Ὁσίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου.Συμφορὰ ἡ διάλυσις τῆς Οἰκογενείας. (+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

 

Ὁ  ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης (759-826μ.Χ.), ἀγαπητοί μου, εἶνε μεγάλη μορφή.

Στὴν ταραχώδη ἐποχή μας πολλὰ ἔχει νὰ πῇ.Τὰ χρόνια εἶνε παρόμοια· ὅ,τι συνέβη στὴν ἐποχή του, συμβαίνει καὶ σήμερα. Καὶ ὅπως ἀ-γωνίστηκε ἐκεῖνος, ἔτσι πρέπει ν᾿ ἀγωνιστοῦμε κ᾿ ἐμεῖς. Θὰ προσπαθήσω νὰ τὸν παρουσιάσω ἐνώπιόν σας ἐν συντομίᾳ.

* * *

Γεννήθηκε τὸ 759 στὴν Κωνσταντινούπολι.Ὁ πατέρας του λεγόταν Φωτεινὸς καὶ  ἦταν ταμίας τοῦ κράτους. Ἡ μητέρα του λεγόταν Θεοκτίστη καὶ ἦταν σπάνια γυναίκα. Στὸν τά-φο της ὁ ἅγιος Θεόδωρος ἔκλαψε καὶ ἐξεφώ-νησε λόγο, ὅπου τὴν χαρακτηρίζει μὲ τὴ λέξι «διμήτηρ», δηλαδὴ δυὸ φορὲς μητέρα. Σὰννὰ τῆς ἔλεγε· Μιὰ φορὰ μὲ γέννησες μὲ τὸφυσικὸ τρόπο καὶ μία μὲ τρόπο πνευματικό,ἀφοῦ μαζὶ μὲ τὸ γάλα ποὺ μὲ πότισες μοῦ ἔ-δωσες καὶ τὴ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ.Ἀπὸ τέτοια μάνα βγῆκε. Ἀπὸ μικρὸς ἀκο-

λούθησε τὴν ἐνάρετη ζωὴ καὶ δέχθηκε τὴν ἑλληνικὴ παιδεία. Μελέτησε τοὺς κλασικοὺς συγγραφεῖς καὶ πρὸ παντὸς τοὺς πατέρας τῆς Ἐκκλησίας. Ἔγινε σπουδαῖος θεολόγος. Ἀγάπη-σε τὸ Χριστὸ καὶ ἀφιερώθηκε σ᾿ αὐτόν.Τὸ 781, μὲ προτροπὴ τῆς μητέρας του Θεο- κτίστης, ὅλη ἡ οἰκογένεια ἀσπάζεται τὴ μονα-χι

κὴ ζωή. Σὲ ἕνα μικρὸ πατρικό τους κτῆμακοντὰ στὸ χωριὸ Σακκουδίωνος τῆς Προύσηςἱδρύεται μοναστήρι. Ἐκεῖ ὁ ἅγιος Θεόδωρος γίνεται μοναχὸς μὲ ἡγούμενο καὶ διδάσκαλο τὸ θεῖο του Πλάτωνα. Τὸ 789 χειροτονεῖται ἱερεὺς ἀπὸ τὸν πατριάρχη Ταράσιο. Καὶ ὅταντὸ 794 ὁ θεῖος του παραιτήθηκε ἀπὸ ἡγούμε-νος, τὸν διαδέχεται αὐτὸς στὴν ἡγουμενία.Δὲν κράτησε ὅμως πολὺ ὁ καιρὸς τῆς ἡσυ-χίας. Μετὰ ἀπὸ δύο χρόνια, τὸ 796, συνέβη ἕ-να θλιβερὸ γεγονός. Ὁ τότε αὐτοκράτορας,ὁ Κωνσταντῖνος ὁ ΣΤ΄(780-797 μ.Χ.)

, εἶχε μία ἐκλεκτὴ γυναῖκα, τὴ Μαρία, ποὺ οἱ ἱστορικοὶ μαρτυροῦν, ὅτι ἦταν ὑπόδειγμα συζύγου. Ἐντού

τοις ξαφνικὰ ὁ αὐτοκράτορας τὴ διώχνει ἀπὸ τὰ ἀνάκτορα, τὴν στέλνει συνοδείᾳ στρατιωτῶν σὲ μοναστήρι, κ᾿ ἐκεῖ χωρὶς τὴ θέλησί της τὴν κάνει καλόγρια, πρᾶγμα ποὺ ἀπαγορεύουν οἱ κανόνες. Καὶ μόνο αὐτό; Ἀφοῦ ἔ-διωξε τὴ νόμιμη γυναῖκα του, παίρνει ὡς σύζυ-γο μία νέα, τὴ Θεοδότη. Ὁ γάμος ἔγινε νύχτα.Ἕνας παπᾶς ἀπὸ ᾿κείνους ποὺ ἀποτελοῦν αἶ-σχος γιὰ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ –πάντο-τε θὰ

ὑπάρχουν προδότες, ὁ Ἰωσὴφ ποὺ ἦταν πρωτόπαπας στὴν Ἁγία Σοφία, ἀνέβηκε στὰἀνάκτορα καὶ στεφάνωσε τὸ παράνομο ζεῦγος. Καὶ τὴν ἄλλη μέρα ὁ Κωνσταντῖνος πῆγε μὲ τὴ Θεοδότη στὴν Ἁγία Σοφία, κ᾿ ἐκεῖ ἡ παλλακίδα στέφθηκε ἐπισήμως βασίλισσα. Κακὸπαράδειγμα γιὰ μεγάλους καὶ μικρούς.Μεγάλο τὸ σκάνδαλο. Καὶ ὅμως κανείς δὲνμιλοῦσε. Τότε μέσα στὴ σιωπὴ ἀκούστηκε βροντή. Κάποιος φώναξε. Δὲν ἦταν πατριάρχης οὔτε δεσπότης. Ἕνας ἀπλὸς ἱερομόναχος, ὁ ἡγούμενος Θεόδωρος –νά ᾿χουμε τὴν εὐχή του.Αὐτὸς ἤλεγξε τὸ παράνομο αὐτοκρατορικὸ ζεῦγος καὶ τὸν αὐλοκόλακα ἱερέα ποὺ τοὺς στε-φάνωσε,

ἔκοψε δὲ καὶ τὸ μνημόσυνο τοῦ πατριάρχου Ταρασίου (784-806 μ.Χ.), ἀφοῦ κι αὐτὸς δὲν τιμώρησε τὸν παρανομήσαντα ἱερέα. Τὸ ἀποτέλεσμα; Ὁ βασιλιᾶς ταράχτηκε. Προσπάθησε μὲ κολακεῖες καὶ δῶρα νὰ κάνῃ τὸν ἅγιοΘεόδωρο νὰ συγκατατεθῇ, ἐκμεταλλευόμε-νος καὶ τὸ ὅτι ἡ Θεοδότη ἦταν ἐξαδέλφη του.

Ἂν ἦταν κανένας ἄλλος, θὰ εἶχε χαρὰ ποὺ ἡ ἐξαδέλφη του ἔγινε βασίλισσα. Ἐκεῖνος ὅμως

δὲν σκέφθηκε ἔτσι. Κι ὅταν μιὰ μέρα τόλμησαν νὰ πᾶνε στὸ μοναστήρι, ὁ Θεόδωρος τοὺς ἔ-κλεισε κατάμουτρα τὴν πόρτα. Αὐτὸ ὅμως τὸ πλήρωσε· τὸν συνέλαβαν, τὸν μαστίγωσαν, καὶ τὸν ἔστειλαν ἐξορία

στὴ Θεσσαλονίκη.Ἔπειτα, ὅταν ὁ Κωσταντῖνος τυφλώθηκεκ᾿ ἔχασε τὸ θρόνο, ὁ ἅγιος Θεόδωρος ἐπέστρεψε

ἀπὸ τὴν ἐξορία τὸ 798, ἐπὶ τῆς εὐσεβοῦς βασιλίσσης Εἰρήνης τῆς Ἀθηναίας(797-802 μ.Χ.), καὶ παρέλαβε τὴν ἐρημωμένη μονὴ Στουδίου στὴν Κωσταντινούπολι.Ἡ μονὴ Στουδίου ἔγινε λαμπρὸ μοναστικὸ κέντρο, καὶ εἶχεγαλήνη καὶ πρόοδο γιὰ μία περίπου δεκαετία·ἔφθασε τότε νὰ ἔχῃ χίλιους μοναχούς, ποὺζοῦσαν κοινοβιακῶς· κανείς δὲν εἶχε ἰδιοκτη-σία. Καὶ εὕρισκες νὰ ὑπάρχουν ἐκεῖ ὅλα τὰ ἐ-παγγέλματα· καὶ γεωργοί, καὶ βοσκοί, καὶ κτί-στες, καὶ ξυλουργοί, καὶ σιδηρουργοί, καὶ ἀ-γωγιάτες, καὶ μάγειροι, καὶ ὑποδηματοποιοί,ἀκόμη καὶ τυπογράφοι. Ἐκεῖ ὑπῆρχε τὸ μεγα-λύτερο τυπογραφεῖο τῆς Ἀνατολῆς· οἱ καλό-γεροι ξενυχτοῦσαν ἀντιγράφοντας κείμενα.Τὰ ἅγια χεράκια τους ἔγραφαν ἀποστόλους,εὐαγγέλια, πατέρας (Χρυσόστομο, Μέγα Βα-σίλειο, Μέγα Ἀθανάσιο…), ἔγραφαν καὶ κλασ-σικούς (Πλάτωνα, Ἀριστοτέλη, Θουκυδίδη…).Ἂν ὑπάρχῃ σήμερα ὁ Πλάτων, ὁ Ἀριστοτέληςκαὶ ἄλλοι κλασσικοὶ συγγραφεῖς, αὐτὸ τὸ ὀ-φείλουμε στὰ ἅγια χέρια τῶν καλογήρων ἐ-κείνων.Τὸ 808 ὅμως ὁ ἅγιος Θεόδωρος ἀναγκά-στηκε νὰ κόψῃ τὸ μνημόσυνο καὶ τοῦ ἑπομέ-

νου πατριάρχου, τοῦ Νικηφόρου Α (806-815 μ.Χ.).Πρῶτον μὲν διότι ἀνέβηκε στὸ ἀξίωμα τοῦ πα-

τριάρχου ἀμέσως ἀπὸ λαϊκός, καὶ δεύτερονδιότι αὐτός, ὑποχωρώντας στὴν ἐπιθυμία τοῦαὐτοκράτορος Νικηφόρου (802-811 μ.Χ.), ἀποκα-τέστησε μὲ Σύνοδο τὸν αὐλοκόλακα Ἰωσὴφ στὸ ἱερατικὸ ἀξίωμα, ἀπὸ τὸ ὁποῖο εἶχε καθαιρεθῆ ἐπὶ τῆς βασιλίσσης Εἰρήνης. Ἡ νέα διακο-πὴ αὐτὴ τοῦ μνημοσύνου στοίχισε στὸν ἅγιοΘεόδωρο μία ἀκόμη ἐξορία στὴ νῆσο Χάλκη.Μαζί του σκόρπισαν καὶ ὅλοι οἱ Στουδῖται.Τὸ 811 ἐπέστρεψαν ἀπὸ τὴν ἐξορία, ἀλλὰπολὺ σύντομα, ἐπὶ Λέοντος Ε΄, νέος ἀγώναςτοὺς περίμενε, ἀποτέλεσμα τοῦ ὁποίου ἦταν νὰ διαλυθῇ ἡ μονὴ τοῦ Στουδίου. Φυσικὸ εἶνενὰ ῥωτήσῃ κανείς· Μὰ πῶς διαλύθηκε μία τέ-τοια ἀδελφότης; Αὐτὴ τὴ φορὰὁ ἀγώνας ἦ-ταν γιὰ τὶς ἱερὲς εἰκόνες, τὶς ὁποῖες οἱ εἰκονομάχοι ἔκαιγαν καὶ κατέστρεφαν. Ἔκανε μάλιστα στὶς 25 Μαρτίου τοῦ 815, ποὺ τὸ ἔτος ἐ-κεῖνο συνέπιπτε μὲ τὴν Κυριακὴ τῶν Βαΐων,μία μεγάλη λιτανεία μετὰ τὴ θεία λειτουργίαμὲ τοὺς μοναχούς του μέσα στὴν Πόλι, ποὺπῆρε τὴ μορφὴ διαδηλώσεως τοῦ ὀρθοδόξουλαοῦ κατὰ τῶν αἱρετικῶν εἰκονομάχων. Ἡ διαδήλωσις αὐτὴ τοῦ στοίχισε πάλι διωγμὸ καὶμιὰ τρίτη ἐξορία. Στρατιῶτες μπῆκαν στὸ μοναστήρι δέρνοντας καὶ χτυπώντας, συνέλαβαν τὸν ἡγούμενο καὶ σκόρπισαν τοὺς μονα-χούς. Ὁ ἅγιος Θεόδωρος ἐξωρίστηκε στὴΣμύρνη. Τὸν ἔκλεισαν στὸ ὑπόγειο τοῦ μη-τροπολιτικοῦ μεγάρου καὶ τὸν μαστίγωνανἀλύπητα.Τὸ 820, ἐπὶ Μιχαὴλ Β΄ τοῦ Τραυλοῦ(820-829μ.Χ.), ἐπέστρεψε ἀπὸ τὴν ἐξορία, καὶ τὸ 824,μένοντας πάντα ἀσυμβίβαστος,

διαμαρτυρήθηκεκαὶ γιὰ τὸν παράνομο γάμο καὶ αὐτοῦτοῦ αὐτοκράτορος.Τὸ 826 τέλος, μακριὰ ἀπὸ τὸ μοναστήρι γιὰτὸ ὁποῖο τόσο κοπίασε, ἀρρώστησε βαρειὰ καὶ κάλεσε γύρω του ὅσους εἶχαν ἀπομείνει ἀπὸτὴν ἀδελφότητα τοῦ Στουδίου. Ἦταν 11 Νοεμβρίου, ἡμέρα Κυριακή, καὶ ἐνῷ οἱ μοναχοὶ ἔ-ψαλλαν τὸν 118ο ψαλμό, ὁ ἅγιος Θεόδωρος ὁΣτουδίτης, ὁ μαχητὴς καὶ ὁμολογητής, ὁ συγ-γραφέας καὶ ποιητής,

ἔκλεισε τὰ μάτια του στὸ μάταιο αὐτὸ κόσμο καὶ παρέδωσε τὴν ἁ-γία ψυχή του στὰ χέρια τοῦ Κυρίου, σὲ ἡλικία67 ἐτῶν.

* * *

Τί μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Θεόδωρος; Μὲ τὶςτρεῖς ἐξορίες καὶ τὶς κακουχίες ποὺ ὑπέστημᾶς διδάσκει νὰ εἴμαστε ἔτοιμοι γιὰ ἀγῶνεςκαὶ θυσίες ὑπὲρ τῆς πίστεως. Μᾶς διδάσκει ἀ-κόμα μὲ τὸ συγγραφικὸ καὶ ποιητικό του ἔργο ν᾿ ἀγαποῦμε τὴν προσευχὴ καὶ τὴ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας μας· δικά του ἔργα εἶνε οἱ ἀναβα-θμοὶ τῆς Ὀκτωήχου, μεγάλο μέρος τοῦ Τριῳ-δίου καὶ τοῦ Πεντηκοσταρίου, τὰ ἐγκώμια τοῦἘπιταφίου θρήνου, ποὺ ψάλλονται τὴ Μεγά-λη Παρασκευή, καὶ πολλοὶ ἄλλοι ὕμνοι, πολ-λὲς ἐπιστολές, καὶ πολλὲς κατηχήσεις.Μᾶς διδάσκει τέλος νὰ περιφρουρήσουμετὸν ἱερὸ θεσμὸ τῆς ἑλληνορθοδόξου οἰκογενείας. Εἶνε ἐθνικὴ συμφορὰ ἡ διάλυσις τῆς οἰκογενείας. Οἱ ὀρθόδοξες Ἑλληνίδες νὰ μέ-νουν πιστὲς στοὺς ἄντρες τους, οἱ ὀρθόδο-ξοι Ἕλληνες πιστοὶ στὶς γυναῖκες τους, οἱ γο-νεῖς στοργικοὶ στὰ παιδιά τους καὶ τὰ παιδιὰὑπάκουα στοὺς γονεῖς τους.Ἀγαπητοί μου! Μεγάλη συμφορὰ στὸ ἔθνος

μας εἶνε ἡ διάλυσι τῆς οἰκογενείας μὲ τὰ τό-σα διαζύγια ποὺ ἐκδίδονται. Ἡ μασονία μᾶςἔχει περικυκλώσει ἀπὸ δυσμὰς καὶ ἀνατολάς,κ᾿ εἶνε ἕτοιμο τὸ ἔθνος νὰ τιναχτῇ στὸν ἀέρα.Ἀλλὰ δὲν θὰ τιναχτῇ στὸν ἀέρα! Ὑπάρχουνοἱ μάρτυρες, ὑπάρχουν οἱ ἅγιοι, ὑπάρχουν οἱνεκροί, ὑπάρχει Θεός. Δὲν θὰ τιναχτῇ στὸν ἀ-έρα, ὑπὸ ἕνα ὅρον. Ποιόν ὅρο; «Ἕως τοῦ θα-  νάτου ἀγώνισαι περὶ τῆς ἀληθείας, καὶ Κύριος ὁ Θεὸς πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ»

(Σ. Σειρ. 4,28)

. Βάλτετο στὴν καρδιά σας, γιὰ νὰ γίνῃ τὸ ῥητὸ αὐτὸσύμβολο τοῦ ἀγῶνος μας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος