Προετοιμασία για την Μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων
«Δοκιμαζέτω δε άνθρωπος εαυτόν, και ούτως εκ του άρτου εσθιέτω και εκ του ποτηρίου πινέτω ο γάρ εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ εσθίει και πίνει, μη διακρίνων το σώμα του Κυρίου» (Α’ Κορ.11,28-29)
Πατέρες και αδελφοί,
Στα προηγούμενα παρουσιάσαμε μερικά για την ιερωσύνη του Νόμου και της Χάριτος, καθώς και μερικά από τα πολλά καθήκοντα του ιερέως της Εκκλησίας του Χριστού.
Τώρα θεώρησα καλόν να αναφερθώ και για τις μεγάλες τιμωρίες που θα υποστούν οι ιερείς την ημέρα της Κρίσεως, εάν στην ζωή των δίνουν τα Άγια Μυστήρια στους αναξίους και τα ασυγχώρητα κρίματα που παίρνουν στην ψυχή των, όσοι προσέρχονται στην Κοινωνία των Θείων Δώρων αναξίως.
Λοιπόν, είναι μεγάλη ανάγκη να γνωρίζουμε ότι όχι μόνο οι χριστιανοί που κοινωνούν αναξίως θα κολάζονται στους αιώνες, αλλά περισσότερη τιμωρία θα λάβουν οι ιερείς, οι οποίοι, ενώ γνωρίζουν τους χριστιανούς, τους παρέχουν την Θεία Κοινωνία αναξίως.
Γι’ αυτή την περίπτωση, ιδού τι λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Προς εσάς τους διακόνους που υπηρετείτε και τους ιερείς που προσφέρετε τα Άγια Μυστήρια δεν θα είναι μικρή η τιμωρία εναντίον σας, όταν ανέχεσθε τους αναξίους να κοινωνούν, ενώ γνωρίζετε τις κακίες των.
Το Αίμα του Χριστού από το χέρι σας θα ζητηθεί. Ας είναι αξιωματούχος ή ένας έπαρχος ή οποιοσδήποτε βαθμοφόρος της πολιτείας, εμπόδισε τον, διότι μεγαλύτερη είναι η ιδική σου εξουσία από την ιδική του».
Στην συνέχεια είναι ανάγκη να πούμε μερικά γι’ αυτούς που θέλουν να μεταλάβουν τα Πανάχραντα Μυστήρια. Σ’ όλους αυτούς κατάλληλη συμβουλή και μέσον σωτηρίας να είναι αυτό: Δεν πρέπει το κάθε τι να το εξαρτούν από τον Θεό και οι ίδιοι να τεμπελιάζουν για την προετοιμασία, όσο είναι δυνατόν, ούτε πάλι κοπιάζοντες και ασκούμενοι να πιστεύσουν ότι όλα τα κατόρθωσαν και να υπερηφανευθούν νομίζοντας ότι εξεπλήρωσαν τα πάντα και μπορούν πλέον να πλησιάσουν αξίως και πρεπόντως στα Άχραντα Μυστήρια.
Στην συνέχεια θα παρουσιάσουμε τα αναγκαιότερα έργα τα όποια πρέπει να γνωρίζουν, όσοι επιθυμούν να κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων.
Κατ’ αρχήν πρέπει να καταλάβουμε ότι η προ της Θείας Κοινωνίας προετοιμασία είναι διπλή, δηλαδή σωματική και πνευματική. Η σωματική έγκειται στην νηστεία, στην εγκράτεια από τις σωματικές επιθυμίες, στην αγρυπνία, στην κλίση των γονάτων (μετάνοιες) και άλλους κόπους με τους οποίους καθαρίζεται και ελαφρύνεται το σώμα από αυτά που το βαρύνουν, το ενοχλούν και το μολύνουν.
Ενώ η πνευματική προετοιμασία αποτελείται από την εξομολόγηση στον Πνευματικό, την ανάγνωση των προσευχών, όπως συνιστά το Ωρολόγιο, με φόβο Θεού, με προσοχή και ταπείνωση. Άλλη αγία προετοιμασία είναι η συμφιλίωσης με όλους να μη είναι με κανέναν ψυχραμένος, να μη κρατά οργή σε κάποιον, να συγχωρεί όλους, όσοι του έκαμαν κάτι, ενθυμούμενος τα λόγια του Σωτήρος που λέγει: Εάν συγχωρήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών και ο Πατήρ υμών ο ουράνιος συγχωρήση τα παραπτώματα υμών (Ματθ. 6,14) και γενικά να αγωνίζεται να μη έχει με τον πλησίον του κάτι που να τους χωρίζει.
Προηγουμένως μνημονεύσαμε ότι απαραίτητη είναι και η νηστεία. Αυτή είναι δύο ειδών: σωματική και πνευματική. Γι’ αυτόν που δεν είναι ασθενής η σωματική νηστεία περιλαμβάνει τις τέσσερεις μεγάλες νηστείες του έτους, όπως αυτές έχουν καθορισθεί από τους Αποστόλους και τους Πατέρας της Εκκλησίας, καθώς και τις ημέρες Τετάρτη και Παρασκευή.
Και όποιος έχει πνευματικές προϋποθέσεις και δυνατότητες μπορεί να κρατά και την νηστεία της Δευτέρας. Αυτές οι ημέρες νηστεύονται όλο το έτος, πλην των ημερών που επιτρέπει η Εκκλησία την κατάλυση σύμφωνα με το τυπικό των εορτών.
Όλοι οι χριστιανοί εκτός των ανωτέρω, έχουν καθήκον να νηστεύουν την παραμονή της Γεννήσεως του Χριστού, της Βαπτίσεώς Του, την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και την Αποτομή της Κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου.
Εγκράτεια στην τράπεζα σημαίνει να μη τρώμε μέχρι χορτασμού. Όποιος επιθυμεί να κοινωνήσει την επομένη, θα πρέπει από το βράδυ να εγκρατεύεται του φαγητού. Κατόπιν για τους παντρεμένους επιβάλλεται εγκράτεια μεταξύ των.
Δεν πρέπει να συνέρχωνται στις άγιες νηστείες, τα Σάββατα, τις Κυριακές και εορτές, καθώς και την προηγούμενη της Θείας Κοινωνίας ημέρα, ως και μία μετά την Θ. Κοινωνία ημέρα.
Αυτή η απόφαση εγκρατείας των συζύγων πρέπει να γίνεται με κοινή συγκατάθεση και επί πλέον πρέπει να απέχουν για ένα διάστημα από τις συζυγικές των σχέσεις για να επιδίδωνται στην νηστεία και προσευχή, όπως μας διδάσκει ο Απόστολος Παύλος στην Α’ Κορ. 7,5. «Μη αποστερείτε αλλήλους, ει μη τι αν εκ συμφώνου προς καιρόν, ίνα σχολάζητε τη νηστεία και τη προσευχή και πάλιν επί το αυτό συνέρχεσθε, ίνα μη πειράζη υμάς ο σατανάς διά την ακρασίαν υμών».
Ενώ οι κληρικοί (έγγαμοι) πρέπει να γνωρίζουν τα έξης: Να φυλάγωνται από οποιαδήποτε σχέση με τις συζύγους των, όταν πρόκειται την επομένη να τελέσουν την Θεία Λειτουργία. Ο Βάλσαμων στην 49η απόκριση του προς τον Μάρκο Αλεξανδρείας γράφει: «Όσοι δεν εγκρατεύονται από τις νόμιμες συζύγους των το Σάββατο και την Κυριακή πρέπει με κατάλληλα επιτίμια να διορθώνονται».
Κατόπιν προσθέτει ότι αυτοί πρέπει ομοίως να φυλάγωνται όλη την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, και όλες τις Τετάρτες και Παρασκευές. Σε περίπτωση καταπατήσεως αυτών, πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να πάρουν ούτε αντίδωρο, ούτε μικρό ή Μεγάλο Αγιασμό, ούτε τις άγιες Εικόνες να ασπασθούν.
Οι πιο ευλαβείς και ευτυχείς είναι εκείνοι που όχι μία μόνο ημέρα αλλά τρεις προ της Θείας Κοινωνίας εγκρατεύονται από τις συζυγικές των σχέσεις και ετοιμάζονται με νηστεία και επίμονη προσευχή. Και ο Μωϋσής, εάν δεν επέβαλε με εντολή του Θεού να καθαρισθή ο λαός του Ισραήλ με νηστεία, προσευχή και εγκράτεια στις σαρκικές σχέσεις των τρεις ημέρες προ της επιφοιτήσεως του Θεού στο όρος Σινά, δεν θα ήταν άξιοι να πλησιάσουν το όρος, στο οποίο θα παρουσιαζόταν ο Θεός.
Πόση λοιπόν προετοιμασία πρέπει να κάνουν οι χριστιανοί, οι οποίοι δεν θα πλησιάσουν το όρος Σινά, αλλά τον ίδιο τον Θεό! Εάν τότε ελέχθη ότι όποιος πλησιάσει και αγγίσει στο όρος, όπου θα κατέβαινε ο Θεός, θα απέθνησκε με σκληρό θάνατο και θανατηφόρες παιδεύσεις (Εξοδ. κεφ. 19), άραγε τι πρέπει να πούμε για τους χριστιανούς εκείνους που όχι μόνο πλησιάζουν ή εγγίζουν το Σινά, αλλά κοινωνούν το ίδιο Σώμα και Αίμα του Υιού του Θεού!
Εάν είναι απροετοίμαστοι γι’ αυτό το μεγάλο Μυστήριο, πώς θα λυτρωθούν από τις τιμωρίες του Θεού λόγω της αδιαφορίας και ανευλάβειας των, όταν προσέρχονται στο θείο πυρ (την Θεία Κοινωνία)!
Αυτά τα ολίγα επαρκούν για την εξωτερική ή σωματική νηστεία.
Στην συνέχεια θα πούμε ολίγα για την υψηλότερη και πνευματική νηστεία, η οποία όσο είναι ωφελιμότερη, άλλο τόσο είναι λεπτή και δυσκολοκατόρθωτη. Κατ’ αρχήν στην πνευματική νηστεία είναι μεγάλη ανάγκη ο άνθρωπος να φυλάττη τον νου του από τους αισχρούς λογισμούς και από τον διασκορπισμό του στα εφήμερα και μάταια του βίου πράγματα. Διότι, όπως το σώμα έχει τον κόσμο των σωματικών παθών, έτσι και ο νους έχει τον κόσμο των λογισμών και κακών πνευμάτων.
Και όπως το σώμα μπορεί να πορνεύσει ή να κάνει οποιοδήποτε αμάρτημα με το έργο, έτσι και ο νους μας πορνεύει ή κάνει άλλες αμαρτίες με τους λογισμούς του.
Οπότε, αυτός που πρόκειται να πλησιάσει τα Άχραντα Μυστήρια, πρέπει να έχει μεγάλη φροντίδα στην φυλακή των πέντε αισθήσεων: στην όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση και αφή. Διότι αυτές, κατά την μαρτυρία του αγίου προφήτου Ιερεμίου (9,20) είναι οι θύρες από τις οποίες εισέρχεται στην ψυχή μας ο θάνατος της αμαρτίας.
Κατόπιν χρειάζεται προσοχή στην γλώσσα μας δεν πρέπει να λέγει ψέματα, αστεία και άλλα κενόδοξα και σαπρά λόγια, διότι μας λέγει η Αγία Γραφή ότι πολλοί έπεσαν από το όργανο της γλώσσης (Σειράχ 20,18). Να νηστεύει όχι μόνο η γλώσσα από τις περιττολογίες, αλλά και το χέρι να μη εγγίζη το ξένο πράγμα, να μη τολμά να υπογράφει άδικα έγγραφα και γενικά να μη κάνη τίποτε απ’ αυτά πού οδηγούν στην αμαρτία.
Να νηστεύουν και τα πόδια μας για να μη πηγαίνουν εκεί, όπου δεν ευαρεστείται ο Θεός .Εκτός από την διπλή νηστεία πού μέχρι εδώ αναφέραμε, χρειάζεται επί πλέον ταπείνωσης της καρδίας και συνείδησης καθαρή και ειρηνική απέναντι όλων των ανθρώπων.
Επίσης να μη πιστεύει κάποιος ότι η ευτυχία του εξαρτάται από την συχνή Θεία Κοινωνία, αλλά από την, κατά το δυνατόν, καλή προετοιμασία με μεγάλη ταπείνωση, συντριβή καρδίας και ανυπόκριτη ευλάβεια. Επ’ αυτών ο ιερός Χρυσόστομος λέγει τα εξής: «Πολλοί λαμβάνουν αυτό το Μυστήριο μία φορά τον χρόνο, ενώ άλλοι περισσότερες φορές… Προς όλους μας απευθύνεται η πρόσκληση για το Μυστήριο αυτό, όχι μόνο προς τους πολίτας, αλλά και προς τους ερημίτας, μερικοί των οποίων κοινωνούν μία φορά τον χρόνο ή κάθε δεύτερο χρόνο… Λοιπόν, ποιοι απ’ αυτούς βαδίζουν την σωστή οδό; Αυτοί που κοινωνούν μία φορά τον χρόνο, αυτοί που κοινωνούν πολλές φορές ή αυτοί που κοινωνούν λίγες φορές τον χρόνο»; Προκειμένου να δείξει ποια είναι η αληθινή προετοιμασία για την Θεία Μετάληψη, λέγει τα εξής: «Αυτοί που έχουν καθαρούς λογισμούς και σκέψεις, καθαρή καρδιά και αμόλυντη ζωή, πρέπει πάντοτε να προσέρχονται.
Ενώ όσοι δεν έχουν αυτές τις προϋποθέσεις δεν πρέπει ούτε μία φορά τον χρόνο να προσέρχονται». Αλλά, μετά απ’ αυτά, μπορεί να ερωτήση κάποιος: «Πώς μπορώ εγώ να γίνω άξιος για μία τόσο ανεκτίμητη Κοινωνία, η οποία απαιτεί από έμενα μεγάλη προετοιμασία»;
Σ’ αυτήν την ερώτηση δεν θα απαντήσω εγώ, άλλα ο άγιος Αναστάσιος ο Σιναίτης: «Μόνον εάν θέλεις, άνθρωπε, μπορείς να γίνεις άξιος». Και θέλοντας να δείξει ποιες είναι οι δυσκολίες γι’ αυτή την προετοιμασία, λέγει: «Γνώριζε πως είσαι αμαρτωλός, εγκατάλειψε την αμαρτία, διώξε την οργή και την πονηρία, δείξε έργα της μετανοίας, απόκτησε την καθαρότητα, την πραότητα και ταπείνωση, δώσε ελεημοσύνη στους πτωχούς και στους ξένους από τους καρπούς της δικαιοσύνης και προσευχήσου στον Θεό με συντριμμένη ψυχή και έτσι θα είσαι πλέον άξιος για το Μυστήριο».
Πόση αγάπη και στοργή εκφράζεται σ’ αυτό το Μυστήριο εκ μέρους του Θεού! Λόγω της μεγίστης αγάπης Του που έχει προς τον άνθρωπο, ευδόκησε να επιτρέπει σ’ εμάς να Τον τρώγωμεν και να Τον πίνωμεν. Πράγματι ο καλός μας και μεγάλος Ποιμήν δεν έχει άλλον όμοιον Του στους οικτιρμούς και το έλεος σ’ αυτό το ανθρώπινο γένος.
Διότι κανείς ποιμήν, όσο καλός και να είναι και όσο πολύ ν’ αγαπά τα πρόβατα του, ποτέ δεν ακούστηκε ότι τα έθρεψε αυτά με την σάρκα του σώματος του και τα πότισε με το αίμα του. Πολλές είναι οι περιπτώσεις που γονείς δίνουν τα παιδιά των, μετά την γέννηση των, σε άλλους να τα θρέψουν και μεγαλώσουν. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τον Χριστό, ο οποίος μας τρέφει σ’ όλη μας την ζωή με το σώμα Του.
Στην συνέχεια θα μιλήσουμε για την έξης τακτική του διαβόλου. Μερικούς τους εξαπατά με κάποια υποκριτική ευλάβεια και ταπείνωση , ότι δεν είναι άξιοι να λαμβάνουν τα Πανάχραντα Μυστήρια. Και με αυτή την φαινομενική ευλάβεια τους ρίχνει ο πονηρός στην ακηδία, στην αδιαφορία και αναισθησία και έτσι χάνουν την μεγίστη ωφέλεια, την οποία θα κέρδιζαν, εάν κοινωνούσαν με ειλικρινή ευλάβεια τα Θεία Μυστήρια… Άλλους τους κάνει να αναβάλουν τον χρόνο της Κοινωνίας από το ένα διάστημα στο άλλο και από την μία νηστεία στην άλλη και έτσι τους απομακρύνει περισσότερο από την Μετάληψη των Θείων Μυστηρίων.
Το αποτέλεσμα είναι να μη προοδεύουν σχεδόν καθόλου στην οδό της εργασίας των θείων εντολών. Και πώς αυτοί θα μπορέσουν να ενωθούν με τον Πλάστη των, που τους λέγει: «Μείνατε εν εμοί καγώ εν υμίν… ότι άνευ εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν»; (Ίωάν. 13,5-6). Άλλους πάλι ούτε στα γεράματα των, ούτε στις βαρειές και θανατηφόρες ασθένειες δεν τους αφήνει να ενωθούν με τον Χριστό.
Γι’ αυτό μία καλή φροντίδα που πρέπει να έχουμε εμείς οι χριστιανοί για τους οικείους και συγγενείς μας είναι, όταν κάποιος αρρωστήσει, να καλούμε αμέσως τον Πνευματικό και να συμβουλεύουμε τον ασθενή να εξομολογηθεί όλες τις αμαρτίες του. Και αφού γίνει αυτό και τον θεωρήσει ο ιερεύς ως κατάλληλον για την Θεία Κοινωνία, κατόπιν να τον κοινωνήσει.
Εάν όμως η κατάσταση του είναι πολύ σοβαρά και πρόκειται να πεθάνει, ο ιερεύς πρέπει να τον κοινωνήσει απαραιτήτως, διότι τότε ο ιερεύς έχει την άδεια να λύνει και να συγχωρεί αμαρτήματα, να κοινωνεί τον ετοιμοθάνατο ακόμη και όταν έχει θανάσιμα αμαρτήματα που κανονικά απαγορεύουν την Θεία Κοινωνία. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να γίνει δεκτός από τον Κύριο, όπως ο ληστής επί του σταυρού. Εάν όμως με την ευλογία του Θεού, μετά την Μετάληψη των Θείων Δώρων, γίνει υγιής, τότε να παραμείνει στον κανόνα της μετανοίας που του είχε επιβληθεί μέχρις ότου τον τελειώσει.
Άκουσα ακόμη από το στόμα μερικών χριστιανών και άλλες συμβουλές που ο πονηρός τους ψιθυρίζει στα αυτιά των: «Μη καλείς τον παπά, εάν κάποιος είναι ασθενής, διότι εάν έλθει εκείνος τότε θα αποθάνη ο ασθενής.
Άφησε, εάν υπάρξει μεγάλη ανάγκη θα τον καλέσουμε». Αλλά αλλοίμονο! Τι μεγάλη απάτη του διαβόλου είναι αυτή η συμβουλή με την οποία μερικοί αγωνίζονται να μη φέρουν τον ασθενή αδελφό τους, όντας στο κρεβάτι του θανάτου, να πλησιάσει τα Άχραντα Μυστήρια!
Πολλοί ακούγοντας αυτές τις προτροπές του πονηρού οδηγηθήκαν στα αιώνια βάσανα, διότι τους άρπαξε ο θάνατος τότε, όταν τον έστειλε ο Θεός και όχι όταν ήθελαν αυτοί να έλθει. Πολλούς απομακρυσμένους από την αλήθεια τους συμβουλεύει ο σατανάς ότι η ευτυχία και αγιότης εξαρτάται από την όσο το δυνατόν συχνή Θεία Κοινωνία, χωρίς την πρέπουσα προετοιμασία, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Αυτοί όντως πλανεμένοι από τον διάβολο κατά τρόπο αξιολύπητο, ξέχασαν τα λόγια του Αποστόλου Παύλου, που λέγει: «Δοκιμαζέτω δε άνθρωπος εαυτόν, και ούτως εκ του ποτηρίου πινέτω, ο γάρ εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ εσθίει και πίνει, μη διακρίνων το σώμα του Κυρίου» (Α’ 11, 28-29).
Εάν μερικοί ξέχασαν και περιφρόνησαν αυτά τα λόγια, ας προσέξουν και ας φοβηθούν από τα εξής λόγια του ιδίου Αποστόλου «Αθετήσας τις νόμον Μωϋσέως χωρίς οικτιρμών επί δυσίν ή τρυσί μάρτυσι αποθνήσκει, πόσω δοκείτε χείρονος αξιωθήσεται τιμωρίας ο τον Υιόν του Θεού καταπατήσας και το αίμα της διαθήκης κοινόν ηγησάμενος, εν ω ηγιάσθη και το Πνεύμα της χάριτος ενυβρίσας» (Έβρ. 10, 28-29).
Με ποιόν τρόπο πέφτει κανείς σ’ αυτή την τιμωρία, της καταπατήσεως του Υιού του Θεού, μας διδάσκει ο ιερός Χρυσόστομος, ο οποίος λέγει: «Όταν συ κοινωνείς Αυτόν στο Άγιο Μυστήριο και κάνεις αμαρτία, λέγε μου: Δεν τον κατεπάτησες; Δεν τον χλεύασες; Καθώς εμείς δεν έχουμε καμμία συναίσθηση και συντριβή γι’ αυτά που καταπατούμε, έτσι και αυτοί που σφάλουν, δεν έχουν καμμία συναίσθηση και φόβο για τον Χριστό».
Κανείς λοιπόν, να μη πλησιάζει τα Άγια Μυστήρια χωρίς την πρέπουσα ευλάβεια και προετοιμασία, ούτε πάλι, λόγω οκνηρίας και απελπισίας, να απομακρύνεται περισσότερο απ’ αυτά. Οι Άγιοι Πατέρες σε κάθε έργο λέγουν ότι τα άκρα είναι του διαβόλου, ενώ η μέση και βασιλική οδός που βάδισαν και οι Άγιοι, είναι του Χριστού.
Αλλά μπορεί κάποιος να μας ερωτήσει, ποια είναι η μέση και βασιλική οδός; Θα απαντήσουμε σ’ αυτούς: Η Μετάληψη των Θείων Μυστηρίων είναι στενά συνδεδεμένη με την εξομολόγηση. Αυτή πρέπει να γίνεται, τουλάχιστον για τους λαϊκούς τέσσαρες φορές τον χρόνο, κατά την περίοδο των μεγάλων νηστειών.
Η συχνή ή αραιή συμμετοχή περαιτέρω στα Θεία Μυστήρια επαφίεται περισσότερο στην κρίσι του Πνευματικού, ο οποίος μπορεί με διάκριση να χρησιμοποιεί την ακρίβεια και οικονομία των ιερών Κανόνων και γνωρίζει την πρόοδο κάθε μιας ψυχής στην μετάνοια.
Ένα πράγμα όμως ας έχουν υπ’ όψιν των, όσοι επιθυμούν να κοινωνούν συχνότερα: Αυτό το οποίον επιθυμούν είναι «Τα Άγια τοις αγίοις» και ας ακούσουν τι λέγει όσον αφορά αυτό ο Θείος Χρυσόστομος: «Βλέπε, ότι, όταν ο ιερεύς ή ο διάκονος λέγει: «Τα Άγια τοις αγίοις» αυτό εννοεί: εάν κάποιος δεν είναι άγιος να μη προσέρχεται. Όχι μόνο καθαρός από την αμαρτία, αλλά άγιος…».
Το Σώμα και το Αίμα του Χριστού γίνονται αιτία μεγάλων βασάνων γι’ αυτούς που δεν προσέρχονται επαξίως. Ενώ οι ι. Κανόνες για το ίδιο μυστήριο λέγουν: Τα Άγια προσφέρονται στους αγίους, ενώ η αγιότης κατορθώνεται με νηστεία και προσευχή. Αμήν.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ
Ιερομ. ΚΛΕΟΠΑ ΗΛΙΕ
Εκδ. ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ