνεύματος Αγίου θα γεννιόταν από αυτήν. «Ιδού, τής είπε, συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν» (Λουκ. α΄ 31).

Άγγελος Κυρίου πάλι, όταν βασάνιζαν τον δίκαιο Ιωσήφ άδικες υποψίες εναντίον της Παναγίας Παρθένου, κατ’ εντολήν Θεού απεκάλυψε σ’ αυτόν το μυστήριον της γεννήσεως του παιδιού και του ανακοίνωσε συγχρόνως το όνομα που έπρεπε να δοθεί σ’αυτό. Παρουσιάστηκε στον ύπνο και του είπε; «Ιωσήφ υιός Δαυίδ, μη φοβηθείς παραλαβείν Μαριάμ την γυναίκα σου∙ το γαρ εν αυτή γεννηθέν εκ Πνεύματος εστίν Αγίου». Και αμέσως πρόσθεσε: «Τέξεται υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν» (Ματθ. α΄ 20, 21). Και ο Ιωσήφ, με τη σύμφωνη γνώμη φυσικά και της Παναγίας μας, ονόμασε το παιδί Ιησούν.

Με αυτό το γλυκύτατο όνομα το προσφωνούσε με απέραντη στοργή και τρυφερότητα η μητέρα του και ο Ιωσήφ. Με αυτό το ονόμαζαν κατόπιν τα συνομήλικά του παιδιά της Ναζαρέτ και οι Ναζαρηνοί. Με αυτό άνδρα πλέον, άφθαστο διδάσκαλο και θαυματουργό, τον ονόμαζαν οι σύγχρονοι του. Αυτό τέθηκε στην επιγραφή πάνω στον σταυρό του. «Ιησούς ο Ναζωραίος, ο βασιλεύς των Ιουδαίων» είχε γράψει ο Πιλάτος (Ιω, ιθ΄ 19). Όταν λίγα χρόνια αργότερα ο τρομερός διώκτης των πρώτων χριστιανών Σαύλος «εμπνέων απειλής και φόνου» πορευόταν προς την Δαμασκό και είδε εκτυφλωτικό φως να τον σκεπάζει, άκουσε την φωνή του Κυρίου να του λέγει: «Σαούλ, Σαούλ, τι με διώκεις»; Σε ερώτηση του Σαούλ «ποιος είσαι, Κύριε;», ο Κύριος απάντησε: «εγώ ειμί Ιησούς, ον συ διώκεις» (Πράξ. θ΄ 1-5).

Αλλά τι σημαίνει η λέξη Ιησούς; Ποιο είναι το νόημα της; Είναι γνωστό, ότι κατά κανόνα τα ονόματα των Εβραίων – όπως άλλωστε και των αρχαίων Ελλήνων – εξέφραζαν ένα νόημα, είχαν κάποια σημασία. Ποια, λοιπόν, είναι η σημασία του ονόματος Ιησούς;

Το ιερό αυτό όνομα αποτελείται και είναι σύνθετο από δυο λέξεις. Από την λέξη Γιεχωβά, που σημαίνει «ο αιώνιος υπάρχων απειροτέλειος Θεός», και από την λέξη Ιεσούα, που σημαίνει «σωτηρία, σωτήρ». Επομένως ολόκληρο το όνομα σημαίνει «Θεός-Σωτήρ». Ότι δηλαδή αυτός, στον οποίον ο αρχάγγελος έδωσε το όνομα Ιησούς δεν θα ήταν ένας απλός άνθρωπος, ούτε και Θεός μόνον. Θα ήταν Θεός και άνθρωπος. Τέλειος Θεός, όπως ο Πατήρ και το Άγιον Πνεύμα, και τέλειος άνθρωπος, όπως ήταν ο Αδάμ, όταν βγήκε από τα χέρια του Δημιουργού. Για αυτό και ο απόστολος Παύλος ονομάζει τον Κύριο «δεύτερον άνθρωπον», «επουράνιον άνθρωπον», «νέον Αδάμ» (Α΄ Κορ. ιε΄ 47, 48). Είναι, λοιπόν, Θεάνθρωπος ο Ιησούς. Αυτό μαρτυρεί το όνομα του.

Ύψιστος σκοπός της ενανθρωπήσεως του, της θεανδρικής υπόστασης του ήταν η σωτηρία του αμαρτωλού ανθρώπου, του ανθρώπινου γένους από τον Αδάμ μέχρι συντέλειας των αιώνων. Το βαθύτερο, άλλωστε, νόημα του ιερού αυτού ονόματος, τον σκοπό που αυτό φανερώνει, έδωσε ο ίδιος ο αρχάγγελος Γαβριήλ. Όταν προς τον Ιωσήφ είπε «καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν», αμέσως πρόσθεσε, «αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού». Η δεύτερη φράση ερμηνεύει το όνομα και το αιτιολογεί. Θα του δώσεις, λέει, αυτό το όνομα, διότι αυτό του ταιριάζει απόλυτα, αυτό δηλώνει τον σκοπό της σαρκώσεως. Διότι αυτός, ο Ιησούς, θα σώσει, θα απαλλάξει και θα ελευθερώσει τον λαόν του από το βάρος και την ενοχή της αμαρτίας. Είναι Θεός – Σωτήρ.

Πόσες και πόσες φορές ο Ιησούς δεν κάλεσε στη σωτηρία τους ανθρώπους της εποχής του και δεν καλεί όλους τους ανθρώπους της οικουμένης διά μέσου των αιώνων; Είπε και λέει, «δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς. Άρατε τον ζυγόν μου εφ υμάς… και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών» (Ματθ. ια΄ 28, 29). Αμέσως μετά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος κήρυτταν οι Απόστολοι προς τα πλήθη των Εβραίων, και κατόπιν προς όλη την οικουμένη σωτηρία στο όνομα του Ιησού. Μνημειώδης μένει η διακήρυξη του αποστόλου Πέτρου: «Ας γίνει γνωστό σ’ όλους σας, είπε…, ότι δεν είναι δυνατόν με κανένα άλλο πρόσωπο και με κανένα άλλον τρόπο να πετύχουμε την σωτηρία, παρά μόνο δια του Ιησού, διότι δεν υπάρχει κανένα άλλο όνομα κάτω από τον ουρανό και πάνω στην γη, παρά μόνο το όνομα Ιησούς, που έχει δοθεί εκ μέρους του Θεού στους ανθρώπους, δια του οποίου έχει οριστεί να σωθούμε όλοι μας» (Πράξ. δ΄ 10, 12).

Ο Κύριος, που ως βρέφος, γεννήθηκε στη Βηθλεέμ είναι Θεός – Σωτήρ. Αυτό διαλαλεί το όνομα Ιησούς. Σαρκώθηκε για την σωτηρία όλου του ανθρώπινου γένους, για την σωτηρία του καθενός από μας προσωπικά. Και είναι για τον καθένα μας, ατομικά, Ιησούς δηλαδή Θεός – Σωτήρ.

 Γεώργιος Σαββίδης

2.

Πίστη καὶ ἐπαγγελίες

Λαμπρόπουλος Βαρνάβας (Ἀρχιμανδρίτης)

Τὴν Κυριακὴ πρὶν ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴ μνήμη ὅλων ἐκείνων ποὺ εὐαρέστησαν στὸν Θεό, ἀπὸ τοὺς πρωτοπλάστους μέχρι τὸν ἅγιο Ἰωσὴφ τὸν μνήστορα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Αὐτὸς «ὁ θεοσύλλεκτος χορὸς τῶν ἁγίων», ὅπως λέει ἕνα τροπάριο τῆς ἑορτῆς, μὲ προεξάρχοντες τοὺς ἁγίους Πατριάρχες Ἀβραάμ, Ἰσαὰκ καὶ Ἰακώβ, μᾶς ἑτοιμάζει νὰ ὑποδεχθοῦμε τὸν νεογέννητο Χριστό. Δὲν χρειάζονται, μᾶς λένε, πολυτελῆ ροῦχα καὶ πολυδάπανοι στολισμοί. Δύο μόνο εἶναι τὰ ἀπαιτούμενα, σύμφωνα μὲ ἄλλο τροπάριο: «τρόπος φιλόξενος» καὶ «πίστις ὑψηλή».

Ἡ πίστη τῶν Πατριαρχῶν

Μὲ τὶς δύο αὐτὲς ἀρετὲς ἦταν ἐξόχως κοσμημένος ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ· μὲ τὴν πρώτη ἀξιώθηκε νὰ φιλοξενήσει τὸν ἴδιο τὸν ἄσαρκο Θεὸ Λόγο μὲ μορφὴ ἀγγέλου καὶ «τυπικῶς» ὁλόκληρη τὴν Ἁγία Τριάδα· τὴ δεύτερη, τὴν πίστη, τὴν καλλιέργησε σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε ἀξιώθηκε νὰ γίνει πατέρας ὅλων τῶν πιστευόντων, καὶ ὁ παράδεισος νὰ ὀνομαστεῖ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Χριστὸ «κόλπος τοῦ Ἀβραάμ». Μᾶλλον δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος ὅπως ὁ Ἀβραάμ, ποὺ νὰ «πέρασε» μὲ ἄριστα τόσο δύσκολες ἐξετάσεις πίστης. Τὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ἀρχίζει μὲ μία ὑπέροχη ἐξύμνηση τῆς «ὑψηλῆς» πίστης του.

Ὁ Θεὸς τὸν «ξεσήκωσε» ἀπὸ τὴ Μεσοποταμία καί, χωρὶς καν νὰ ξέρει ποῦ πηγαίνει, τὸν ἔφερε στὴν Παλαιστίνη μὲ τὴν ὑπόσχεση νὰ τοῦ χαρίσει αὐτὴ τὴ γῆ. Ἄφησε τὴν πατρίδα του, ὅπου ἦταν ἐπιφανής, ἄφησε ὅλη τὴν ἀκίνητη περιουσία του, τοὺς φίλους, τοὺς συγγενεῖς, καθὼς καὶ τοὺς τάφους τῶν προγόνων του, μὲ τὴν προοπτικὴ νὰ μὴν ξαναγυρίσει ποτέ. Καὶ μετὰ ἀπὸ χρόνια, ὅταν πέθανε ἡ γυναίκα του Σάρρα, ἀναγκάστηκε νὰ ἀγοράσει τὸν τάφο της· αὐτός, ποὺ ὁ Θεὸς τοῦ εἶχε ὑποσχεθεῖ ὅλη ἐκείνη τὴ γῆ, δὲν εἶχε ἀκόμα δικό του «οὐδὲ τριπηχυαῖον τόπον», ἀφοῦ ἔμενε ἀκόμα σὲ σκηνές. Ἀλλὰ καὶ οἱ μετὰ ἀπὸ αὐτὸν συγκληρονόμοι τῆς θείας ὑπόσχεσης Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ σὲ σκηνὲς ἔμειναν, σὰν σὲ ξένη γῆ, χωρὶς ὅμως ποτὲ νὰ χάσουν τὴν πίστη καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη τους στὸν Θεό.

«Εἰργάσαντο δικαιοσύνην»

Τὸ θαυμαστὸ εἶναι ὅτι αὐτοὶ οἱ προπάτορες, ἂν καὶ τοὺς εἶχε δοθεῖ ὑπόσχεση γιὰ ἐπίγεια ἀγαθά, δὲν τοὺς ἔδιναν σημασία, ἀλλὰ ἀναζητοῦσαν τὴ μέλλουσα οὐράνια πόλη. Ἐνῶ ἐμεῖς, παρ’ ὅλο ποὺ ὁ νεογέννητος Μεσσίας μὲ ὅλους τοὺς τρόπους μᾶς μίλησε καὶ μᾶς ἄνοιξε τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, συνεχίζουμε νὰ ἐπιζητοῦμε τὰ κάτω καὶ χοϊκά. «Ντροπή μας!», ἀναφωνεῖ μὲ πικρία ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. «Αἰσχυνθῶμεν», διότι ἐνῶ «ὁ Θεὸς περὶ τῆς ἄνω διαλέγεται πόλεως, ἡμεῖς τὴν ἐνταῦθα ἐπιζητοῦμεν».

Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὸ λαμπρὸ παράδειγμα τῶν ἁγίων Πατριαρχῶν, μνημονεύει ὁ ἀπόστολος Παῦλος καὶ πολλοὺς ἄλλους ἀθλητὲς τῆς πίστης, ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν ἔλαμψαν μὲ τὸν φωτεινὸ βίο τους ἀλλὰ ἀκτινοβολοῦσαν μὲ τὴν πίστη τους. Ἡ πίστη δὲν εἶναι ἐπιβράβευση καθαροῦ βίου, ἀλλὰ δῶρο σὲ ταπεινὲς ψυχές. Καὶ κάποτε ἡ ἁμαρτία ὁδηγεῖ στὴν ταπείνωση καὶ σὲ ἀνυψωτικὴ συντριβή. Ἡ πίστη δὲν εἶναι καρπὸς ἀναμάρτητης πολιτείας, ἀλλὰ – ἂν τὸ θελήσει ὁ «πνεύματι συντετριμμένῳ» μετανοῶν- μπορεῖ νὰ γίνει ἔναυσμα καὶ ἀφυπνιστικὴ δύναμη γιὰ ἐνάρετη πολιτεία καὶ στεφάνι ἁγιότητας. Κορυφαῖο παράδειγμα ἀποτελεῖ ὁ ὑπὸ τοῦ Παύλου μνημονευόμενος προφητάναξ Δαβίδ, ποὺ τιμήθηκε καὶ ὡς κατὰ σάρκα γενάρχης τοῦ Χριστοῦ. Καὶ εἶναι κορυφαῖο παράδειγμα πίστης ὁ Δαβίδ, διότι περισσότερο ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα κατορθώματα πίστης, τὶς νίκες κατὰ τῶν ἐχθρῶν, τὴ χαλιναγώγηση λιονταριῶν, τὴ λύτρωση ἀπὸ φωτιά, ἀπὸ μαχαίρι φονικὸ ἢ καὶ ἀπὸ ἀρρώστιες, περισσότερο ἀπὸ μαρτυρικὸ θάνατο, ἀπὸ ὑπομονὴ σὲ κάθε εἴδους στερήσεις καὶ κακουχίες, περισσότερο ἀπὸ ὅλα αὐτά, βασικὴ προϋπόθεση ἀλλὰ καὶ ἀσφαλὴς καρπὸς πίστης εἶναι «ἡ ἐργασία τῆς δικαιοσύνης» τοῦ Θεοῦ, δηλαδὴ ἡ ὑγιὴς καὶ σταθερὴ μετάνοια.

Προϋποθέσεις συμμετοχῆς στὴν τελικὴ ἐπαγγελία

Ὁ παρὰ λίγο ἱερομάρτυς Σαπρίκιος, ἔστω κι ἂν ὑπέμεινε μαρτύρια γιὰ τὴν πίστη του στὸν Χριστό, ἔχασε τελικὰ καὶ τὸ στεφάνι τῆς ἁγιότητας καὶ τὴν ψυχή του, καὶ «διχοτομήθηκε» ἀπὸ τὴν ἱερωσύνη του, γιατί δὲν θέλησε νὰ συγχωρήσει τὸν φίλο του Νικηφόρο, ὁ ὁποῖος ἐπίμονα ζητοῦσε τὴ συγγνώμη του μέχρι τὴν τελευταία στιγμή· τὴ δόξα τοῦ μαρτυρίου τὴν κέρδισε ὁ Νικηφόρος, γιατί ἀποδείχθηκε πιὸ ταπεινὸς καὶ πιὸ ἐλεήμων. Αὐτὴ ἡ ταπείνωση καὶ ἡ εὐσπλαχνία εἶναι τὸ ἀσφαλὲς εἰσιτήριο εἰσόδου στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ καὶ ὁ Χριστὸς ἔκρουσε τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου γιὰ πολλοὺς χαρισματούχους καὶ θαυματουργοὺς ὅτι, ἂν βρεθοῦν γυμνοὶ ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἀρετές, θὰ ἀκούσουν τὴν ἔσχατη ἡμέρα τὸ «οὐκ οἶδα ὑμᾶς» καὶ θὰ μείνουν ἔξω τοῦ νυμφῶνος του.

Ἡ ἀνυπέρβλητη τιμή, ποὺ μᾶς κάνει ὁ σὲ λίγες μέρες ἐν φάτνῃ ἀλόγων ἀνακλινόμενος Χριστός, ἀλλὰ καὶ ἡ ἐξαιρετικὴ εὐθύνη γιὰ ἐμᾶς τοὺς πιστούς τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι τὸ ὅτι ὅλοι οἱ ἅγιοι προπάτορες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης περιμένουν ἐμᾶς, γιὰ νὰ ἀπολαύσουμε μαζὶ τὴν ὕψιστη τελικὴ πρὸς ὅλους μας ἐπαγγελία του. Μᾶς περιμένουν νὰ γίνουμε συνοδοιπόροι τους πρὸς τὴ Βηθλεέμ, γιὰ νὰ προσκυνήσουμε τὸν Υἱὸ καὶ Λόγο τοῦ Θεοῦ σαρκωθέντα, ποὺ ἦλθε γιὰ νὰ μᾶς συνανυψώσει στὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, στὴν ἔσχατη δόξα τῆς ἐπουράνιας Βασιλείας του.

3.

Κυριακὴ πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως

Διονύσιος Ψαριανός (Μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης (+)

Ἀγαπητοὶ χριστιανοί,

Ἀπὸ σήμερα πιὰ μπαίνουμε φανερὰ στὴν περιοχὴ τῆς μεγάλης ἑορτῆς τοῦ Σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο μᾶς λέγει γιὰ τοὺς προγόνους τοῦ Ἰησοῦ, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ποὺ ἦρθε σὲ μᾶς κι ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ τὴ σωτηρία μας. Ἀπὸ τὸν Ἀβραὰμ μέχρι τὸν Ἰωσὴφ εἶν’ ἕνας μακρὺς κατάλογος μὲ τὰ ὀνόματα τῶν προγόνων τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ σὰν ἀνθρώπου. Ὁ κατάλογος ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Ἀβραάμ, γιατί ἐκεῖνος εἶναι γενάρχης τῶν Ἑβραίων καὶ σὲ κεῖνον ὁ Θεὸς ἔδωκε τὴν ὑπόσχεση πὼς ἀπὸ τὴ γενιά του θὰ γεννηθῆ ὁ Χριστός. Ἐμεῖς τώρα ἂς ἀφήσουμε τὸν κατάλογο μὲ τὰ ὀνόματα κι ἂς ἀκούσουμε στὴ δική μας γλώσσα τὸ Εὐαγγέλιο, ἀπὸ κεῖ ποὺ μᾶς μιλάει γιὰ τὴ γέννηση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ γέννηση ἦταν ἔτσι. Ἡ μητέρα του ἡ Μαρία, ὅταν ἀρραβωνιάσθηκε μὲ τὸν Ἰωσήφ, πρὶν νὰ συγκατοικήσουν, βρέθηκε νὰ εἶναι ἔγκυος ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Κι ὁ Ἰωσὴφ ὁ ἀρραβωνιαστικός της, ἐπειδὴ ἦταν δίκαιος ἄνθρωπος καὶ δὲν ἤθελε νὰ τὴν ἐκθέση, θέλησε κρυφὰ νὰ τὴν διώξη. Κι ἐνῶ αὐτὸς σκέφθηκε ἐτοῦτα, νὰ καὶ φαίνεται στὸν ὕπνο του ἄγγελος Κυρίου καὶ τοῦ λέγει· Ἰωσήφ, ἀπόγονε τοῦ Δαβίδ, νὰ μὴ φοβηθῆς νὰ πάρης μαζί σου τὴ γυναίκα σου Μαριάμ· γιατί αὐτὸ ποὺ γεννήθηκε μέσα της εἶναι ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Θὰ γέννηση λοιπὸν παιδὶ καὶ θὰ τὸ ὀνομάσης Ἰησοῦν· γιατί αὐτὸς θὰ σώση τὸ λαό του ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες του. Κι ὅλο ἐτοῦτο ἔγινε γιὰ ν’ ἀληθέψη ὁ λόγος Κυρίου, ποὺ λέγει μὲ τὸ στόμα τοῦ Προφήτη· Νά, ἡ παρθένος θὰ μείνη ἔγκυος καὶ θὰ γέννηση παιδὶ καὶ θὰ τοῦ δώσουνε τὸ ὄνομα Ἐμμανουήλ, ποὺ θὰ πῆ· ὁ Θεὸς εἶναι μαζί μας. Καὶ σηκώθηκε ἀπὸ τὸν ὕπνο ὁ Ἰωσὴφ κι ἔκαμε καθὼς τὸν πρόσταξεν ὁ ἄγγελος Κυρίου, καὶ πῆρε μαζί του τὴ γυναίκα του καὶ δὲν τὴν πλησίαζε, μέχρι ποὺ γέννησε τὸν υἱὸ της τὸν πρωτότοκο καὶ τοῦ ‘δωκε τὸ ὄνομα Ἰησοῦς.

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, γράφει πὼς τὸ ὄνομα Ἰησοῦς εἶναι «τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα», πάνω δηλαδὴ ἀπ’ ὅλα τὰ ὀνόματα. Κι’ ὅπως βλέπουμε σήμερα στὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο, τὸ ὄνομα Ἰησοῦς δὲν τὸ ἔδωκαν oi ἄνθρωποι στὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος. Τὸ ἔδωκεν ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Ἔτσι εἶπε ὁ ἄγγελος Κυρίου στὸν Ἰωσήφ, ποὺ θορυβήθηκε ὅταν κατάλαβε πὼς ἡ Παρθένος Μαρία ἦταν ἔγκυος. Θὰ γέννηση παιδί, τοῦ εἶπε, καὶ θὰ τὸ ὀνομάσης Ἰησοῦν. Μὰ πιὸ πρῶτα τὸ εἶχε πῆ καὶ ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ στὴν παρθένο Μαρία, ὅταν πῆγε σταλμένος ἀπὸ τὸ Θεὸ στὴ Ναζαρέτ, γιὰ νὰ εὐαγγελισθῆ τὴ μεγάλη χαρὰ ποὺ περίμενε ὁ κόσμος. Θὰ γέννησης, τῆς εἶπε, υἱὸ καὶ θὰ τοῦ δώσης τὸ ὄνομα Ἰησοῦς. Αὐτὸ τὸ ὄνομα, χριστιανοί μου, δὲν δόθηκε στὴν τύχη. Εἶναι τὸ ὄνομα ποὺ φανερώνει τί θὰ ἐρχότανε νὰ κάμη στὸν κόσμο ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ. Μέσα στὸ ἴδιο τὸ ὄνομά του ὑπάρχει τὸ ἔργο καὶ ἡ ἀποστολὴ τοῦ Χριστοῦ, γιατί τὸ Ἰησοῦς, ποὺ εἶναι ὄνομα ἑβραϊκό, στὴν ἑλληνικὴ γλώσσα θὰ πῆ Σωτήρας. Ὁ ἄγγελος Κυρίου ποὺ παρουσιάσθηκε στὸν Ἰωσήφ, δὲν παράλειψε καὶ νὰ ἐξηγήση γιατί ὁ Χριστὸς θὰ ἔπαιρνε τὸ ὄνομα Ἰησοῦς· γιατί αὐτός, εἶπε, θὰ σώση τὸ λαό του ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες του.

Νὰ μὴ θαρροῦμε λοιπὸν κι ἐμεῖς, χριστιανοί μου, πὼς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἦρθε γιὰ τίποτ’ ἄλλο ἐδῶ στὴ γῆ παρεκτὸς γιὰ νὰ μᾶς σώση ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες μας. Ὅλα τὰ ἄλλα ὅσα μᾶς λείπουνε μποροῦμε νὰ τὰ βροῦμε καὶ νὰ τὰ φτιάξουμε μόνοι μας, καὶ ἐπιστῆμες καὶ τέχνες καὶ πλοῦτο· μόνο τὴν ἁμαρτία μας εἴμαστε ἀνήμποροι νὰ νικήσουμε καὶ μόνο τὴ σωτηρία μας δὲν εἶναι τρόπος νὰ βροῦμε. Μὰ εἶν’ ἀλήθεια πὼς ἂν δὲ σωθοῦμε ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες μας, ὅλα τὰ ἄλλα δὲ μᾶς ὠφελοῦνε σὲ τίποτα. Ἐκεῖ ποὺ θαρροῦμε πὼς εἴμαστ’ εὐτυχισμένοι μέσα στὰ καλὰ ποὺ μᾶς δίνει ὁ κόσμος, ἐκεῖ κι αἰσθανόμαστε πὼς εἴμαστε δυστυχισμένοι καὶ ταλαίπωροι, γιατί μᾶς τρώγει μέσα μας τὸ σαράκι τῆς ἁμαρτίας καὶ μᾶς βαραίνει ἡ ἔνοχη συνείδησή μας. Τὴν ἁμαρτία μας δὲν τὴν ξεπλένει καὶ τὴ συνείδησή μας δὲν τὴν ξαλαφρώνει ἄλλος κανένας, παρεκτὸς ἀπὸ τὸ Χριστό, ποὺ εἶναι ὁ Ἰησοῦς, ὁ Σωτήρας μας. Γι’ αὐτὸ πάντα τὸ πιὸ ἀγαπητὸ σὲ μᾶς πρόσωπο καὶ τὸ ἀνώτερο καὶ τὸ ἐνδοξότερο ἀπ’ ὅλα τὰ ὀνόματα, ὅπου τὸ προσκυνοῦνε καὶ οἱ ἄγγελοι καὶ οἱ ἄνθρωποι καὶ oi δαίμονες, εἶναι τὸ ὄνομα Ἰησοῦς.

Ὅλα τὰ περιστατικά, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὅλα τὰ περιστατικὰ ἀπὸ τὴ γέννηση τοῦ Ἰησοῦ, καθὼς μᾶς τὰ ἱστοροῦνε τὰ ἱερὰ Εὐαγγέλια, μᾶς λένε πὼς ὁ Ἰησοῦς δὲν εἶναι ἄνθρωπος, κι ἂς φαίνεται ἄνθρωπος κι ἂς ἔχη ὅλα τὰ φυσικά τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι Θεὸς καὶ ἄνθρωπος, ὁ Θεὸς ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος, χωρὶς νὰ πάψη νὰ ‘ναι Θεός. Αὐτό, ὅσο καὶ νὰ τὸ συλλογιζώμαστε, δὲν τὸ καταλαβαίνουμε. Μένει πάντα γιὰ τὸ μυαλὸ μας μυστήριο τοῦ Θεοῦ· γι’ αὐτό, ἀντὶ νὰ τὸ ἐρευνοῦμε, τὸ προσκυνοῦμε. Ὅταν τὸ προσκυνοῦμε, τότε ζεσταίνεται ἡ καρδιά μας καὶ τὸ αἰσθανόμαστε νὰ ζῆ μέσα μας. Τὸ ἴδιο σὰν ποὺ στέργουνε ὁ πατέρας κι ἡ μητέρα τὰ παιδιά τους καὶ σὰν ποὺ ἀγαποῦνε τὰ παιδιὰ τὸν πατέρα τους καὶ τὴ μητέρα τους. Δὲν κάθουνται νὰ τὸ σκεφθοῦνε πρῶτα μὲ τὸ μυαλὸ κι ὕστερα νὰ δείξουνε τὴν ἀγάπη τους καὶ τὴ στοργή τους, μὰ ὁδηγοῦνται ἀπὸ τὸ αἴσθημά τους καὶ κάνουν ἐκεῖνο, ποὺ ὕστερα τὸ μυαλὸ τὸ βρίσκει ἀληθινὸ καὶ πρεπούμενο.

Τὰ ἱερὰ Εὐαγγέλια μᾶς λένε πὼς ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ Θεὸς κι ἐμεῖς τὸ πιστεύουμε κι ἂς μὴν τὸ καταλαβαίνουμε· τὸ δεχόμαστε, γιατί ἒχουμ’ ἐμπιστοσύνη σὲ κεῖνον ποὺ μᾶς τὸ λέγει. Μᾶς τὸ λέγει ὁ Θεὸς μὲ τὸ στόμα τοῦ Προφήτη, πὼς ἡ παρθένος θὰ μείνη ἔγκυος καὶ θὰ γέννηση παιδὶ καὶ θὰ τοῦ δώσουνε τὸ ὄνομα Ἐμμανουήλ. Αὐτὸ τὸ Ἐμμανουήλ, ποὺ εἶναι κι αὐτὸ ἑβραϊκὸ ὄνομα, στὴ γλώσσα μας θὰ πῆ· μαζί μας ὁ Θεός. Τί ἄλλο τάχα, χριστιανοί μου, θέλουμε καὶ τί μᾶς λείπει, ὅταν εἶναι μαζί μας ὁ Θεός; Τὸ μαζί μας ὁ Θεὸς δὲ θὰ πῆ μόνο τὴν προστασία τοῦ Θεοῦ σέ μᾶς, μὰ καὶ τὴν παρουσία του μεταξύ μας. Δὲν εἶναι μαζί μας ὁ Θεός, ἐκεῖνος μένοντας στὸν οὐρανὸ καὶ μεῖς ἐδῶ κάτω στὴ γῆ καὶ στέλνοντας σὲ μᾶς κάποιον ἄγγελό του καὶ σκεπάζοντάς μας ἀπὸ μακρινὰ μὲ τὴ χάρη του. Μὰ ὁ Θεὸς εἶναι μαζί μας μὲ τὴν παρουσία του, κατεβασμένος ὁ ἴδιος στὴ γῆ γιὰ νὰ μᾶς ἀνεβάση στὸν οὐρανό. Ἀπὸ τότε ποὺ γεννήθηκε κι ἀναστράφηκε μαζί μας, μένει μαζί μας κι ἂς ἀναλήφθηκε μετὰ τὴν Ἀνάσταση στοὺς οὐρανούς. Μένει στὴν Ἐκκλησία, εἶναι ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία ὅλες τὶς ἡμέρες τῆς ζωῆς μας μέχρι τὴ συντέλεια τῶν αἰώνων, καθὼς ὁ ἴδιος τὸ ἐβεβαίωσε στοὺς Ἀποστόλους μετὰ τὴν Ἀνάσταση.

Ἀγαπητοὶ χριστιανοί,

Τώρα ποὺ ἐρχόμαστε νὰ ξαναγιορτάσουμε τὴν θεία γέννηση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἂς νιώσουμε τὴν παρουσία του κι ἂς τὸν προσκυνήσουμε ζητώντας τὴ σωτηρία μας. Εἶναι ὁ Ἐμμανουήλ, ὁ Θεὸς μαζί μας. Εἶναι ὁ Ἰησοῦς, ὁ Σωτήρας τοῦ κόσμου. Ἦρθε στὴ γῆ, γιὰ ν’ ἀνεβοῦμε κι ἐμεῖς μαζί του στὸν οὐρανό. Ἔγινε ἄνθρωπος, γιὰ νὰ γίνουμε κι ἐμεῖς μαζί του θεοί. Ἂς γιορτάσουμε λοιπόν, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, μέσα στὴν ἀληθινὴ χαρὰ τῆς παρουσίας καὶ τῆς σωτηρίας τοῦ Θεοῦ. Ἀμήν.

4.

Ὁ ἐρχομός τοῦ Θεοῦ στή γῆ καί τή zωή μας

Καραγιάννης Νικάνωρ (Ἀρχιμανδρίτης)

Τό μυστήριο τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Θεοῦ στή γῆ μᾶs προτρέπει νά ζήσουμε ἡ γιορτή τῶν Χριστουγέννων, πού πλησιάζει. Αὐτός ὁ ἐρχομός εἶναι μία θεμελιώδη ἀφετηρία πού βαθαίνει τό νόημα τῆς ζωῆs καί τῆς ὑπαρξήs μαs καί ἀνανεώνει τήν πίστη καί τήν ἐλπίδα μαs στή ζωντανή παρουσία τοῦ Θεοῦ μέσα μας καί γύρω μας. Ἡ Ἐκκλησία διακηρύσσει πανηγυρικά ὅτι ὁ Θεόs ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά γίνει ὁ ἄνθρωποs Θεός. Αὐτή ἡ ἀλήθεια φωτίζει τά πιό σκοτεινά στοιχεῖα τῆς ζωῆς μας. Αὐτή ἡ πίστη γίνεται πηγή χαρᾶς, πού ἀνοίγει τήν πόρτα τῆς ὕπαρξής μας στόν ὑπερβατικό κόσμο τοῦ Θεοῦ. Τά Εὐαγγέλια, μᾶς λέει ἡ σημερινή περικοπή, περιγράφουν μέ λιτά χρώματα τήν παράδοξη γέννηση τοῦ Χριστοῦ, τήν προσδοκία καί τήν ἐκπλήρωση τῶν προφητειῶν. Οἱ Πατέρεs τῆς Ἐκκλησίαs θεολόγησαν φωτισμένα πάνω στήν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ. Οἱ Ὑμνογράφοι ἐγκωμίασαν ἐκστατικοί τή συγκατάβαση καί τήν κάθοδο τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί τήν ἄνοδο τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Δημιουργός γίνεται δημιούργημα. Ὁ Ἀόρατος ὁρᾶται, ὁ Ἄναρχος ψηλαφίζεται, ὁ ἀσώματος Θεόs λαμβάνει σῶμα, ὁ Ἄναρχος ἀρχίζει ὡς θεάνθρωποs τήν ἐπίγεια ζωή Του.

Ἔτσι λοιπόν «ὅτε ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου», κατέβηκε ὁ Θεός ἀπό τό ὕψος τοῦ οὐρανοῦ, δηλαδή ἀπό τό ἀσύλληπτο μυστήριο τῆς ἐλευθερίας καί τῆς ἀγάπηs Του, γιά νά ἑνωθεῖ μέ τήν ἀνθρώπινη φύση, «καί μή ἐκστὰς τῆς φύσεως, μετέσχε τοῦ ἡμετέρου φυράματος». Εἰσέρχεται στή δική μας πραγματικότητα, μέσα στό εἶναι μας καί στή ζωή μας. Ὁ Θεός διάλεξε τό πιό σκοτεινό σημεῖο τῆς Ἱστορίας, γιά νά ἐκπληρώσει τίς ὑποσχέσειs Του, σέ ἕναν τόπο καί μέ ἕναν τρόπο πού μᾶς προκαλεῖ κατάπληξη. Ὁ ἀκατάληπτος καί παράδοξος τρόπος μέ τόν ὁποῖον ἦλθε ὁ Θεόs στή γῆ μας, ἀλλά καί ἔρχεται κάθε φορὰ στή ζωή μας, ἀνατρέπει τά ἀνθρώπινα δεδομένα καί ἐπιβεβαιώνει ὅτι «τά ἀδύνατα παρ’ ἀνθρώπου δυνατά παρά τῷ Θεῷ ἐστι». Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ «ἀνέτειλε τῷ κόσμω τό φῶς τό τῆς γνώσεως», γιατί φανέρωσε τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καί τοῦ τέλειου ἀνθρώπου. Μία τέτοια γνώση εἶναι φῶς τῆς ψυχῆς. Νά γιατί ἡ Σάρκωση τοῦ Θεοῦ, ὡς γνώση τῆς ἀπόλυτης ἀλήθειας, δέν συγκρίνεται μέ καμιά ἄλλη γνώση καί ἀλήθεια τοῦ κόσμου, ἀφοῦ μᾶς βεβαιώνει ὅτι ὁ οὐρανός κατέβηκε στή γῆ καί ὁ ἄνθρωπος βρῆκε αὐτό πού ἀναζητοῦσε τόσο ἐπίμονα.

Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου. Ἐμεῖς, οἱ πιστοί, καλούμαστε νά ζήσουμε αὐτό τό μυστήριο τῆς ἱστορίας ὡς τό θαῦμα τῆς δικῆς μας ὕπαρξης καί ζωῆς. Γιατί ὅσο ὁ «ἥλιος τῆς δικαιοσύνηs» δέν ἀνατέλλει στήν ψυχή μαs, μάταια ἀναζητοῦμε νά βροῦμε μέσα στόν κόσμο τόν «τεχθέντα βασιλέα» τοῦ ὁράματος τῶν προφητειῶν καί τῆς βεβαιότητας τῶν Γραφῶν. Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ εἶναι μία διαρκὴς πρόσκληση νά ἀναγεννηθοῦμε πνευματικά. Ἡ πνευματική ἀναγέννηση ἀποτελεῖ ἕνα ὑπαρξιακό γεγονός, ἕνα μέγιστο θαῦμα, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἕνα νέο πρόσωπο. Ἕνας διαπρεπήs θεολόγοs μέ τή ρωμαλέα σκέψη του συνδέει τήν πνευματική ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ «ὡς παιδίου», ὅταν γράφει: «Οἱ λέξεις παιδίον καί Θεόs εἶναι ἀποκαλυπτικές γιά τό μυστήριο τῶν Χριστουγέννων. Κατά κάποιον τρόπο, εἶναι ἕνα μυστήριο πού ἀπευθύνεται στό παιδί πού συνεχίζει νά ζεῖ μυστικά μέσα στόν κάθε ἐνήλικο, στό παιδί πού συνεχίζει νά ἀκούει ὅτι ὁ ἐνήλικος ἔχει πάψει νά ἀκούει καί πού ἀνταποκρίνεται μέ μία χαρά, πού ὁ ἐνήλικοs μέσα στόν ὑπερώριμο, κουρασμένο καί κυνικό κόσμο πού ζεῖ ἀδυνατεῖ νά νιώσει».

Ἄλλωστε ὁ Χριστός στό Εὐαγγέλιό Του μᾶς λέει: «Γίνεσθε ὡς τά παιδία» (Ματθ. 18,3). Μέ τή φράση Του αὐτή δέν ὑπαινίσσεται μόνο τή χαμένη ἀθωότητα καί ἀνεξικακία, ἀλλά μᾶς παρακινεῖ νά συνειδητοποιήσουμε ὅτι κάθε φορὰ πού γινόμαστε σάν τά παιδιά, ξαναγεννιόμαστε πνευματικά, ἀφοῦ βρίσκουμε αὐτό πού ἔχουμε χάσει, δηλαδή τή δυνατότητα νά παραδινόμαστε σέ αὐτό πού ἀγαπᾶμε καί ἐμπιστευόμαστε. Ἔτσι μόνο ζοῦμε τήν ὑπέρβαση, τό θαῦμα, τό μυστήριο.

Ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἄς μή θρηνοῦμε τόν κοσμικό ἑορτασμό τῶν Χριστουγέννων. Τήν κομματιασμένη εἰκόνα τοῦ κόσμου γύρω μας καί τήν ἀμαυρωμένη εἰκόνα τοῦ Θεοῦ μέσα μας ἦρθε νά συμμαζέψει καί νά ἀναπλάσσει ὁ «ἐν σπηλαίῳ γεννηθείs καί ἐν φάτνῃ ἀνακλιθεὶς Κύριος». Ἄν αὐτό μᾶς συγκλονίσει, θά ξαναγεννηθοῦμε μέσα μας, καί τότε μποροῦμε νά ἐλπίζουμε ὅτι θά ἀλλάξει καί ὁ κόσμος γύρω μας. Ἀμήν.

5.

Ἡ γενεαλογία τοῦ Χριστοῦ.

Γιαννακόπουλος Ἰωήλ (Ἀρχιμανδρίτης)

Κείμενον Ματθαίου. «Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ Δαυῒδ υἱοῦ Ἀβραάμ. Ἀβραὰμ ἐγέννησε τὸν Ἰσαάκ, Ἰσαὰκ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰακώβ, Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰούδαν καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ. Ἰούδας δὲ ἐγέννησε τὸν Φαρὲς καὶ τὸν Ζαρὰ ἐκ τῆς Θάμαρ, Φαρὲς δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐσρώμ, Ἐσρὼμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀράμ, Ἀρὰμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀμιναδάβ, Ἀμιναδὰβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ναασσών, Ναασσὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Σαλμών, Σαλμὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Βοὸζ ἐκ τῆς Ραχάβ, Βοὸζ δὲ ἐγέννησε τὸν Ὠβὴδ ἐκ τῆς Ρούθ, Ὠβὴδ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰεσσαί, Ἰεσσαὶ δὲ ἐγέννησε τὸν Δαυῒδ τὸν Βασιλέα, Δαυῒδ δὲ ὁ Βασιλεὺς ἐγέννησε τὸν Σολομῶντα ἐκ τῆς Οὐρίου, Σολομὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Ροβοάμ, Ροβοὰμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀβιά, Ἀβιὰ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀσά, Ἀσὰ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσαφάτ, Ἰωσαφὰτ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωράμ, Ἰωρὰμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ὀζίαν, Ὀζίας δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωάθαμ, Ἰωάθαμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἄχαζ, Ἄχαζ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐζεκίαν, Ἐζεκίας δὲ ἐγέννησε τὸν Μανασσῆ, Μανασσῆς δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀμών, Ἀμὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσίαν, Ἰωσίας δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰεχονίαν καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐπὶ τῆς μετοικεσίας Βαβυλῶνος. Μετὰ δὲ τὴν μετοικεσίαν Βαβυλῶνος Ἰεχονίας ἐγέννησε τὸν Σαλαθιήλ, Σαλαθιὴλ δὲ ἐγέννησε τὸν Ζοροβάβελ, Ζοροβάβελ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀβιούδ, Ἀβιοὺδ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐλιακείμ, Ἐλιακεὶμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀζώρ, Ἀζὼρ δὲ ἐγέννησε τὸν Σαδώκ, Σαδὼκ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀχείμ, Ἀχεὶμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐλιούδ, Ἐλιοὺδ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐλεάζαρ, Ἐλεάζαρ δὲ ἐγέννησε τὸν Ματθάν, Ματθὰν δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰακώβ, Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσὴφ τὸν ἄνδρα τῆς Μαρίας, ἐξ ἧς ἐγεννήθη Ἰησοῦς ὁ λεγόμενος Χριστός. Πᾶσαι οὖν αἱ γενεαὶ ἀπὸ Ἀβραὰμ ἕως Δαυῒδ γενεαὶ δεκατέσσαρες, καὶ ἀπὸ Δαυῒδ ἕως τῆς μετοικεσίας Βαβυλῶνος γενεαὶ δεκατέσσαρες, καὶ ἀπό τῆς μετοικεσίας Βαβυλῶνος ἕως τοῦ Χριστοῦ γενεαὶ δεκατέσσαρες.»

Παρατηρήσεις

Συγκρίνοντες τὰς γενεαλογίας τῶν δύο Εὐαγγελιστῶν Ματθαίου καὶ Λουκᾶ εὑρίσκομεν τὰς κάτωθι διαφοράς.

1) Ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος γενεαλογεῖ τὸν Χριστὸν μέχρι τοῦ Ἀβραάμ, ἐνῶ ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς φθάνει μέχρι τοῦ Ἀδάμ. Τοῦτο γίνεται, διότι ὁ μὲν Ματθαῖος ἀπευθυνόμενος πρὸς τοὺς Ἑβραίους θέλει νὰ ἀποδείξῃ, «ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας, ὡς καταγόμενος ἐκ τοῦ Ἀβραὰμ καὶ τοῦ Δαυῒδ συμφώνως πρὸς τοὺς προφήτας. Ὁ δὲ Λουκᾶς γενεαλογεῖ τὸν Χριστὸν μέχρι τοῦ Ἀδάμ, διότι ἀπευθυνόμενος πρὸς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους θέλει νὰ παρουσίασῃ τὸν Χριστὸν ὡς λυτρωτὴν ὁλοκλήρου τῆς ἀνθρωπότητος, ἡ ὁποία κατάγεται ἐκ τοῦ Ἀδάμ.

2) Ὁ Ματθαῖος μετὰ τὸν Δαυῒδ ἀναφέρει τὸν Σολομῶντα, ὁ δὲ Λουκᾶς τὸν Νάθαν. Πῶς συμβαίνει αὐτό; Ὁ Σολομὼν καὶ ὁ Νάθαν ἦσαν καὶ οἱ δύο ἀπόγονοι τοῦ Δαυῒδ καὶ ὁ μὲν εἷς ἐκ τῶν εὐαγγελιστῶν λαμβάνει τὴν μίαν σειράν, ὁ δὲ ἕτερος τὴν ἑτέραν σειρὰν τῶν ἀπογόνων τοῦ Δαυῒδ. Ἐντεῦθεν καὶ αἱ διαφοραὶ τῶν ὀνομάτων Ματθαίου καὶ Λουκᾶ ἀπὸ Δαυῒδ μέχρι Ἰωσὴφ τοῦ μνήστορος τῆς Θεοτόκου. Ὁ Λουκᾶς ἠρύσθη τοὺς ἀπογόνους τοῦ Νάθαν ἐξ ἰδιαιτέρου καταλόγου μὴ ὑπάρχοντος εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην. Ὁ δὲ Ματθαῖος μέχρι μὲν τῆς αἰχμαλωσίας τῆς Βαβυλῶνος ἠρύσθη ἐκ τῆς Βίβλου, ἀπὸ δὲ τῆς αἰχμαλωσίας τῆς Βαβυλῶνος μέχρι τοῦ Ἰωσὴφ ἐξ ἀγνώστου ἡμῖν καταλόγου.

Κυριωτέρα ὅμως διαφορὰ εἶναι

3) ἡ τὸν πατέρα καὶ πάππον τοῦ Ἰωσὴφ τοῦ μνήστορος τῆς Θεοτόκου ἀφορῶσα, διότι ὁ μὲν Ματθαῖος φέρει ὡς πατέρα τοῦ Ἰωσὴφ τὸν Ἰακὼβ καὶ πάππον τὸν Ματθάν, ὁ δὲ Λουκᾶς τὸν Ἠλεὶ ὡς πατέρα τοῦ Ἰωσὴφ καὶ τὸν Ματθὰτ ὡς πάππον του. Διατί; Ἰδού.

Ὁ Ἰακὼβ καὶ ὁ Ἠλεὶ ἦσαν ἀδελφοὶ ἔχοντες τὴν αὐτὴν μητέρα διάφορον ὅμως πατέρα. Καὶ συγκεκριμένως: Πατὴρ τοῦ Ἰακὼβ κατὰ τὸν εὐαγγελιστὴν Ματθαῖον ἦτο ὁ Ματθάν, τοῦ δὲ Ἠλεὶ κατὰ τὸν Λουκᾶν ὁ Ματθάτ. Οὗτοι ἐνυμφεύθησαν ἀλληλοδιαδόχως τὴν αὐτὴν γυναῖκα, διότι κατὰ τὸν Ἑβραϊκὸν νόμον ὅταν ἔγγαμός τις ἀδελφὸς ἀπέθνησκεν ἄτεκνος, εἷς ἐκ τῶν ἄλλων ἀγάμων ἀδελφῶν ἐλάμβανε τὴν χήραν νύφην του ὡς γυναῖκα, ἵνα «ἀναστήσῃ σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ» ἵνα ἀφήσῃ ἀπογόνους τοῦ ἀδελφοῦ του. Ὁ πρῶτος λοιπὸν καρπὸς τοῦ γάμου τούτου ἦτο νομικὸς μὲν υἱὸς τοῦ ἀτέκνου ἀποθανόντος ἀδελφοῦ, φυσικὸς δὲ υἱὸς τοῦ ζῶντος ἀδελφοῦ. Καὶ ἐπὶ τοῦ προκειμένου: Εἷς ἐκ τῶν δύο ὁμομητρίων ἀδελφῶν Ἰακὼβ καὶ Ἠλεὶ νυμφευθεὶς ἀποθνήσκει ἄτεκνος. Ὁ ζῶν ἕτερος ἀδελφὸς λαμβάνει τὴν χήραν νύμφην του ὡς γυναῖκα καὶ ἀποκτᾷ υἷον τὸν μνήστορα τῆς Θεοτόκου, τὸν Ἰωσήφ. Οὕτω ὁ Ἰωσὴφ λοιπὸν εἶναι νομικὸς μὲν υἱὸς τοῦ ἑνὸς ἐκ τῶν δύο ἀδελφῶν Ἰακὼβ καὶ Ἠλεί, φυσικὸς δὲ τοῦ ἑτέρου. Ἰδοὺ ἡ διαφορὰ τοῦ Λουκᾶ καὶ Ματθαίου εἰς τὸν πατέρα καὶ πάππον τοῦ μνήστορος Ἰωσήφ.

Οἱ δύο εὐαγγελισταὶ συμφωνοῦσιν, εἰς τὸ ὅτι θεωροῦσι τὸν Χριστὸν ἀπόγονον τοῦ Δαυΐδ, ἵνα δειχθῇ, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας ὡς καταγόμενος ἐκ σπέρματος Δαυΐδ. Συναντῶνται δὲ εἰς πλεῖστα ὀνόματα ἀπὸ Ἀβραὰμ μέχρι τοῦ Δαυῒδ καὶ κατὰ τὴν μετοικεσίαν Βαβυλῶνος εἰς τὰ δύο ὀνόματα Ζοροβάβελ καὶ Σαλαθιήλ. Ἰδοὺ αἱ διαφοραὶ καὶ αἱ ὁμοιότητες τῶν γενεαλογιῶν Ματθαίου καὶ Λουκᾶ.

Ἡ γενεαλογία αὕτη τοῦ Χριστοῦ ἔχει προγόνους καὶ προφήτας τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ οἱ δύο δίδουσι μεγάλα διδάγματα εἰς ἡμᾶς. Ἂς ἴδωμεν.

2) Ὁ Ἰωσὴφ ἐκπλήσσεται διὰ τὴν ἐγκυμοσύνην τῆς Θεοτόκου (Ματθ. α΄, 18-25)

Ἡ Θεοτόκος ἔχει ἤδη ἐπιστρέψει ἐκ τῆς ὀρεινῆς χώρας, ὅπου εἶχε μεταβῇ πρὸς ἐπίσκεψιν τῆς Ἐλισσάβετ, εἰς τὴν πατρίδα της Ναζαρέτ. Ἀπὸ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ της, ὅτε ἔγινεν ἡ σύλληψις τοῦ Ἰησοῦ, ἔχει παρέλθει χρονικὸν διάστημα ἄνω τῶν τριῶν μηνῶν. Ἑπομένως ἡ ἐγκυμοσύνη της γίνεται ἀντιληπτὴ εἰς τὸν Ἰωσήφ. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος σημειώνει ὡς ἑξῆς τὴν πρώτην ἐντύπωση τοῦ Ἰωσὴφ ἐκ τῆς ἐγκυμοσύνης ταύτης. «Τοῦ δὲ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ γέννησις οὕτως ἦν. Μνηστευθείσης τῆς Μητρὸς αὐτοῦ Μαρίας τῷ Ἰωσὴφ πρὶν ἢ συνελθεῖν αὐτοὺς εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου». Ὁ Εὐαγγελιστὴς περιγράφει ἐν συνεχείᾳ μετὰ θαυμαστῆς λεπτότητος τὸν ψυχικὸν σπαραγμὸν τοῦ Ἰωσὴφ μεταξὺ τῆς εὐσυνειδησίας καὶ τῆς εὐγενείας του, ὅταν ἀντελήφθη πλήρως τὴν ἐγκυμοσύνην τῆς Μαρίας ὡς ἑξῆς.

«Ἰωσὴφ δὲ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς δίκαιος ὢν καὶ μὴ θέλων αὐτὴν παραδειγματίσαι ἐβουλήθη λάθρᾳ ἀπολῦσαι αὐτήν». Ἡ μνηστεία τότε ἱερολογεῖτο καὶ ἑπομένως διὰ τὴν διάλυσίν της ἀπῃτεῖτο διαζύγιον μνηστείας σύμφωνα μὲ τὸν Ἑβραϊκὸν νόμον, ὁ ὁποῖος διέτασσεν, ὅπως ἡ μνηστή, ἡ ὁποία θὰ ἡμάρτανεν, ἔπρεπε νὰ τιμωρηθῇ παραδειγματικῶς δημοσίᾳ. Ὁ Ἰωσὴφ ἐγνώριζε τὸν χαρακτῆρα τῆς Θεοτόκου, ὅτι ἦτο ἠθική. Εὑρισκόμενος ὅμως πρὸ γεγονότος ἀπροσδοκήτου ἀπεφάσισε νὰ συνδυάσῃ νομιμοφροσύνην του καὶ εὐγένειάν του δίδων εἰς αὐτὴν διαζύγιον μνηστείας οὐχὶ δημοσίᾳ ἀλλὰ κρυφίως. Ἐκ τῆς ἐκπλήξεως καὶ τῆς ἀποφάσεως τοῦ Ἰωσὴφ διὰ τὴν ἐγκυμοσύνην τῆς Θεοτόκου φαίνεται, ὅτι ἡ Θεοτόκος οὐδὲν ἐπὶ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ὑπὸ τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριὴλ εἶχεν ἀνακοινώσει εἰς αὐτόν. Δὲν εἶχε δὲ ἀνακοινώσει οὐδὲν εἰς τὸν Ἰωσὴφ ἡ Μαρία ἐξ αἰδημοσύνης της προφανῶς πρὸς τὸν ἑαυτόν της καὶ τὸν μνηστῆρα της. Ἔχουσα ὅμως πίστιν εἰς τὸν Θεὸν καὶ μὴ δυναμένη νὰ ἀποδείξῃ τὴν θείαν προέλευσιν τῆς ἐγκυμοσύνης ἄφισε νὰ ὁμιλήσῃ ὁ Θεὸς εἰς τὸν μνηστῆρα της ἐπὶ τοῦ λεπτοῦ τούτου ζητήματος. Καὶ ὁ Θεὸς ὡμίλησεν. Ἰδοὺ δὲ πῶς.

«Ταῦτα αὐτοῦ ἐνθυμηθέντος» λέγει ὁ Εὐαγγελιστής, ἀφοῦ δηλαδὴ ἐσκέφθη αὐτὸ ὁ Ἰωσὴφ καὶ ἦτο ἕτοιμος νὰ προβῇ εἰς τὴν ἐκτέλεσιν τῆς ἀποφάσεώς του, νὰ ἀπολύσῃ τὴν Θεοτόκον, «Ἰδοὺ» ἤτοι αἰφνιδίως «ἄγγελος Κυρίου κατ’ ὄναρ ἐφάνη αὐτῷ λέγων» ἤτοι ἄγγελος ἐνεφανίσθη εἰς τὸν ὕπνον τοῦ Ἰωσὴφ καὶ εἶπεν εἰς αὐτὸν

Ἰωσὴφ υἱὸς (ἀπόγονε) Δαυῒδ μὴ φοβηθῇς παραλαβεῖν Μαριὰμ τὴν γυναῖκα σου. Τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν Ἁγίου» Ὁ Ἄγγελος συνιστᾷ εἰς τὸν Ἰωσὴφ «παραλαβεῖν Μαριὰμ τὴν γυναῖκα» ἤτοι νὰ λάβῃ εἰς τὸν οἶκον του τὴν Μαρίαν, διότι τὸ ἐν τῇ κοιλίᾳ της συλληφθὲν προέρχεται ἀπὸ τὸ τρίτον πρόσωπον τῆς ἁγίας Τριάδος, τὸ Ἅγιον Πνεῦμα. Ὁ ἄγγελος ταυτοχρόνως ὁρίζει τὸ ὄνομα τοῦ γεννησομένου παιδίου καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ ὡς ἑξῆς: «Τέξεις δὲ υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν» ἰδοὺ τὸ ὄνομά του «Αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτοῦ». Ἰδοὺ τὸ ἔργον του, ἡ σωτηρία τῶν ἁμαρτωλῶν!

Ὁ Εὐαγγελιστὴς δικαιολογεῖ τὴν ἐκ Παρθένου σύλληψιν τοῦ Ἰησοῦ φέρων τὴν σχετικὴν προφητείαν τοῦ Ἡσαΐου 7, 14 λέγων «τοῦτο δὲ ὅλον» ἤτοι τὸ ἐν στίχ. 16-21 «γέγονεν» ἔγινε «ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν» ἵνα ἐκπληρωθῇ ὁ λόγος «τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου» Ἡσαΐου «λέγοντος. Ἰδοὺ ἡ Παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱὸν» ἰδοὺ ἀνελπίστως δηλ. ἡ Παρθένος θὰ συλλάβῃ καὶ θὰ γεννήσῃ υἱὸν «καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεός». Τὸ ὄνομα αὐτό, Ἐμμανουήλ, σημαῖνον μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεὸς δὲν εἶναι ἡ ὀνομασία Αὐτοῦ, ἀλλὰ τὸ ἐχέγγυον τῆς προστασίας τῶν ἀνθρώπων ὑπὸ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἰωσὴφ γνωρίσας τὴν θείαν προέλευσιν τοῦ ἀγγέλου τούτου ἐκ τῆς ἀποκαλύψεως τῶν ἐσωτερικῶν του σκέψεων, ἐπίστευσεν εἰς τὰ λόγια του καὶ «ἐγερθεὶς ἀπὸ τοῦ ὕπνου ἐποίησεν, ὡς προσέταξεν αὐτῷ ὁ Ἄγγελος Κυρίου καὶ παρέλαβε τὴν γυναῖκα αὐτοῦ». Παρέλαβε τὴν γυναῖκα αὐτοῦ δὲν σημαίνει ἔκαμε τὴν μνηστήν του σύζυγόν του ἀλλὰ παρέλαβε αὐτὴν εἰς τὸν οἶκον του, διότι μέχρι τώρα ὡς μνηστὴ ἦτο εἰς τὸν οἶκον τῶν γονέων της.

Ἵνα μὴ ὅμως νομισθῇ, ὅτι ἀφοῦ ὁ Ἰωσὴφ παρέλαβε ταύτην εἰς τὸν οἶκον του, ἐχρησιμοποίησε ταύτην καὶ ὡς σύζυγόν του, ὁ Εὐαγγελιστὴς προσθέτει: Ὁ Ἰωσὴφ «οὐκ ἐγίνωσκεν αὐτήν, ἕως οὗ ἔτεκε τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτότοκον καὶ ἐκάλεσε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν». Ἡ φράσις «ἕως οὗ» δὲν σημαίνει ὁρισμένην χρονικὴν διάρκειαν μέχρι τῆς γεννήσεως δηλαδὴ τοῦ Χριστοῦ ὥστε νὰ ὑποθέσωμεν, ὅτι πρὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ δὲν «ἐγνώρισεν» δὲν ἐχρησιμοποίησε ὁ Ἰωσὴφ τὴν Θεοτόκον ὡς σύζυγόν του, μετὰ δέ, τὴν γέννησιν ἐχρησιμοποίησε ταύτην. Τὸ «ἕως οὗ» εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφὴν ἔχει τὴν ἔννοιαν τοῦ πάντοτε. Λ.χ. ἐπὶ τῆς κιβωτοῦ ἀναφέρεται οὐκ ἐπέστρεψεν ὁ κόραξ «ἕως οὗ ἐξηράνθη ἡ γῆ»(1). Ὁ κόραξ ὅμως ποτὲ δὲν ἐπέστρεψεν εἰς τὴν κιβωτόν. Ὅμοια τοιαῦτα χωρία εἶναι τὰ ἑξῆς. Ἐν Παλαιᾷ καὶ Καινῇ Διαθήκῃ Ἀριθ. XX, 17. I Τιμοθ. 4, 13, Ψαλμὸς πθ’, 2. Ἡ λέξις ἐπίσης πρωτότοκος δὲν σημαίνει πρῶτος μεταξὺ ἄλλων ἔπειτα γεννηθέντων ἀλλὰ πρῶτος γεννηθείς, ὁ ὁποῖος ἐλάμβανε καὶ τὰ πρωτοτόκια παρὰ τοῖς Ἑβραίοις, ἀδιαφόρως ἂν κατόπιν ἐγεννήθησαν ἢ ὄχι ἄλλοι. Πρωτότοκος εἶναι ὁ μονογενής. Περὶ αὐτοῦ πρόκειται ἐνταῦθα, ἰδὲ τὸ ἔργον μου: Διάλογοι Ὀρθοδόξου καὶ Εὐαγγελικοῦ σελίδα 145.

Ἐκ τῶν ἀνωτέρω ἐφάνη ἡ εὐγένεια καὶ ἡ εὐσυνειδησία τοῦ Ἰωσὴφ πρὸς τὴν Θεοτόκον καὶ ἡ αἰδημοσύνη τῆς Θεοτόκου ὡς μνηστῆς πρὸς τὸν Ἰωσήφ. Ἂς ἴδωμεν καὶ τὰ δύο εἰς τὴν ἰδικήν μας ζωήν.

Θέμα: α) ἀνδρικὴ εὐγένεια καὶ εὐσυνειδησία

Καὶ Α’. Ἀνδρικὴ εὐσυνειδησία καὶ εὐγένεια τοῦ Ἰωσήφ. Δύο πράγματα κάμνουν τὸν ἄνδρα τραχὺν πρὸς πάντας ἰδίᾳ ὅμως ἔναντι τῆς γυναικός του. Ἡ σκληρὰ ἀνδρικὴ φύσις καὶ τὸ καθῆκον. Ὅταν ταῦτα θιγῶσιν, ὁ ἄνδρας ἐπαναστατεῖ. Ὁ μνηστὴρ τῆς Θεοτόκου ὁ Ἰωσὴφ ἦτο ἄνδρας καὶ δίκαιος. Ἡ ἀνδρική του ἀξιοπρέπεια καὶ ἡ δικαιοσύνη του προσεβλήθησαν, ὅταν εἶδε τὴν μνηστήν του ἔγκυον. Ὁ Νόμος τότε καὶ ἡ κοινωνία ἐπέτρεπον «παραδειγματίσαι» νὰ τιμωρήσῃ δηλαδὴ ὁ Ἰωσὴφ τὴν Θεοτόκον παραδειγματικῶς διαπομπεύων αὐτήν. Ὁ Ἰωσὴφ ὅμως ὡς εἴδομεν, συνεδύασε νομιμότητα καὶ εὐγένειαν ἀποφασίσας νὰ διαζευχθῇ τὴν μνηστήν του οὐχὶ δημοσίως ἀλλὰ κρυφίως. Τόση δὲ ἦτο ἡ εὐγένεια τοῦ Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος ἐσυλλογίζετο νὰ ἀπολύσῃ αὐτὴν κρυφά, ὥστε ὡς ὀρθῶς παρατηρεῖ ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος ὁ Ἰωσὴφ ὄχι μόνον δὲν ἐτιμώρησε ταύτην ἀλλὰ εἰς οὐδένα εἶπε τι καὶ ἐφρόντιζε νὰ κρύψῃ τὴν αἰτίαν τῆς ἀπολύσεως καὶ εἰς αὐτὴν τὴν Θεοτόκον. Ὁποῖος συνδυασμὸς εὐσυνειδησίας καὶ εὐγενείας!

Βον΄.

Ἡ ἰδική μας εὐγένεια καὶ εὐσυνειδησία. Πόσοι ἐξ ἡμῶν τῶν ἀνδρῶν σήμερον εἶναι εὐγενεῖς καὶ εὐσυνείδητοι πρὸς πάντας ἰδίως ὅμως πρὸς τὰς γυναῖκας των; Δυστυχῶς! Μερικοὶ ἄνδρες εἶναι εὐσυνείδητοι ἀλλὰ ἀγενεῖς πρὸς τὰς συζύγους των. Ἕνα σφάλμα τῆς συζύγου των εἶναι ἱκανὸν νὰ κάμῃ αὐτούς, ὥστε νὰ διασύρωσι, νὰ διαπομπεύσωσι τὰς συζύγους των εἰς τὸ καφενεῖον καὶ τὴν ταβέρναν. Ἀλλὰ καὶ ἂν δὲν φθάσωσιν εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο, φέρονται πρὸς αὐτὰς ἀγενῶς, διότι ἐντὸς τοῦ οἴκου των ὑβρίζουν αὐτὰς μὲ τὰ αἰσχρότερα λόγια. Τόσον εἶναι δὲ τὰ λόγια ταῦτα αἰσχρά, ὥστε ἐὰν oἱ σύζυγοι οὗτοι ἤκουον αὐτὰ λεγόμενα ὑπὸ ἄλλου ἀνδρὸς εἰς τὰς γυναῖκας των, θὰ προέβαινον εἰς φόνους. Τινὲς δὲ ἐκ τῶν ἀνδρῶν φθάνουσι καὶ μέχρι ξυλοδαρμοῦ κατὰ τῶν γυναικῶν των. Πόση ἀγένεια καὶ τραχύτης!

Ἄλλοι ὅμως ἄνδρες εἶναι εὐγενεῖς ἀλλὰ ἀσυνείδητοι. Τοῦτο συμβαίνει κυρίως οὐχὶ ἐνώπιον τῶν γυναικῶν των ἀλλὰ ἐνώπιον τῶν ἄλλων ἀνδρῶν. Εἶναι πρὸς πάντας ὑποχωρητικοί, ἵνα ὑποχρεώνουν ὅλους. Καὶ συγκεκριμένως: Κάποιος διὰ νὰ συγκαλύψῃ μίαν ἐντροπήν του, ζητεῖ ψευδῆ βεβαίωσιν ἀσθενείας ἀπὸ κάποιον ἰατρόν. Ὁ ἰατρὸς οὗτος τὴν δίδει μὲ ἐλαφρὰν συνείδησιν. Ὁ ἰατρὸς οὗτος εἶναι εὐγενὴς ἀλλὰ ἀσυνείδητος. Εἶσαι ὑπάλληλος καὶ διὰ νὰ φανῇς εὐγενὴς πρὸς ὁρισμένους φίλους σου, πολλὰς φορὰς πατᾷς τὴν συνείδησίν σου. Εἶσαι κόρη καὶ διὰ νὰ φανῇς εὐγενὴς πρὸς τὰς φίλας σου, κάμνεις πολλάκις ἀβαρίας εἰς τὴν συνείδησίν σου. Χειρότεροι ὅμως καὶ τῶν δύο ἀνωτέρω εἶναι, ὅσοι εἶναι ἀγενεῖς καὶ ἀσυνείδητοι. Αὐτοὶ εἶναι ὅσοι οὔτε δίκαιον ἔχουν, οὔτε καλὴν συμπεριφοράν. Οὗτοι κλέπτουν καὶ τοὺς δῆθεν κλέπτας ὑβρίζουν, διὰ νὰ κρύψουν τὴν ἐνοχήν των. Ἀδικοσκοτώνουν καὶ τὸ θῦμα των κλωτσοπατοῦν. Ἔχουν ἄδικον ἐνώπιον τῶν γυναικῶν των καὶ τὰς γυναῖκας των ὑβρίζουν.

Ἀλλ’ ὄχι. Ὁ Χριστιανὸς πρέπει νὰ εἶναι εὐσυνείδητος καὶ εὐγενής. Ἡ τραχύτης τῆς εὐσυνειδησίας του πρέπει νὰ μαλακώνεται μὲ τὴν εὐγένειαν τῆς καλῆς συμπεριφορᾶς του. Δὲν εἶναι ἀρκετὸν νὰ ἔχωμεν δίκαιον εἰς τὰς ἀπόψεις μας ἀλλὰ καὶ καλὸν τρόπον ὑπερασπίσεως τοῦ δικαίου μας. Ὁ Μέγας Ναπολέων, ὅταν εὕρισκε στρατιώτην τινὰ σκοπὸν κοιμώμενον ἐν τῇ σκοπιᾷ του, ἐλάμβανε αὐτὸς τὸ ὅπλον του καὶ ἐφύλαττε σκοπὸς μέχρις ὅτου ξυπνήσῃ ὁ στρατιώτης. Ὅταν ξυπνοῦσεν ὁ στρατιώτης καὶ ἔβλεπεν ἔκπληκτος τὸν στρατηγόν του ἐμπρός του νὰ φυλάττῃ σκοπός, ἀνέμενε τὴν καταδίκην του. Καὶ ὅμως! Ὁ Μ. Ναπολέων ἔδιδεν εἰς αὐτὸν τὸ ὅπλον του, ἵνα συνέχισῃ τὸ ἔργον του. Πόσον ὡραῖος συνδυασμὸς εὐγενείας καὶ εὐσυνειδησίας τοῦ στρατηγοῦ! Ἐφάνη ὁ στρατηγὸς εὐγενής, διότι ὄχι μόνον δὲν ἐτιμώρησε τὸν στρατιώτην του ἀλλὰ οὐδὲ τὸν ἐξύπνησεν. Ἐφάνη εὐσυνείδητος, διότι ἡ ἐργασία τοῦ στρατιώτου ἐγένετο ὑπὸ τοῦ στρατηγοῦ. Μὴ δὲ νομισθῇ, ὅτι μὴ τιμωρήσας τὸν στρατιώτην ὁ στρατηγὸς δὲν ἐφάνη εὐσυνείδητος. Διότι ποία ἄλλη τιμωρία διὰ τὸν στρατιώτην ἦτο βαρυτέρα ἀπὸ τὸ νὰ βλέπῃ τὸν στρατηγόν του νὰ φυλάττῃ σκοπὸς καὶ νὰ μὴ τιμωρηθῇ οὗτος ὑπὸ τοῦ στρατηγοῦ.

Ἐὰν ἕνας στρατηγὸς εὗρε τοιοῦτον τρόπον, ὥστε νὰ συνδυάσῃ καθῆκον καὶ εὐγένειαν, πόσους τρόπους δὲν δύναται νὰ εὕρῃ ὁ Χριστιανὸς φωτιζόμενος ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὥστε νὰ μιμηθῇ τὸν Ἰωσὴφ συνδυάζων εὐσυνειδησίαν καὶ εὐγένειαν; Ὁ σύζυγος λ.χ. πρέπει νὰ κάμῃ παρατήρησιν εἰς τὴν σύζυγόν του δι’ ἕνα σφάλμα της ὄχι ὅμως καὶ μὲ βάναυσον τρόπον. Ὁ προϊστάμενος δύναται νὰ εὕρῃ πολλοὺς τρόπους προκειμένου νὰ παρατηρήσῃ ὑφιστάμενόν του εὐσυνειδήτως καὶ εὐγενῶς. Ὁ πατὴρ καὶ ὁ διδάσκαλος ἔχουσι πολλοὺς τρόπους νὰ συνδυάσωσιν ἐπιπλήττοντες τὰ παιδιὰ μὲ εὐσυνειδησίαν καὶ εὐγένειαν. Ὁ ἰατρὸς θὰ ἀρνηθῇ τὴν ψευδῆ δήλωσιν χωρὶς ὅμως καὶ νὰ ὑβρίσῃ ἢ νὰ διαπομπεύσῃ τὸν αἰτοῦντα ταύτην. Θὰ ἀρνηθῇς καὶ σὺ νὰ παραβῇς τὴν συνείδησίν σου, χωρὶς ὅμως νὰ ἐξαφθῇ ὁ ἐγωισμός σου.Θὰ ἀπολογηθῇς, ὅταν ἀδικῆσαι ἀλλὰ δὲν θὰ ὑβρίσῃς τοὺς ἀδικοῦντας σε. Θὰ ἐπιπλήξῃς τὰ παιδιά σου, ὅταν ἀτακτοῦσιν, ἀλλὰ δὲν θὰ τὰ ὑβρίζῃς, οὐδὲ θὰ καταρᾶσαι αὐτά. Καθῆκον σου εἶναι νὰ ἀπολογηθῇς διὰ τὸν ἑαυτόν σου, νὰ συμβουλεύσῃς τὰ παιδιά σου. Εὐγενὴς ὅμως θὰ φανῇς, ἂν δὲν ὑβρίσῃς τοὺς ἄλλους, οὐδὲ καταρασθῇς τὰ παιδιά σου.

Πόσον δύσκολον, ἀλλὰ καὶ ὡραῖον εἶναι νὰ συνδυάζῃ τις εὐγένειαν καὶ εὐσυνειδησίαν! Ἂς ἔχωμεν ὑπ’ ὄψιν μας, ὅτι ἡ καλὴ ἐξωτερικὴ συμπεριφορά μας προσθέτει πολλὰ στολίδια εἰς τὸ ἐσωτερικόν μας καλὸν περιεχόμενον. Ἐνῶ τοὐναντίον ἐξωτερικὴ ἀπρόσεκτος συμπεριφορὰ αφαιρεῖ πολλὰ στολίδια τοῦ περιεχομένου, ὅσον σοφὸν καὶ ἂν εἶναι τοῦτο. Ἂς φροντίζωμεν λοιπὸν νὰ εὑρίσκωμεν τρόπους συμπεριφορᾶς, ὥστε νὰ εἴμεθα εὐσυνείδητοι καὶ εὐγενεῖς. Ἐπειδὴ ὅμως τοῦτο εἶναι δύσκολον, ἂς παρακαλῶμεν τὸν Θεὸν νὰ μᾶς φωτίζῃ πρὸς εὕρεσιν τῶν καταλλήλων τρόπων καὶ νὰ μᾶς ἐνισχύσῃ πρὸς ἐφαρμογὴν τῶν τρόπων τούτων.

Ἰδοὺ ἡ εὐγένεια καὶ εὐσυνειδησία τοῦ Ἰωσὴφ καὶ ἡμῶν.

Θέμα: Πρόγονοι καὶ προφῆται τοῦ Χριστοῦ

1) Οἱ πρόγονοι τοῦ Χριστοῦ.

Οὗτοι εἶναι ἄνθρωποι καλοὶ καὶ κακοί. Λ.χ. Ἔχομεν τὸν Ἀβραάμ, ὁ ὁποῖος εἶχε τόσην πίστιν εἰς τὸν Θεόν, ὥστε διαταχθεὶς νὰ ἀφίσῃ πατρίδα καὶ συγγενεῖς τῆς πόλεως Οὒρ τῆς Μεσοποταμίας, εἰς τὴν ὁποίαν κατῴκει καὶ νὰ μεταβῇ εἰς ξένην ἄγνωστον χώραν, δὲν ἐδίστασε νὰ τὸ κάμῃ. Ἔχομεν τὸν Δαυΐδ, ὁ ὁποῖος ἦτο τόσον ἀνεξίκακος πρὸς τοὺς ἐχθρούς του, ὥστε τὸν Σαούλ, ὁ ὁποῖος ἐμίσει αὐτὸν θανασίμως, ἂν καὶ πολλάκις ἔπεσεν εἰς τὰ χέρια του, δὲν τὸν ἐξεδικήθη. Τοὐναντίον μάλιστα ὅταν ἐφονεύθη ὁ Σαοὺλ ὑπὸ τῶν Ἀμαληκιτῶν, ὁ Δαυῒδ ἔκλαυσε πολὺ τὸν θάνατον τοῦ ἐχθροῦ του. Ἔχομεν τὴν Ρούθ, ἡ ὁποία ἐφάνη τόσον καλὴ πρὸς τὴν πενθεράν της, ὥστε, ὅταν ἀπέθανεν ὁ ἄνδρας της, παρὰ τὴν προτροπὴν τῆς πενθερᾶς της δὲν ἐπιθυμεῖ νὰ χωρισθῇ ἀπ’ αὐτῆς κ.λπ.

Δὲν ἔχομεν μόνον προγόνους τοῦ Χριστοῦ, oἱ ὁποῖοι εἶχον ἀρετὰς ἀλλὰ ἔχομεν καὶ προγόνους, οἱ ὁποῖοι εἶχον καὶ ἐλλείψεις. Ἔχομεν δηλαδὴ τὸν Ἰακώβ, ὁ ὁποῖος τῇ συμβουλῇ τῆς μητρός του Ρεβέκκας λέγει ψέματα εἰς τὸν Ἰσαὰκ καὶ ἀπατῶν αὐτὸν καὶ τὸν ἀδελφόν του λαμβάνει τὰ πρωτοτόκια. Δὲν ἀργεῖ ὅμως νὰ ἔλθῃ καὶ ἡ τιμωρία. Ξενιτεύεται 20 χρόνια μακρὰν τῆς μητρός του φεύγων τὴν ὀργὴν τοῦ ἀδελφοῦ του Ἠσαῦ. Ὅταν ἀργότερα ἔγινε καὶ αὐτὸς ὁ Ἰακὼβ πατήρ, ἠπατήθη ὑπὸ τῶν υἱῶν του κατὰ τὴν πώλησιν τοῦ Ἰωσὴφ εἰς Αἴγυπτον. Ἔχομεν τὸν Δαυῒδ ἁμάρτησαντα μετὰ τῆς γυναικὸς τοῦ Οὐρίου καὶ κατόπιν πικρῶς μετανοήσαντα. Καρπὸς τῆς πικρᾶς μετανοίας ἦτο ἡ γέννησις τοῦ σοφοῦ Σολομῶντος. Πόσον δίκαιος καὶ ἀμερόληπτος εἶναι ὁ Θεὸς εἰς τὰς ἀμοιβὰς καὶ τιμωρίας του! Ἔχομεν ὅμως καὶ προγόνους τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖοι ἔμειναν κακοὶ μέχρι τέλους. Ἔχομεν δηλαδὴ τὸν Σολομῶντα, ὁ ὁποῖος παρ’ ὅλην τὴν σοφίαν του ἔλαβε γυναῖκας εἰδωλολάτριδας ὡς συζύγους του καὶ ἵδρυσε θυσιαστήρια αὐτῶν εἰδωλολατρικά. Δὲν γνωρίζομεν, ἐὰν κατὰ τὸ τέλος τοῦ βίου του μετενόησεν. Ἔχομεν ὀνόματα γυναικῶν προγόνων τοῦ Χριστοῦ ὄχι εὐπρεπῆ. Ἡ Θάμαρ ἦτο ἀθεμιτόγαμος, διότι ἡμάρτησε μετὰ τοῦ πενθεροῦ της Ἰούδα, ἡ Ραχὰβ πόρνη, ἡ Ροὺθ ἀλλόφυλος, ἡ Βηρσαβεὲ μοιχαλίς.

2) Οἱ Προφῆται.

Οἱ προφῆται μᾶς ὁμιλοῦν διὰ τὴν προϊστορίαν τοῦ Χριστοῦ. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχομεν προγόνους, οὐδεὶς ὅμως ἐξ ἡμῶν ἔχει προϊστορίαν. Μόνον ὁ Χριστὸς ἔχει προϊστορίαν. Τὸ θαυμαστὸν τῆς προϊστορίας ἔγκειται εἰς τοῦτο. Ἐπὶ 5000 ἔτη ἀπὸ τοῦ Ἀδὰμ μέχρι τοῦ Χριστοῦ πλῆθος ἁγίων ἀνδρῶν συνέγραψαν τὴν ἱστορίαν τοῦ Χριστοῦ. Ἕκαστος ἐξ αὐτῶν προσέθηκεν ἰδίαν λεπτομέρειαν. Ὁ Ἀδὰμ λ.χ. προεῖπε τὴν ἐκ παρθένου γέννησιν τοῦ Χριστοῦ, τὴν σταύρωσιν καὶ τὸν θάνατόν του ἐν σπέρματι. Ὁ Ἀβραὰμ προεῖπε τὸ πλῆθος τῶν ἀπογόνων τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖοι θὰ εἶναι ὡς τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ. Ὁ Ἰακὼβ προλέγει τὸν χρόνον καὶ τὴν φυλὴν ἐξ ἧς θὰ προέλθῃ ὁ Χριστός, ὁ Δαυῒδ ψάλλει λεπτομερείας τῶν παθῶν τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Δανιὴλ κατὰ τὴν μετοικεσίαν Βαβυλῶνος 500 ἔτη π.Χ. προλέγει τὸ αἰώνιον τῆς βασιλείας τοῦ Χριστοῦ κ.λπ. Αἱ προφητεῖαι αὗται εὑρίσκονται εἰς χεῖρας τῶν Ἑβραίων, οἱ ὁποῖοι ἐσταύρωσαν τὸν Χριστόν, ἑπομένως οὐδεμία σκέψις νοθείας τῶν προφητειῶν τούτων ὑπάρχει. Τὰ δὲ γεγονότα τῆς ἐκπληρώσεως τῶν προφητειῶν τὰ ἔχει ἡ ἱστορία λαμπρὰ καὶ ἀναντίρρητα.

3) Πόσα διδάγματα!

Ποῖος δὲν συγκινεῖται ἀπὸ τὴν μεγάλην πίστιν τοῦ Ἀβραάμ, ὁ ὁποῖος ἀφῆκε τὰ πάντα χάριν τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ἡμεῖς δὲν θέλομεν νὰ θυσιάσωμεν τίποτε χάριν τοῦ Χριστοῦ; Ποῖος δὲν ἐλέγχεται βλέπων τὴν μεγάλην ἀνεξικακίαν τοῦ Δαυΐδ, ὁ ὁποῖος θρηνεῖ τὸν θάνατον τοῦ ἐχθροῦ του, ἐνῶ ἡμεῖς χαιρόμεθα, ὅταν ἀκούσωμεν τὸν θάνατον τοῦ ἐχθροῦ μας; Ποία νύμφη δὲν συγκινεῖται ἀπὸ τὴν διαγωγὴν τῆς Ροὺθ πρὸς τὴν πενθεράν της, ἐνῶ αἱ σημεριναὶ νύμφαι καὶ πενθεραὶ φιλονικοῦν; Ποῖος δὲν συμμορφώνεται, ἀκούων, ὅτι ὁ Πατριάρχης Ἰακὼβ ἐτιμωρήθη μὲ 20 ἔτη ἐξορίας, διότι ἐψεύσθη εἰς τὸν πατέρα του καὶ ἠπάτησε τὸν ἀδελφόν του καὶ ἑπομένως πολλαὶ ἰδικαί μας τιμωρίαι δὲν εἶναι παρὰ τιμωρίαι ἁμαρτημάτων μας, ψεύδους, ἀπληστίας κ.λπ. χωρὶς νὰ λαμβάνωμεν γνῶσιν, ὅτι τιμωρούμεθα δι’ αὐτά; Ὁ Χριστὸς εἶχε καὶ προγόνους ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι δὲν ἦσαν καλοί. Καὶ ὅμως οὐδόλως ἐμειώθη ἡ ἀξία του ἐκ τῆς κακίας των.

Σὺ λοιπόν, χριστιανέ, διατί καυχᾶσαι διὰ τὴν οἰκογένειαν εἰς τὴν ὁποίαν ἀνήκεις καὶ εἰς τοὺς λαμπροὺς προγόνους, τοὺς ὁποίους ἔχεις; Διατί καυχᾶσαι εἰς ὀνόματα μόνον καὶ εἰς ξένην ἀξίαν, τῆς οἰκογενείας σου; Διατί καυχᾶσαι εἰς τοὺς προγόνους σου, οἱ ὁποῖοι εἶναι τώρα στάχτη; Καὶ σὺ χριστιανέ, διατί μαραζώνεις, διότι δὲν ἀνήκεις εἰς μεγάλην οἰκογένειαν καὶ ὁ πατήρ σου εἶναι ἐργάτης; Ἔχασεν ὁ Χριστός, διότι εἶχε πατέρα τέκτονα καὶ ἄσημον μητέρα; Ἔχασεν ὁ Χριστός, διότι εἶχεν, ὡς εἴδομεν, προγόνους ἁμαρτωλούς; Ὄχι. Ἡ προσωπικὴ ἀρετὴ ἀνέδειξε τὸν Ἰησοῦν καὶ ἡ χριστιανικὴ ἀρετὴ θὰ ἀναδείξῃ σέ! Πόσον φῶς, πόσον ἔλεγχον, πόσον παράδειγμα ὠφέλιμον δίδουσιν εἰς τὰς καρδίας μας οἱ πρόγονοι τοῦ Χριστοῦ! Δίδουσιν ὅμως καὶ οἱ προφῆται. Καὶ ἰδού!

Θαυμάσιον εἶναι νὰ προείπῃ τις τὸ μέλλον ἑνὸς ἀνθρώπου, ὅταν προφητεύων καὶ προφητευόμενος εἶναι σύγχρονοι. Πόσον ὅμως, θαυμάσιον εἶναι νὰ προείπῃ ὄχι εἷς ἀλλὰ πολλοὶ ἕκαστος ἰδίαν λεπτομέρειαν προσθέτων, τὸ μέλλον ὄχι συγχρόνου ἀνθρώπου ἀλλὰ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος θὰ ἔλθῃ μετὰ ἑκατοντάδας καὶ χιλιάδας ἐτῶν! Ἐὰν θαυμαστὸν εἶναι νὰ προείπῃ τις τὴν ζωὴν ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος θὰ ἔλθῃ μετὰ χιλιάδας ἐτῶν, ἀκόμη θαυμαστότερον καὶ ἀνθρωπίνως ἀκατανόητον εἶναι νὰ προείπῃ πρὸ χιλιάδων ἐτῶν τὸ μέλλον ὄχι ἀνθρώπου ἀλλὰ ὑπερανθρώπου, τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι αἰώνιος ἐν ἀντιθέσει πρὸς τοὺς προσκαίρους ἄλλους ἀνθρώπους. Αὐτὸς ὁ προφητευόμενος εἶναι ὁ Χριστός. Οὗτος ὑπῆρξε πάντοτε ἐπὶ τῆς γῆς ἀναμενόμενος καὶ ἐλθών. Ἐὰν ληφθῇ ὑπ’ ὄψιν τὸ ἄναρχον τοῦ Χριστοῦ πρὶν ἔλθῃ εἰς τὸν κόσμον καὶ τὸ αἰώνιον μετὰ τὸν κόσμον τοῦτον, ὁ Χριστὸς παρομοιάζεται πρὸς κύκλον, ὅπου δὲν ὑπάρχει ἀρχὴ οὔτε τέλος, οἱ δὲ ἄλλοι ἄνθρωποι μεγάλοι καὶ μικροὶ ὁμοιάζουσι πρὸς εὐθείας ἢ τεθλασμένας μεγάλας ἢ μικρὰς γραμμάς, ὅπου ὑπάρχει ἀρχὴ καὶ τέλος. Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Θεός μας. Εἶναι τὸ μόνον πρόσωπον τὸ ὁποῖον ὑπῆρξε πάντοτε ἐπὶ τῆς γῆς. Ὑπῆρξε ὡς νοσταλγία καὶ λαχτάρα πρὶν ἔλθῃ ὡς σκάνδαλον καὶ λυτρωτὴς ὅταν ἦλθεν. Ὁ Χριστὸς εἶναι τὸ μοναδικὸν πρόσωπον. Πόσον στερεώνεται ὁ νοῦς ἐκ τοῦ φωτὸς τούτου καὶ διδάσκεται ἡ καρδία μας ἐκ τῶν διδαγμάτων Ἐκείνου!

Ἑπομένως οἱ προφῆται καὶ οἱ πρόγονοι τοῦ Χριστοῦ στερεώνουσι τὸν νοῦν μας καὶ τὴν πίστιν διὰ τῶν προφητειῶν, αἵτινες ἐξεπληρώθησαν εἰς τὸν Χριστόν, διδάσκουσι τὴν καρδίαν μας διὰ τῶν ἀρετῶν καὶ τῶν κακιῶν των.

Ὁ κόσμος εἶναι ἕνας κύκλος. Κέντρον τοῦ κύκλου τούτου εἶναι ὁ Θεός, ἀκτῖνες κύκλου οἱ πιστοὶ ἄνθρωποι καὶ περιφέρεια κύκλου οἱ ἄπιστοι. Ὅσον περισσότερον εὐσεβεῖς εἶναι οἱ ἄνθρωποι, τόσον ἐγγύτερον εἶναι τοῦ κέντρου, τοῦ Θεοῦ καὶ πλησιέστεροι μεταξύ των, ἔστω καὶ ἂν ἀνήκουν εἰς διαφόρους ἀκτῖνας, εἰς διαφόρους ἐποχάς .Ὅταν γυρίζῃ ὁ κύκλος πέριξ τοῦ ἄξονός του, οἱ πιστοὶ εὑρίσκονται πλησίον τοῦ κέντρου, διαγράφουσι κύκλους μικροτέρους, ζαλίζονται ὀλιγώτερον, σκέπτονται περισσότερον, καλλίτερον! Ἂς ἔχῃ δόξαν ὁ Θεός!

Θέμα: β) Περὶ αἰδημοσύνης γενικῶς

Α΄. Ἡ Αἰδημοσύνη τῆς Θεοτόκου ὡς μνηστῆς.

Ἡ Θεοτόκος ὅμως ἐντράπηκε ὡς μνηστὴ τὸν μνηστῆρα της Ἰωσήφ, ἂν καὶ ἦτο ἁγνή. Δεῖγμα δὲ τῆς ἐντροπῆς της εἶναι, ὅπως εἴδομεν ἀνωτέρω, ὅτι δὲν εἶπε τίποτε εἰς τὸν Ἰωσὴφ περὶ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ της ὑπὸ τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ. Ἐὰν ἔλεγε αὕτη τὸν Εὐαγγελισμὸν τοῦτον εἰς τὸν Ἰωσήφ, οὐδέποτε ὁ Ἰωσὴφ θὰ ἤθελε νὰ σκεφθῇ νὰ δώσῃ εἰς αὐτὴν διαζύγιον μνηστείας. Τόση δὲ ἦτο ἡ ἐντροπή της, ὥστε ἐνῶ ἔβλεπε, ὅτι ἐκινδύνευε νὰ διαπομπευθῇ καὶ νὰ λάβῃ διαζύγιον μνηστείας, οὐδὲν λέγει εἰς τὸν Ἰωσὴφ περὶ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ της. Ἀφίνει τὰ πράγματα εἰς τὸν Θεόν. Ὅση ἡ ἐντροπὴ τόση καὶ ἡ πίστις της. Ἡ Θεοτόκος ἦτο γενικῶς αἰδήμων καὶ πρὸς τὸν Ἄγγελον Γαβριήλ.

Β΄. Αἰδημοσύνη μνηστευμένων παρ’ ἡμῖν.

Ἡ ἐντροπὴ εἶναι φυτευμένη εἰς ὅλους μας εἰς ζητήματα σαρκικῶν σχέσεων. Περισσότερον ὅμως εἶναι φυτευμένη αὕτη εἰς τὴν γυναῖκα. Ἡ ἐντροπὴ δὲ αὕτη φεύγει ἐκ τῆς οἰκειότητος, τὴν ὁποίαν ἀποκτοῦν μεταξύ των ἄνδρες καὶ γυναῖκες λόγῳ τοῦ ὁμοφύλου τῆς στενῆς συγγενείας. Ἄνδρες λ.χ. μὲ ἄνδρας, νέοι μὲ νέους, γυναῖκες μὲ γυναῖκας, νέαι μὲ νέας ἀποκτοῦν μεγάλην οἰκειότητα καὶ ἀποδιώκουν τὴν ἐντροπὴν ἀπὸ τὰ λόγια των, διότι ἀνήκουσιν εἰς τὸ αὐτὸ φῦλον. Ἡ ἐντροπὴ ἐπίσης φεύγει πολλάκις διὰ τῆς οἰκειότητος καὶ μεταξὺ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, νέων καὶ νεανίδων, ἂν καὶ ἀνήκουν εἰς διάφορον φῦλον, ὅταν εἶναι συγγενεῖς, ἐξάδελφοι καὶ ἐξαδέλφαι, θεῖος καὶ ἀνεψιὰ κ.λπ. Περισσότερον ὅμως ἡ οἰκειότης ἀποδιώκει τὴν ἐντροπήν, ὅταν τὰ ἑτερόφυλα ἄνδρες καὶ γυναῖκες εἶναι μνηστευμένοι, ἀρραβωνιασμένοι. Πόσον ἡ ἐντροπὴ μεταξὺ μνηστευμένων φεύγει, φαίνεται ἐκ τοῦ ὅτι σχεδὸν πάντες οἱ μνηστευμένοι νομίζουσιν, ὅτι δὲν ὑπάρχει καὶ μεγάλη διαφορὰ μεταξὺ γάμου καὶ ἀρραβῶνος. Καὶ ὅμως! Εἶναι γνωστόν, ὅτι ὁ σημερινὸς ἀρραβών, ὁ ὁποῖος γίνεται ὑπὸ τῶν ἐνδιαφερομένων, πρὶν εὐλογηθῇ ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὴν ὥραν τῆς στέψεως, εἰς τὰ ὄμματα τῆς ἐκκλησίας καὶ τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι ἀρραβὼν ἀλλὰ ἕνα κοινωνικὸν συμβόλαιον. Ἡ ἐκκλησία καὶ ὁ Θεὸς ἀγνοοῦσι τὸν ἀρραβῶνα τοῦτον. Παρ’ ὅλα ὅμως ταῦτα εἶναι τόση ἡ οἰκειότης τῶν ἀρραβωνιασμένων, ὥστε φεύγει πᾶσα ἐντροπὴ ἀπὸ αὐτούς.

Πόσον ὡραῖον πρᾶγμα εἶναι ἡ ἐντροπή! Ἰδίως πόσον ὡραῖον εἶναι νὰ ἐντρέπεται ἡ μνηστὴ τὸν μνηστῆρα της καὶ ὁ μνηστὴρ τὴν μνηστήν του, δεδομένου ὅτι εἰς τὴν σημερινὴν μνηστείαν οἱ ἀρραβωνιασμένοι εἰς τὰ ὄμματα τῆς ἐκκλησίας καὶ τοῦ Θεοῦ εἶναι, ὅπως ἦσαν πρὶν ἀρραβωνιασθοῦν, ἀφοῦ ἀκόμη δὲν ἔχει ἱερολογηθῇ ἡ μνηστεία των. Μεγαλειῶδες εἶναι νὰ βλέπωμεν μνηστῆρας νὰ σέβωνται τὰς μνηστάς των. Ἀλλὰ ἐὰν μεγαλειῶδες εἶναι ὁ μνηστὴρ νὰ σέβεται τὴν μνηστήν του, μεγαλειῶδες καὶ συμφέρον εἶναι νὰ σέβεται ἡ μνηστὴ τὸν μνηστῆρα της διὰ τοὺς ἑξῆς λόγους. Ἡ μνηστεία ὡς γίνεται ὑπὸ τῶν ἐνδιαφερομένων ἄνευ ἱερολογίας δύναται ἄνευ ποινῶν τῆς ἐκκλησίας νὰ διαλυθῇ. Ἡ μνηστὴ μὲ τὴν διάλυσιν τῆς μνηστείας, εἰς περίπτωσιν καθ’ ἣν δὲν ἦτο προφυλακτικὴ κατὰ τὴν περίοδον τῆς μνηστείας, αὐτὴ θὰ ἐντρέπεται πειρισσότερον διὰ τὰς ἀδιακρίτους σχέσεις, τὰς ὁποίας εἶχε μὲ τὸν μνηστῆρα της. Ἂν δὲ ἡ ἀπροσεξία της ἦτο μεγάλη πρὸ τῆς διαλύσεως τῆς μνηστείας, μεγάλη θὰ εἶναι καὶ βραδύτερον ἡ ἐντροπή της ἐνώπιον τοῦ κόσμου, ἂν διαλυθῇ ἡ μνηστεία. Δὲν πρέπει δὲ νὰ χάσῃ τὴν ἐντροπήν της ἡ μνηστὴ ἐνώπιον τοῦ μνηστῆρος της φοβουμένη μήπως ὁ μνηστήρ της ὑποπτευθῇ μὲ τὴν ἐντροπήν της ἄλλα πράγματα. Πρέπει νὰ δηλώσῃ ἡ μνηστὴ εἰς τὸν μνηστῆρα, ὅτι ἡ ἐντροπή της προέρχεται ἀπὸ λόγους θρησκευτικῶν πεποιθήσεων. Καὶ τότε θὰ πρέπῃ ὁ μνηστήρ της νὰ τὴν σεβασθῇ. Ἀλλὰ ἐὰν ὁ μνηστὴρ ἐπιμένῃ εἰς τὰς ἀδιακρίτους σχέσεις του μαζί της, ἡ μνηστὴ δὲν πρέπει νὰ ὑποχωρήσῃ, θὰ ἐπιμείνῃ. Ἴσως ἀκούσῃ διάλυσιν ἀρραβῶνος, ὅπως ἤκουσε καὶ ἡ Θεοτόκος ἀπὸ τὸν Ἰωσήφ, διότι παρεξήγησεν οὗτος ἐκείνην. Ἡ μνηστὴ πρέπει νὰ ἐπιμένῃ καὶ νὰ ἀφίσῃ τὰ πράγματα εἰς τὸν Θεόν, ὅπως τὰ ἀφῆκεν ἡ Θεοτόκος καὶ ὁ Θεὸς θὰ τὴν κατευθύνῃ, ὅπως κατηύθυνε καὶ τὴν Θεοτόκον.

Ἀλλὰ ἐὰν πρέπῃ νὰ ὑπάρχῃ ἐντροπὴ μεταξὺ μνηστῆρος καὶ μνηστῆς, πόση ἐντροπὴ πρέπει νὰ ὑπάρχῃ μεταξὺ ἐξαδέλφου καὶ ἐξαδέλφης, θείου καὶ ἀνεψιᾶς, φίλου καὶ φίλης, κουμπάρου καὶ κουμπάρας; Ἐὰν ἡ Θεοτόκος ἐντράπηκε τὸν μνηστῆρα της καὶ δὲν εἶπε τίποτα εἰς αὐτὸν περὶ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ της κινδυνεύουσα νὰ διαπομπευθῇ ἢ ἔστω καὶ νὰ διαλύσῃ τὸν ἀρραβῶνα της, πόσον περισσότερον πρέπει νὰ ἐντρέπωνται εἰς λόγια καὶ σχέσεις ἀπρεπεῖς αἱ ἐξαδέλφαι τοὺς ἐξαδέλφους, ἡ κουμπάρα τὸν κουμπάρον της, ἡ ἀνεψιὰ τὸν θεῖον, ὁποὺ οὔτε ἡ μεταξύ των σχέσις τόσον στενὴ εἶναι ὡς ἦτο ἡ τῆς μνηστευομένης Θεοτόκου πρὸς τὸν Ἰωσὴφ οὔτε κίνδυνος διαπομπεύσεως ὑπάρχει, ὅπως ἦτο εἰς τὴν Θεοτόκον, ἂν φανοῦν ντροπαλαί. Τοὐναντίον μάλιστα. Θὰ κινδυνεύσουν νὰ διαπομπευθοῦν ἂν δὲν φανοῦν ντροπαλαί.

Ἀλλὰ καὶ κάτι ἄλλο. Ἡ Θεοτόκος διὰ νὰ ἐντραπῇ τὸν ἄγγελον Γαβριὴλ καὶ τὸν μνηστῆρα της Ἰωσὴφ σημαίνει, ὅτι ἐντρεπόταν τὸν ἑαυτόν της. Μάλιστα! Πόσον πρέπει ὁ ἄνθρωπος ἄνδρας ἢ γυναῖκα νὰ ντρέπεται τὸν ἑαυτόν του. Ὑπάρχουν περιστάσεις, κατὰ τὰς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος μόνος του εὑρισκόμενος δι’ ἀπροσέκτων βλεμμάτων, χειρονομιῶν, συλλογισμῶν, κοιμώμενος ἢ ξυπνητὸς δὲν ἐντρέπεται τὸν ἑαυτόν του. Ἐὰν τὸ ὁμόφυλον καὶ ἡ συγγένεια πρὸς ἄλλα πρόσωπα μᾶς δίδουσιν, ὡς εἴδομεν, μεγάλην οἰκειότητα καὶ ἀδιακρισίαν, νομίζομεν, ὅτι τὸ σῶμα μας, ἐπειδὴ εἶναι τὸ ἐγγύτερον εἰς συγγένειαν καὶ ὁμόφυλον, ἐπιτρέπεται νὰ χάσωμεν πρὸς αὐτὸ τὴν ἐντροπήν μας; Ὄχι! Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἐντρέπεται τὸν ἑαυτόν του, θὰ ἐντραπῇ καὶ τοὺς ἄλλους, θὰ τὸν ἐντραποῦν καὶ οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι καὶ αὐτοὶ οἱ Ἄγγελοι. Ἡ ἐντροπὴ πρέπει νὰ ἀρχίσῃ ἀπὸ τὸν ἑαυτόν μας. Ἡ ἐντροπὴ λοιπὸν ἂς ὑπάρχῃ ὄχι μόνον μεταξὺ ἑτεροφύλων ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς ἀλλὰ καὶ ὁμοφύλων ἀνδρὸς καὶ ἀνδρός, γυναικὸς καὶ γυναικός. Ἡ ἐντροπὴ ἂς ὑπάρχῃ ὄχι μόνον μεταξὺ ξένων ἀλλὰ καὶ συγγενῶν καὶ τῆς στενωτάτης συγγενείας μνηστῆς καὶ μνηστῆρος. Ἡ ἐντροπὴ ἂς ὑπάρχῃ καὶ εἰς τὸν ἑαυτόν μας!

6.

Ἡ γενεαλογία τοῦ Χριστοῦ

Anthony Bloom (Metropolitan of Sourozh (1914- 2003))

Ὅταν ὁ ἄγγελος παρουσιάστηκε στὸν Ἰωσὴφ τοῦ θύμισε τὴν ἀρχαία προφητεία (Ἠσ. 7.14) ἡ ὁποία ἔδινε τὴν ὑπόσχεση πὼς θὰ ἐρχόταν μία ἐποχὴ ποὺ ὁ Θεὸς θὰ ζοῦσε ξανὰ ἀνάμεσα στὸ λαό Του, ὅπως ἦταν καὶ στὴν ἀρχὴ ἀχώριστος ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους. Τότε ἐκεῖνοι θὰ ἀναφωνοῦσαν τὴ λέξη «Ἐμμανουὴλ» ἡ ὁποία στὰ Ἑβραϊκὰ σημαίνει «ὁ Θεὸς μαζί μας». Ἡ προφητεία αὐτὴ ἔχει ἐκπληρωθεῖ στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ τώρα ὁ Θεὸς εἶναι ἀνάμεσά μας.

Τὸν παλιὸ καιρὸ ὁ Ἰσραηλιτικὸς λαὸς ὕψωνε ὁλόκληρη τὴν ψυχή του, ὅλο τὸν ἐπίγειο πόθο του, ὁλόκληρη τὴν ἐλπίδα του γιὰ τὸν οὐρανὸ πρὸς ἐκείνη τὴ μυστηριώδη ἀπόσταση, τὴν κατοικία τοῦ ἀπρόσιτου Θεοῦ. Οἱ θρησκεῖες τοῦ ἀρχαίου κόσμου ἀποσκοποῦσαν στὸ νὰ βροῦν μὲ τὸν ἕνα ἤ τὸν ἄλλο τρόπο, μὲ θυσίες, μὲ μία δίκαιη ζωή, μὲ τὴν προσευχή, κάποιο σύνδεσμο, ἕνα τρόπο ἐπαφῆς μὲ αὐτὸ τὸ Θεὸ τὸν τόσο ἀκατάληπτο, τὸν τόσο τρομακτικὰ μακρινὸ στὴν ἁγιότητα καὶ τὸ ἄγνωστό Του. Κι ὁ Θεὸς αὐτός, ἐκείνη τὴ μαγικὴ βραδιὰ τῶν Χριστουγέννων ἔγινε ἄνθρωπος· μπῆκε στὸν κόσμο τῆς δημιουργίας ντυμένος μὲ ἀνθρώπινη σάρκα μέσω τῆς Ἀειπάρθενης Μαρίας. Τώρα δὲν προσπαθοῦμε πιὰ νὰ βροῦμε τὸ Θεὸ σὲ ἄγνωστα οὐράνια ὕψη, δὲν προσπαθοῦμε πιὰ νὰ Τὸν κατεβάσουμε σ’ ἐμᾶς, νὰ ἑλκύσουμε τὴν προσοχή Του, τὸ ἔλεος, τὴ συμπάθεια, τὴ συμπόνια, τὴν ἀγαθότητά Του διότι γνωρίζουμε ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι μαζί μας, ὅτι βρίσκεται ἀνάμεσά μας, ὅτι ἡ μακραίωνη ἀναζήτηση ἔχει τελειώσει, ὅτι Ἐκεῖνος ὁ Ἴδιος ἔχει ἔλθει. Κάθε φορὰ ποὺ τώρα προσευχόμαστε στὴν ἐκκλησία, στὸ σπίτι, στὰ ἄδυτα τῶν καρδιῶν μας, ὁ Θεὸς εἶναι μαζί μας.

Σήμερα θυμόμαστε τοὺς προπάτορες τοῦ Χριστοῦ κι ὁ ἴδιος ὁ ναὸς μας εἶναι γεμάτος μὲ τὴν παρουσία τους. Ὁ Σωτήρας Χριστὸς εἶναι μαζί μας, κι ἡ Παναγία ποὺ Τοῦ ἔδωσε τὸ ἀνθρώπινό Του σῶμα καὶ τὴν ἀνθρώπινή Του ψυχή, κι ἕνα ἀμέτρητο πλῆθος ἀπὸ τοὺς προγόνους Του. Ἔχουμε διαβάσει ἕνα μεγάλο κατάλογο μὲ τὰ ὀνόματά τους, μερικοὶ ἀνάμεσά τους μᾶς ἐκθαμβώνουν μὲ τὴ δικαιοσύνη τους, τὴν ἁγιότητα, θαῦμα τῆς θεϊκῆς ἀγάπης θὰ μποροῦσαν νὰ συμπεριληφθοῦν στὴ γενεαλογία τοῦ Γιοῦ τοῦ Θεοῦ ὁ ὁποῖος ἔγινε γιὸς τοῦ ἀνθρώπου, ἁμαρτωλοί τοὺς ὁποίους ἡ Παλαιὰ Διαθήκη προβάλλει σὰν ἁμαρτωλοὺς χωρὶς νὰ προσπαθεῖ νὰ τοὺς δικαιολογήσει. Ὅλοι τους ὅμως εἶχαν μία κοινὴ ἰδιότητα, τὴ θεοστρέφεια: δύναμη τοῦ πόθου τους, μὲ ὅλη τὴν ἐπίγεια πείνα τους ἀγωνίστηκαν νὰ βροῦν Ἐκεῖνον ποὺ εἶναι ζωὴ καὶ ἀλήθεια καὶ δικαιοσύνη καὶ φῶς, τὸ νόημα καὶ ἡ καταξίωση τοῦ παντός. Ἐπειδὴ κατευθύνθηκαν πρὸς τὸ Θεὸ μὲ τὸν τρόπο αὐτό, ἐπειδὴ πολέμησαν τὴν ἁμαρτία ποὺ συχνά τοὺς ὑπερνικοῦσε καὶ τοὺς ὑποδούλωνε ἔγιναν ἄξιοι τοῦ Θεοῦ.

Δὲν εἶναι ὑπέροχο αὐτό; Δὲν εἶναι ὑπέροχο τὸ ὅτι ὁ Θεὸς ἀνταποκρίνεται ὄχι μόνο στὴν ἁγιότητα, τὶς ἡρωικὲς προσπάθειες ἤ τὶς προσευχὲς ἀλλὰ καὶ στὴν κραυγὴ τῶν ψυχῶν μας: «Κύριε, δὲν μπορῶ νὰ ζῶ χωρὶς Ἐσένα, ἡ θνητή μου φύση μὲ βασανίζει, τὰ πάθη μὲ τυραννοῦν, θάνατος βασιλεύει μέσα μου, ἡ γῆ μὲ τραβᾶ χαμηλὰ καὶ παρ’ ὅλα αὐτὰ ὑπάρχει μέσα μου μία ζωή, μία πείνα ποὺ μόνο ἀπὸ Ἐσένα μπορεῖ νὰ ἱκανοποιηθεῖ»;

Εἶναι εὔκολο νὰ γίνουμε τέτοιου εἴδους ἄνθρωποι, φτάνει μόνο νὰ στρέψουμε τὴν προσοχὴ στὰ βάθη μας, φτάνει νὰ μὴ δοκιμάσουμε νὰ ἱκανοποιήσουμε τὴν πείνα ποὺ ἔχουμε μέσα μας μὲ γήινο ψωμί, τὴ δίψα μας μὲ τὴν ἀπατηλὴ μέθη ποὺ μᾶς δίνουν τὰ πράγματα τῆς γῆς, οὔτε νὰ προσπαθήσουμε νὰ ἀνακουφίσουμε τὸν πόθο μας μὲ τὴν ψυχαγωγία. Ἂς δεχτοῦμε νὰ εἴμαστε οἱ πεινῶντες τοὺς ὁποίους θὰ χορτάσει ὁ Θεός, οἱ ζητοῦντες οἱ ὁποῖοι θὰ βροῦν, οἱ ἀγαπῶντες θὰ ἀγαπηθοῦν, οἱ ἀπεγνωσμένοι οἱ ὁποῖοι πέρα ἀπὸ κάθε ἐλπίδα θὰ δεχτοῦν τὴν ἐπίσκεψη τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου.

Ἐκεῖνος βρίσκεται ἀνάμεσά μας. Δὲ χρειάζεται νὰ τὸν ψάξουμε μακριά, εἶναι ἐδῶ. Γύρω μας ἔχουμε ὅλους τοὺς συγγενεῖς Του οἱ ὁποῖοι μᾶς λένε: «Κοιτάξτε ἐμᾶς, ἤμασταν ὅμοιοί σας, μερικοὶ καλύτεροι, οἱ περισσότεροι ὅμως ἀκόμη χειρότεροι ἀπὸ ἐσᾶς καὶ ὁ Θεὸς μᾶς ἔκανε συγγενεῖς Του διότι χωρὶς Ἐκεῖνον δὲν μπορούσαμε νὰ ζήσουμε».

Ἂς γίνουμε εἰλικρινεῖς, ἂς μὴν κλείνουμε τὰ μάτια καὶ ἀπατοῦμε τοὺς ἑαυτούς μας. Θὰ συναντήσουμε τότε τὸ ζωντανὸ Θεὸ καὶ Ἐκεῖνος, ὁ Ἐμμανουὴλ θὰ μᾶς ἐπισκεφτεῖ μὲ τὸ νικηφόρο Του ὄνομα «ΙΗΣΟΥΣ», ποὺ σημαίνει «ὁ Θεὸς νικᾶ». Νικᾶ ἐμᾶς, κατατροπώνει τὸ κακό, τὴν ἁμαρτία, τὸ θάνατο, τὰ πάντα καὶ τὸ ἀνακαλύπτουμε σὰν παντοτινὴ ἀγαλλίαση, σὰν τὴν ἴδια τὴ ζωή μας, τὴ νίκη μας, τὴ βασιλεία τῆς αἰώνιας ἀγάπης καὶ τῆς μακαριότητας.

7.

Ὁμιλία στὴν γενεαλογία τοῦ Χριστοῦ

Anthony Bloom (Metropolitan of Sourozh (1914- 2003))

Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

Κάθε χρόνο πρὶν τὰ Χριστούγεννα, διαβάζουμε ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ἀποστόλου Ματθαίου τὴν γενεαλογία τοῦ Χριστοῦ καὶ γιὰ χρόνια ἀναρωτιόμουνα, γιατί; Γιατί πρέπει νὰ διαβάζουμε ὅλα αὐτὰ τὰ ὀνόματα ποὺ σημαίνουν τόσο λίγα πράγματα γιά μᾶς, ἐὰν δὲν σημαίνουν τίποτα; Καὶ τότε μοῦ ἔγινε αἰσθητὴ ἡ σημασία ποὺ ἔχουν γιὰ μᾶς αὐτὰ τὰ ὀνόματα.

Τὸ πρῶτο στοιχεῖο εἶναι, ὅτι εἶναι οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἀπὸ τὶς οἰκογένειές τους προέρχεται ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ὅλοι συγγενεῖς Του, καὶ αὐτὸ μᾶς εἶναι ἀρκετὸ γιὰ νὰ μᾶς προκαλοῦν βαθιὰ συγκίνηση: ὁ Χριστὸς εἶναι αἷμα τους, ἀνήκει στὴν οἰκογένειά τους. Ὁ καθένας τους ὅταν σκέφτεται τὴ Μητέρα τοῦ Θεοῦ, μπορεῖ νὰ πεῖ, «εἶναι παιδὶ τῆς οἰκογένειάς μας», καὶ γιὰ τὸν Χριστό, «καὶ Ἐκεῖνος εἶναι παιδὶ ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν οἰκογένειά μας, ἂν καὶ εἶναι ὁ Θεός, ὁ Σωτήρας μας, ἡ ἀληθινὴ Θεικὴ παρουσία ἀνάμεσά μας» . Ἐπιπλέον, κάποια ὀνόματα ξεχωρίζουν: ὀνόματα Ἁγίων, ἡρώων τοῦ πνεύματος, καὶ ὀνόματα ἁμαρτωλῶν.

Ἀνάμεσά τους οἱ Ἅγιοι θὰ μποροῦσαν νὰ μᾶς διδάξουν τί σημαίνει νὰ πιστεύουμε· ὄχι ἁπλὰ νὰ ἔχουμε μία πίστη διανοητική, μία ἄποψη γιὰ τὸν κόσμο, ποὺ συμπίπτει, στὸ βαθμὸ ποὺ μπορεῖ, μὲ τὸ ὅραμα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μία πίστη ποὺ σημαίνει μία πλήρη ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό, μία πίστη χωρὶς ὅρια, ποὺ σημαίνει ὅτι εἴμαστε ἕτοιμοι νὰ δώσουμε τὴ ζωή μας γι’ αὐτὸ ποὺ ἀντιπροσωπεύει, γι’ αὐτὸ ποὺ εἶναι, ἐξαιτίας τῆς γνώσης ποὺ ἔχουμε γιὰ τὸν Θεό,. Ἂς σκεφτοῦμε τὸν Ἀβραὰμ τοῦ ὁποίου ἡ πίστη δοκιμάστηκε στὸ μέγιστο βαθμό. Πόσο δύσκολα προσφέρουμε στὸν Θεὸ κάτι δικό μας: Στὸν Ἀβραὰμ ζητήθηκε νὰ προσφέρει ὡς θυσία αἵματος τὸν γιό του, καὶ δὲν ἔχασε τὴν πίστη του ἀπέναντι στὸν Θεό. Καὶ ὁ Ἰσαάκ; Παραδόθηκε χωρὶς ἀντίσταση, ὡς δεῖγμα τέλειας ὑπακοῆς στὸν πατέρα του, καὶ μέσα ἀπ’ αὐτὸν- στὸν Θεό.

Μποροῦμε νὰ θυμηθοῦμε τὴν πάλη τοῦ Ἰακὼβ μὲ τὸν Ἄγγελο στὸ σκοτάδι, ὅπως κάποιες στιγμὲς ποὺ παλεύουμε γιὰ τὴν πίστη μας, γιὰ τὴν ἀκεραιότητά μας, στὸ σκοτάδι τῆς νύχτας, ἢ στὸ σκοτάδι τῆς ἀμφιβολίας μας, στὸ σκοτάδι ποὺ μᾶς κυριεύει κάποιες φορὲς ἀπὸ παντοῦ.

Ἀλλὰ ἐπίσης μποροῦμε νὰ διδαχθοῦμε κάτι ἀπὸ ἐκείνους πού, στὴν ἱστορία, στὴν Ἁγία Γραφή, ἐμφανίζονται σὰν ἄνθρωποι ἁμαρτωλοί. Ἦταν ἄνθρωποι ἀδύναμοι, μὲ μιὰ ἀδυναμία ποὺ εἶχε καταλάβει τὴ ζωή τους, δὲν εἶχαν τὴ δύναμη νὰ ἀντισταθοῦν στὶς σωματικὲς καὶ ψυχικὲς παρορμήσεις τους, στὰ πολύπλοκα πάθη τῆς ἀνθρώπινης φύσης. Καὶ ὅμως πίστεψαν μὲ πάθος στὸν Θεό. Ἕνας ἀπὸ ἐκείνους ἦταν ὁ Δαυίδ, καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς ψαλμοὺς του τὸ ἐκφράζει αὐτὸ τόσο καλά : «Ἐκ βαθέων ἐκέκραξά σοι, Κύριε..» Ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ἀπελπισίας του, τῆς ντροπῆς, τῆς πτώσης του, ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ἀποξένωσής του ἀπὸ τὸν Θεό, ἀπὸ τὰ πιὸ βαθιὰ σκοτάδια τῆς ψυχῆς του, δὲν σταμάτησε νὰ ἀναπέμπει κραυγὴ ἱκεσίας πρὸς τὸν Θεό. Δὲν κρύφτηκε ἀπὸ Ἐκεῖνον, δὲν ἔφυγε μακρυά Του, ἔρχεται σ’ Ἐκεῖνον μὲ τὴν ἀπελπισμένη κραυγὴ ἑνὸς ἀπελπισμένου ἀνθρώπου. Τὴν συγκεκριμένη συμπεριφορὰ ἔχουν καὶ ἄλλοι ἄνθρωποι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅπως γιὰ παράδειγμα, ἡ Ραχάβ, ἡ πόρνη- καὶ τόσοι πολλοὶ ἄλλοι.

Ἐμεῖς, ὅταν περνᾶμε τὴν πιὸ σκοτεινὴ περίοδο τῆς ζωῆς μας, ὅταν εἴμαστε παγιδευμένοι στὸ σκοτάδι ποὺ ὑπάρχει μέσα μας – στρεφόμαστε στὸν Θεὸ γιὰ νὰ Τοῦ ποῦμε: Σὲ σένα, Κύριε, κραυγάζω! Ναὶ εἶμαι στὸ σκοτάδι, ἀλλὰ ἐσὺ εἶσαι ὁ Θεός μου. Εἶσαι ὁ Θεὸς ποὺ δημιούργησε τὸ φῶς καὶ τὸ σκοτάδι καὶ Ἐσὺ ὑπάρχεις μέσα στὸ σκοτάδι καὶ στὸ ἐκτυφλωτικὸ φῶς· ὑπάρχεις στὸν θάνατο ὅπως καὶ στὴν ζωή· στὴν κόλαση ὅπως στὸν οὐράνιο Θρόνο Σου· καὶ μπορῶ νὰ σοῦ φωνάζω ἀπ’ ὅπου καὶ νὰ βρίσκομαι.

Ὑπάρχει ἀκόμα ἕνα τελευταῖο πράγμα ποὺ θὰ ἤθελα νὰ σκεφτεῖτε. Ἐκεῖνοι οἱ ἄνθρωποι γιὰ ἐμᾶς εἶναι ὀνόματα· γιὰ κάποιους ἀπὸ αὐτοὺς γνωρίζουμε λίγα πράγματα ἀπὸ τὴν Βίβλο, γιὰ ἄλλους δὲν γνωρίζουμε τίποτα. Ἀλλὰ ὅλοι ὑπῆρξαν συγκεκριμένα πρόσωπα, ἄνδρες καὶ γυναῖκες σὰν κι ἐμᾶς μὲ ὅλες τὶς ἀδυναμίες καὶ τὶς ἐλπίδες, τοὺς κλυδωνισμοὺς στὸ θέλημα καὶ τοὺς δισταγμούς τους, μ’ ὅλη τὴν ἀρχικὴ ἀγάπη ποὺ τόσο συχνὰ ἀμαυρώνεται κι ὅμως παραμένει φλογερὴ καὶ φωτεινή. Εἶναι ἀληθινὰ πρόσωπα καὶ μποροῦμε νὰ διαβάζουμε τὰ ὀνόματά τους νοιώθοντας, ὅτι, ναὶ-δὲν σᾶς γνωρίζω, ἀλλὰ εἶστε ἀπὸ ἐκείνους ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὴν πραγματικὴ καὶ συγκεκριμένη οἰκογένεια τοῦ Χριστοῦ, ποὺ παρὰ τὶς ἀντιξοότητες τῆς ζωῆς, ἐξωτερικὲς ἢ ἐσωτερικές, ἀνήκουν στὸν Θεό. Κι ἐμεῖς μποροῦμε νὰ προσπαθήσουμε, καὶ νὰ μάθουμε, μέσα στὴν συγκεκριμένη ζωὴ ποὺ ἔχουμε, κατὰ πόσον εἴμαστε ἀδύναμοι ἢ δυνατοὶ σὲ μία δεδομένη στιγμὴ καὶ ἂν ἐξακολουθοῦμε νὰ εἴμαστε δικοί Του.

Λοιπὸν ἂς σκεφτοῦμε τὴν σημερινὴ Εὐαγγελικὴ περικοπή, τὴν ἑπόμενη φορὰ ποὺ θὰ ἔλθουμε νὰ τὴν ἀκούσουμε, ἂς τὴν δεχτοῦμε μὲ μιὰ λάμψη στὰ μάτια, μὲ μιὰ ζεστὴ καρδιά· αὐτὸ θὰ εἶναι δυνατὸ μονάχα στὸν βαθμὸ ποὺ ὁ Χριστὸς θὰ γίνεται ὁλοένα πιὸ ἀληθινὸς στὴ ζωή μας καὶ μέσα ἀπὸ Ἐκεῖνον, θ’ ἀνακαλύπτουμε ὅτι ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ ἀνθρώπου εἶναι πρόσωπα ἀληθινά, ζωντανά, ποὺ ἀνήκουν σέ μᾶς καὶ στὸν Θεό. Ἀμήν.

8.

Ο Θεός είναι μαζί μας.

  Την Κυριακή πριν από τα Χριστούγεννα έχει ορίσει η αγία μας Εκκλησία, αδελφοί χριστιανοί, να ακούμε το πρώτο κεφάλαιο από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο.

 Στο πρώτο και μεγαλύτερο μέρος ο ευαγγελιστής παραθέτει το γενεαλογικό δέντρο του Χριστού, από τον πατριάρχη Αβραάμ μέχρι και τον Ιωσήφ τον μνήστορα. Οι λόγοι για τους οποίους γίνεται αυτή η παράθεση των ονομάτων είναι πολλοί, και σχετίζονται με το γεγονός ότι ο ευαγγελιστής Ματθαίος έγραψε το Ευαγγέλιό του απευθυνόμενος στην κοινότητα των εξ Ιουδαίων χριστιανών της παλαιστίνης. Γι αυτό και είναι το μόνο από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης που πρώτα γράφτηκε στα αραμαϊκά και αμέσως μετά μεταφράστηκε στα ελληνικά, ενώ όλα τα άλλα γράφτηκαν απ’ ευθείας στην ελληνική γλώσσα.

 Απευθυνόμενος λοιπόν ο ευαγγελιστής Ματθαίος στους εξ Ιουδαίων χριστιανούς, φροντίζει πρώτα από όλα να τούς δείξει ότι ο Ιησούς Χριστός κατάγεται από την φυλή του Ιούδα και ειδικότερα από την γενιά του Δαβίδ, γιατί όλοι οι Ιουδαίοι γνώριζαν ότι ο Μεσσίας που περίμεναν επρόκειτο να είναι απόγονος του Δαβίδ. Ίσως βέβαια σκεφτεί κανείς ότι θα έπρεπε μάλλον να μάς περιγράψει το γενεαλογικό δέντρο της Παναγίας, αφού ο Ιωσήφ δεν ήταν φυσικός πατέρας του Ιησού Χριστού. Κάτι τέτοιο όμως θα ήταν αφύσικο, γιατί την εποχή εκείνη η γενεαλογία ακολουθούσε την γενιά του πατέρα του παιδιού. Από την άλλη μεριά, ακόμα και σήμερα, που τα πράγματα αυτά θεωρούνται ξεπερασμένα, τα νέα ζευγάρια κατά κανόνα αποφασίζουν ότι τα παιδιά τους θα φέρουν το επώνυμο του πατέρα. Στην εποχή όμως του Χριστού υπήρχε και μια άλλη συνήθεια, να παντρεύονται άτομα της ίδιας φυλής και όχι άλλης, και τούτο γιατί κάποιες φυλές είχαν κάποια ιδιαίτερα προνόμια, όπως για παράδειγμα οι άντρες που κατάγονταν από την φυλή του Λευί, είχαν το προνόμιο να γίνονται ιερείς του ναού. Υπήρχαν, βέβαια, και κάποιες περιπτώσεις γάμου με πρόσωπα απο άλλη φυλή, αυτό όμως ήταν αξιόμεμπτο, όπως γνωρίζουμε από την περίπτωση των Σαμαρειτών. Γι αυτό και ένας δίκαιος άνθρωπος σαν τον Ιωσήφ δεν ήταν δυνατό να μνηστευθεί μία κοπέλα από άλλη φυλή. Επομένως, ο ευαγγελιστής Ματθαίος μάς λέει με έμμεσο τρόπο ότι και η μητέρα του Χριστού κατάγεται από την φυλή του Ιούδα και την γενιά του Δαβίδ.

 Είναι αξιοπρόσεκτο ότι ενώ ο ευαγγελιστής Ματθαίος μάς λέει ότι ο Αβραάμ

εγέννησε τον Ισαάκ, ο Ισαάκ εγέννησε τον Ιακώβ και τα λοιπά, για τον Ιωσήφ τον μνήστορα γράφει ότι «ο Ιακώβ εγέννησε τον Ιωσήφ τον άνδρα της Μαρίας, από την οποία γεννήθηκε ο Ιησούς ο λεγόμενος Χριστός». Φυσικό είναι να αναρωτηθούμε «και πώς, δηλαδή, γεννήθηκε ο Χριστός;» Για τον λόγο αυτό στο δεύτερο μέρος του κεφαλαίου μάς εξηγεί ότι αφού είχε μνηστευθεί η Παναγία τον Ιωσήφ, και ενώ δεν είχαν συνευρεθεί, βρέθηκε να κυοφορεί εκ Πνεύματος αγίου.

 Ο Ιωσήφ πάλι ο άνδρας της, επειδή ήταν δίκαιος και δεν ήθελε να την στιγματίσει (γιατί νόμισε ότι η Παναγία συνέλαβε με αθέμιτο τρόπο), αποφάσισε να την διώξει κρυφά. Καθώς σκέφτονταν αυτά, άγγελος Κυρίου φάνηκε στον ύπνο του και τού είπε «Ιωσήφ, γιε του Δαβίδ, μην φοβηθείς να παραλάβεις την Μαριάμ την γυναίκα σου, γιατί αυτό που γεννήθηκε μέσα της προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα. Θα γεννήσει μάλιστα γιο και θα τον βγάλεις Ιησού, γιατί αυτός θα σώσει τον λαό του από τις αμαρτίες τους». Όλο αυτό έγινε για να εκπληρωθούν τα λόγια που είπε ο Κύριος με το στόμα του προφήτη, ότι «Ιδού, η παρθένος θα κυοφορήσει και θα γεννήσει γιο και θα τον καλέσουν Εμμανουήλ», που σημαίνει «Ο Θεός είναι μαζί μας». Αφού λοιπόν σηκώθηκε από τον ύπνο ο Ιωσήφ, έκανε όπως τον πρόσταξε ο άγγελος Κυρίου και παρέλαβε την γυναίκα αυτού και δεν είχε συζυγικές σχέσεις μαζί της ποτέ, άρα και μέχρι που εκείνη γέννησε γιο, και τόν κάλεσε Ιησού.

 Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος σχολιάζοντας την περικοπή αυτή μάς λέει ότι το γεγονός και μόνο της γεννήσεως του Χριστού είναι η απαρχή του ευαγγελίου της σωτηρίας και της ανυψώσεως του ανθρώπου. Γιατί ο Θεός προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση και γίνεται «ο υιός του ανθρώπου», για να γίνει ο άνθρωπος υιός του Θεού. Τί είναι άραγε δυσκολότερο; ο Θεός να γίνει άνθρωπος, ή ο άνθρωπος υιός του Θεού; Στο πρόσωπο του σαρκωθέντος Υιού και Λόγου του Θεού, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, συμβαίνουν ταυτόχρονα και τα δύο. Γιατί η γέννηση του Χριστού αλλά και η αναγέννηση του ανθρώπου, η υιοθεσία του από τον Θεό, είναι έργο του Αγίου Πνεύματος. Γι` αυτό και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, όταν βάπτιζε τα πλήθη στον ποταμό Ιορδάνη, τούς έλεγε ότι εκείνος που θα έρθει μετά από αυτόν θα βαπτίζει εν Πνεύματι Αγίω.

 Απαρχή λοιπόν της σωτηρίας μας, αδελφοί χριστιανοί, αποτελεί η γέννηση του σωτήρος Χριστού, και της παρουσίας του ανάμεσά μας. Για τον λόγο αυτό πλημμυρίζει από χαρά η ύπαρξή μας και αγάλλεται όλη η κτίση. Ας φροντίσουμε, επομένως, να γιορτάσουμε πρωτίστως εν Πνεύματι αγίω, να γιορτάσουμε Χριστούγεννα με Χριστό και εν Χριστώ, ώστε να έχουν νόημα και διάρκεια και οι υπόλοιπες εκφράσεις του βίου μας. Αμήν.

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ, ΠΑΞΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΝΤΙΩΝ ΝΗΣΩΝ

 (22.12.2019)