Σκόντζος Λάμπρος, Θεολόγος.

Ἡ πνευματικὴ σύγχυση στήν ἐποχὴ μας εἶναι πιά γεγονός. Κυρίαρχες ἰδεολογίες κατέρρευσαν καὶ ἄλλες καινοφανεῖς ἦρθαν στό προσκήνιο. Ἐπίσης περιθωριακές πίστεις πρωτογόνων θρησκευτικῶν ρευμάτων καὶ θρησκειῶν ἄρχισαν να γίνονται ἀποδεκτές ἀπὸ εὐρύτατα κοινωνικὰ στρώματα.

Μία ἀπὸ αὐτές τὶς περίεργες καινοφανεῖς ἰδεολογίες εἶναι καὶ ἡ γνωστὴ πλέον «ἑλληνολατρεία» ἡ ὁποία ἐκδηλώνεται ὡς δῆθεν ἐπιστροφὴ καὶ καλλιέργεια τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ πολιτισμοῦ μὲ παράλληλη νεκρανάσταση τῆς ἀρχαιοελληνικῆς εἰδωλολατρείας ὡς ἐπιστροφὴ στήν ἑλληνικὴ θρησκεία, ἡ ὁποία, «δημιούργησε τὸν πιὸ λαμπρὸ πολιτισμὸ καὶ φώτισε ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα», ὅπως διαδίδουν οἱ «ἑλληνολάτρες» πιστοί της, λές καὶ ἐμεῖς οἱ μὴ Ἕλληνες παγανιστές δὲν εἴμαστε καὶ δὲν ἀγαπᾶμε τὸν ἑλληνικὸ πολιτισμό! Ἡ ὁρμὴ διάδοσης τῆς νεοπαγανιστικῆς θρησκείας εἶναι πολὺ μεγαλύτερη ἀπὸ ὅσο νομίζουμε.

Ἄνθρωποι ὅλων τῶν ἡλικιῶν καὶ τάξεων ἀσπάζονται τὴ νεοειδωλολατρικὴ πίστη ἡ ὁποία ἀσκεῖ ἀσφυκτικὴ προπαγάνδα μὲ πλειάδα περιοδικῶν, μὲ ραδιοφωνικές καὶ τηλεοπτικές ἐκπομπές, βάζοντας πάντα ὡς προμετωπίδα τὸν ἀρχαιοελληνικὸ πολιτισμό. Πρόσφατη μάλιστα δημοσιογραφικὴ ἔρευνα φανέρωσε πώς οἱ νεοπαγανιστές ἔχουν ἤδη συγκροτήσει τό τελετουργικό τῆς θρησκείας τους καὶ ζητοῦν ἐπίμονα ἀπὸ το Ὑπουργεῖο Παιδείας γιὰ τὴν ἐπίσημη ἀναγνώρισή της. Ἔχουν μάλιστα ἐπιλέξει καὶ τό μέρος πού θὰ ἀνεγείρουν τό ναό τους, στις παρυφές τῆς Πάρνηθος! Βασικὸ χαρακτηριστικό τοῦ νεοπαγανιστικοῦ κινήματος στη χώρα μας εἶναι τό φοβερό του μένος κατὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ.

Γιὰ τοὺς νεοειδωλολάτρες δὲν ὑπάρχει ἄλλος ἐχθρὸς παρὰ μόνο ὁ Χριστιανισμός. Διάφοροι νεοπαγανιστές γραφικοὶ τύποι ἐπιτίθενται μὲ λύσσα κατὰ τῆς Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας, ἀπὸ τά μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης, ὅτι δῆθεν ὁ Χριστιανισμὸς εὐθύνεται γιὰ τὴν κατάρρευση τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ πολιτισμοῦ καὶ τὴν εἴσοδο τῆς ἀνθρωπότητας στό Μεσαίωνα! Ἡ ἱστορικὴ ἀλήθεια εἶναι διαφορετικὴ ἀπὸ τοὺς κακόβουλους καὶ πιθανότατα ὑποβολιμαίους ἰσχυρισμοὺς τῶν νεοπαγανιστῶν. Ὁ θαυμασμὸς ὅλων μας γιὰ τὸν ἀνεπανάληπτο ἀρχαιοελληνικὸ πολιτισμὸ εἶναι δεδομένος. Ὁ Χριστιανισμὸς καὶ μάλιστα ἡ Ἑλληνορθοδοξία ὄχι μόνο δὲν ἔγινε αἰτία νὰ καταρρεύσει αὐτὸς ὁ πολιτισμός, ἀλλὰ ἀντίθετα διασώθηκε μέσα σὲ αὐτὸ τό νέο πνευματικὸ μέγεθος, ὅ,τι καλὸ εἶχε δημιουργήσει ὁ ἀρχαῖος κόσμος.

Ἐπίσης εἶναι ἀνάγκη νὰ τονίσουμε γιὰ μία ἀκόμα φορὰ πώς ἡ Ὀρθοδοξία ὡς γνήσια καὶ ἀνόθευτη μορφὴ τοῦ Χριστιανισμοῦ ὄχι μόνο δὲν προέβη σὲ «σκληροὺς διωγμοὺς» κατὰ τῶν εἰδωλολατρῶν, ὅπως αὐτοὶ διαλαλοῦν πρὸς ὅλες τὶς κατευθύνσεις, ἀλλὰ ἀντίθετα, ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει νὰ παρουσιάσει ἀτέλειωτους καταλόγους μαρτύρων-θυμάτων τῆς εἰδωλολατρικῆς μισαλλοδοξίας καὶ τοῦ φανατισμοῦ στὰ πρωτοχριστιανικὰ χρόνια καὶ ἀργότερα. Γιὰ νὰ εἴμαστε δίκαιοι καὶ ἀντικειμενικοὶ βεβαίως ὑπῆρξαν κάποιες βιαιότητες κατὰ τῶν εἰδωλολατρῶν, ὄχι φυσικὰ ἀπὸ μέρους τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν πολιτικὴ ἐξουσία τῶν ἀρειανοφρόνων (κυρίως) βυζαντινῶν αὐτοκρατόρων (Κωνσταντίου, Οὐάλη, κ.λ.π.) καὶ τὶς ὀρδὲς τῶν βαρβάρων ἀρειανῶν Γότθων. Ἄλλωστε ὁ ἀρειανισμός δὲν ἦταν τίποτε ἄλλο παρὰ ἀποτυχημένη ἀπόπειρα νόθευσης τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας καὶ παρεκτροπὴ ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ ζωὴ ποῦ διδάσκει ἡ Ὀρθοδοξία.

Τὴ στιγμὴ πού οἱ βάρβαρες ἀρειανικὲς ὀρδές τοῦ Ἀλάριχου κατέστρεφαν τά λαμπρὰ μνημεῖα τῆς Ἑλλάδος, οἱ ὀρθόδοξοι μετέτρεπαν τοὺς ἀρχαίους ναούς σὲ χριστιανικές ἐκκλησίες, ἔτσι ὥστε αὐτοὶ νὰ διατηρηθοῦν στοὺς αἰῶνες, ὅπως ὁ Παρθενώνας, τό Θησεῖο καὶ τόσα ἀλλὰ μνημεῖα. Ἐπίσης μέγα πλῆθος ἔργων τέχνης (κιονόκρανα, ἀνάγλυφες πλάκες, κ.λ.π.) ἀντικείμενα μανίας τῶν αἱρετικῶν βαρβάρων, περισυλλέγησαν μὲ σεβασμὸ ἀπὸ τοὺς ὀρθοδόξους καὶ στόλισαν τοὺς ναούς τους. Ἀκόμα καὶ σήμερα θαυμάζουμε αὐτὰ στὶς ἐκκλησίες μας (Ἅγιος Ἐλευθέριος Ἀθηνῶν, Καπνικαρέα, Μονὴ Καισαριανῆς, κ.λ.π.). Ποιά ἦταν ὅμως ἐκεῖνα τά στοιχεῖα τῆς ἀρχαιότητας πού ἀπέρριψε ἡ Ὀρθοδοξία;

Ἡ ἀντικειμενικὴ ἱστορικὴ ἔρευνα ἀποδεικνύει πώς ἡ κατάρρευση τοῦ ἀρχαίου κόσμου δὲν ὀφείλεται στήν ἐμφάνιση καὶ διάδοση τοῦ Χριστιανισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἄρχισε νὰ παρακμάζει πολὺ πρὶν ἐμφανιστεῖ ἡ χριστιανικὴ διδασκαλία, ἀλλὰ στόν ἴδιο του τὸν ἑαυτό, διότι ἔκτιζε ὄντως λαμπρὰ παλάτια πάνω σὲ σαθρὸ ἔδαφος. Ὡς σαθρὸ δὲ ἔδαφος νοεῖται ἡ παραθεώρηση ἀπὸ τὸν ἀρχαιοελληνικὸ καὶ ἑλληνορωμαϊκὸ κόσμο τοῦ παράγοντα ἀνθρώπου ὡς ὑψηλὴ ἀξία, ὅσο καὶ ἂν αὐτὸ ἀκούγεται περίεργα στά αὐτιὰ πολλῶν. Ὁ ἀρχαιοελληνικὸς καὶ ρωμαϊκὸς πολιτισμὸς δημιουργήθηκε, δυστυχῶς, γιὰ τοὺς λίγους κρατοῦντες καὶ εὐγενεῖς. Τά ἀγαθὰ τοῦ πολιτισμοῦ τά ἀπολάμβανε ἡ μειοψηφία τῆς πολιτικῆς, οἰκονομικῆς καὶ πνευματικῆς ὀλιγαρχίας. Ἀντίθετα ἡ μεγάλη μάζα τῶν ἀνθρώπων, ὄχι μόνο δὲν ἀπολάμβανε τά ἀγαθὰ τοῦ πολιτισμοῦ, ἀλλὰ πένονταν στήν κυριολεξία σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς.

Τό μέγιστο πρόβλημα τοῦ προχριστιανικοῦ κόσμου ἦταν ἡ δουλεία, ἡ χειρότερη μορφὴ καταρράκωσης τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας. Στήν πολιτισμένη Ἑλλάδα δὲν ὑπῆρξε ἐξαίρεση. Ἡ ἔκταση τῆς δουλείας ἦταν τόσο μεγάλη ὥστε σὲ ὁρισμένες ἐποχὲς ὑπερέβαινε ὁ ἀριθμὸς τῶν δούλων τοὺς ἐλεύθερους πολίτες. Τὸ μεγαλύτερο δὲ σκλαβοπάζαρο γινόταν στή Δῆλο, στό ἱερό τοῦ Ἀπόλλωνα! Ἡ «οὑμανιστικὴ εὐαισθησία» τῶν φιλοσόφων καὶ στοχαστῶν τῆς ἀρχαιότητας ἐξαντλοῦνταν δυστυχῶς στήν ἐλὶτ τῆς ἀριστοκρατίας. Ὁ Ἀριστοτέλης ὀνόμαζε τοὺς δούλους «ἔμψυχα ἐργαλεῖα» καὶ τὶς δοῦλες τὶς ἐξομοίωνε μὲ τά κατοικίδια ζῶα (Ἠθικὰ Νικ. 1161 Β, XIII καὶ Πολιτ. Α Β 39; 8, 13)!

Οἱ δοῦλοι, οἱ φτωχοὶ καὶ οἱ ξένοι θεωροῦνταν κατώτερα ὄντα, γεννημένοι νὰ ὑπηρετοῦν τοὺς ἀριστοκράτες. Οἱ γυναῖκες ἐπίσης ἐκτός ἀπὸ σκεύη ἡδονῆς καὶ μέσα διαιώνισης τοῦ ἀνθρωπίνου εἴδους, δὲν εἶχαν κανένα δικαίωμα. Περιορισμένα δικαιώματα εἶχαν μόνο οἱ πόρνες καὶ μάλιστα οἱ πόρνες πολυτελείας, οἱ ἑταῖρες! Ὁ Πλάτων πρότεινε ἐπίσημα τὴ κοινοκτημοσύνη τῶν γυναικῶν (Πολιτεία, 457 D 459 C E, 406 A B)! Χιλιάδες δυστυχισμένα κορίτσια ἀναγκάζονταν νὰ ἀσκοῦν τὴν «ἱερὴ πορνεία» στό ὄνομα τῆς ἀρχαίας θρησκείας καὶ οἱ ἱερεῖς νὰ παίζουν τὸ ρόλο τοῦ νόμιμου προαγωγοῦ καὶ νὰ πλουτίζουν!

Φοβερὸ εἶναι ἀκόμα καὶ νὰ τό θυμᾶται κάποιος τὴ φρικιαστικὴ καὶ βάρβαρη πράξη τῆς ἀνθρωποφαγίας ἀπὸ τὶς ἐκστασιασμένες μαινάδες καὶ ὅλα αὐτὰ στό ὄνομα τῆς θρησκείας! Ἀλλὰ καὶ οἱ ἴδιοι οἱ ἀριστοκράτες φιλόσοφοι μεταξύ τους διακατέχονταν ἀπὸ ἀφάνταστη ἀσυνέπεια. Ἄλλα δίδασκαν καὶ ἄλλα ἔπρατταν. Παντοειδῆ ἀνομολόγητα πάθη ἦταν μόνιμα φωλιασμένα στίς ψυχὲς ἀκόμα καὶ τῶν ἐπιφανέστερων ἀνδρῶν τῆς ἀρχαιότητας. Ἡ ὁμοφυλοφιλία, ἡ «ἱερὴ πορνεία», θεωροῦνταν «ἱεροὶ θεσμοὶ» καὶ ἐπίσης ἡ φιλαργυρία, ἡ κενοδοξία, ἡ ἀρχομανία καὶ ἄλλα πάθη ἦταν κανόνας στὴν καθημερινή τους ζωή. Ὁ περιορισμὸς τῆς παιδείας στούς ἀριστοκράτες καὶ πλουσίους ἄφηνε τὸν πολὺ κόσμο στήν ἀμάθεια, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ κυριαρχεῖ στίς πολυπληθεῖς τάξεις τῆς κοινωνίας ἡ δεισιδαιμονία, ὁ παγανισμός στήν χειρότερη μορφή του, ὁ φόβος καὶ ἡ ἀνασφάλεια. Ἔτσι βρῆκε πρόσφορο ἔδαφος καὶ εἰσέβαλε στά ἑλληνιστικὰ καὶ ρωμαϊκὰ χρόνια, πληθώρα ἀνατολικῶν παραλόγων μυστηριακῶν, θρησκευτικῶν δοξασιῶν καὶ δρώμενων στόν ἑλληνορωμαϊκὸ κόσμο μὲ φοβερὲς συνέπειες, πού δὲν εἶναι τοῦ παρόντος νὰ ἀναλύσουμε.

Εἶναι ἱστορικὰ βεβαιωμένο πώς κοινωνίες ποὺ στεροῦνται ἀνθρωπιστικῶν ἀξιῶν, εἶναι καταδικασμένες νὰ καταρρεύσουν. Οἱ διεφθαρμένες προχριστιανικές κοινωνίες δὲ θὰ μποροῦσαν νὰ ἀποτελέσουν ἐξαίρεση. Ἡ ἐσωτερικὴ σήψη τῆς ἀρχαιοελληνικῆς κοινωνίας ὑπῆρξε ἀναμφίβολα ὡς ἡ κύρια αἰτία τῆς κατάρρευσης τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ ἰδεώδους καὶ ὄχι ἡ ἐμφάνιση τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἡ ἀδυναμία τοῦ προχριστιανικοῦ κόσμου νὰ ὑπερβεῖ τὶς ἀδυναμίες του σήμανε καὶ τὴν παταγώδη αὐτοαναίρεσή του. Ἡ ἐμφάνιση τοῦ Χριστιανισμοῦ ὡς ὑπέρτατο πνευματικὸ μέγεθος ἁπλῶς ἐπιτάχυνε τὴν κατάρρευση.

Αὐτὰ τά στοιχεῖα ἀπέρριψε ἡ Ἐκκλησία καὶ γι’ αὐτὸ ὑπάρχει ἐδῶ καὶ δύο χιλιετίες καὶ θὰ ὑπάρχει ἐσαεὶ διότι τά στοιχεῖα πού τὴν συγκροτοῦν εἶναι μόνο ὠφέλημα γιὰ τό ἀνθρώπινο γένος. Ἐνῶ ὁ ἀρχαιοελληνικός πολιτισμός καλλιέργησε τὸν ἐπιλεκτικὸ ἀριστοκρατικὸ ἀνθρωποκεντρισμό, ὁ Χριστιανισμός ἀντίθετα δίδαξε, εἰσήγαγε καὶ ἐφάρμοσε στήν ἀνθρώπινη κοινωνία τὸν καθολικό, χωρὶς διακρίσεις ἀνθρωπισμό, ὅπως αὐτός βιώθηκε ὄχι ἀπὸ κάποιο ἄνθρωπο, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ Θεάνθρωπο ἱδρυτή του. Ὁ ἀτελής ἀνθρωπισμός τοῦ ἑλληνικοῦ καὶ ρωμαϊκοῦ κόσμου διασώθηκε καὶ ὁλοκληρώθηκε ἔτσι στή διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν πρακτική της Ἐκκλησίας.

Στή χριστιανικὴ κοινωνία καταξιώθηκαν ὅλα τά ἀνθρώπινα πρόσωπα. Ὁ δοῦλος, ὁ βάρβαρος, ἡ γυναίκα, ὁ φτωχός, ὁ ἀμαθής μαζὶ μὲ τὸν ἀριστοκράτη ἀποτέλεσαν τὴν νέα κοινωνία τῆς ἀγάπης (Γαλάτ. 3, 28), τὴν «καινὴ κτίση» (Γαλάτ. 6, 15), τὴν ὁποία ὁραματίζονταν πάντα ἡ ἀνθρωπότητα. Ἡ βαθιὰ ἑλληνικὴ φιλοσοφικὴ σκέψη, ἡ ἀπαράμιλλη ἑλληνικὴ γλώσσα, ἡ πολιτικὴ ὁρολογία καὶ ἡ δημοκρατικὴ συλλογικὴ πρακτικὴ ὄχι μόνο διασώθηκαν στήν χριστιανικὴ Ὀρθοδοξία, τὴ μόνη γνήσια μορφὴ τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλὰ ἀφοῦ ἐμπλουτίστηκαν μὲ νέα στοιχεῖα ἀπὸ τὴ θεία διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, ἀποτέλεσαν πολύτιμα μέσα τῆς ἔκφρασής της καὶ τῆς ὀργάνωσής της. Ἂν δὲν εἶχαν αὐτὰ υἱοθετηθεῖ καὶ διασωθεῖ μέσα στή Χριστιανικὴ Ἐκκλησία ὁ ἀρχαιοελληνικὸς πολιτισμὸς θὰ ἀποτελοῦσε μία μακρινὴ ἀνάμνηση.

Ἂν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἐνστερνίζονταν καὶ διέσωζαν στά συγγράμματά τους τὴν ἀρχαιοελληνικὴ σκέψη καὶ οἱ ἀντιγραφεῖς μοναχοὶ δὲν ἀσχολοῦνταν μὲ τά ἔργα τῶν ἀρχαίων φιλοσόφων ὁ Πλάτων καὶ ὁ Ἀριστοτέλης θὰ μᾶς ἦταν γνωστοὶ μόνο ὡς πρός τά ὀνόματά τους καὶ τὸ θαυμαστὸ ἀρχαιοελληνικὸ πνεῦμα θὰ μᾶς ἦταν ἄγνωστο. Οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ὑπῆρξαν ὡς πνευματικές προσωπικότητες ἐφάμιλλοι τῶν φωτισμένων ἀνδρῶν τῆς ἀρχαιότητας. Ὅλοι τους ἦταν κάτοχοι τῆς κλασσικῆς παιδείας. Καλλιέργησαν τό ἴδιο ὅπως ἐκεῖνοι τά γράμματα, τὴν ποίηση, τὴ φιλοσοφία, τὴν τέχνη, καὶ ὅλα τά στοιχεῖα τοῦ πολιτισμοῦ. Στα περίφημα πανεπιστήμια τοῦ Βυζαντίου διδάσκονταν ἀνελλιπῶς τά ἱερὰ γράμματα μαζὶ μὲ τά ἔργα τοῦ Ὁμήρου καὶ ὅλων τῶν ἄλλων ἀρχαίων συγγραφέων. Κοντολογίς μποροῦμε νὰ ποῦμε πῶς ἡ κλασσικὴ ἀρχαιότητα ζεῖ κυριολεκτικὰ στὴν Ἑλληνοορθοδοξία.

Θεωροῦμε λοιπόν πώς οἱ φανατικοὶ θιασῶτες τοῦ νεοπαγανισμοῦ ἂν δὲν ἐπιτίθενται κατὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ κατόπιν σχεδίου, ὅπως ἔχει γραφεῖ ἐπισταμένως, θὰ μπορούσαμε ἐπιεικῶς νὰ ποῦμε ὅτι εἶναι ἀμαθεῖς, χωρὶς στοιχειώδη γνώση τῆς ἱστορικῆς ἐπιστήμης. Ὑποστηρίζουν μὲ πάθος ὅτι ἐπιχειροῦν νὰ νεκραναστήσουν τὸν ἀρχαιοελληνικὸ πολιτισμό, ὅμως στὴν οὐσία προσπαθοῦν νὰ νεκραναστήσουν τὰ ἀποβλητέα στοιχεῖα καὶ μάλιστα τὰ εὐτελέστερα αὐτῶν, ὅπως ἡ χονδροειδής καὶ παράλογη εἰδωλολατρεία. Ἀπαντᾶμε σ’ αὐτούς τοὺς ψευτορομαντικοὺς πὼς τά κλασσικὰ καὶ χρήσιμα στοιχεῖα τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ πολιτισμοῦ δὲν ἔσβησαν ποτέ, γιὰ νὰ νεκραναστηθοῦν, ἀλλὰ ὑπάρχουν βελτιωμένα μέσα στὴν Ἑλληνοορθοδοξία, ταγμένα στὴν ὑπηρεσία τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ παγκοσμίου πολιτισμοῦ. Ὁποιαδήποτε ἀπόπειρα αὐτονόμησης τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπὸ τὸν Χριστιανισμὸ εἶναι ἐθνικά ὕποπτη καὶ πολιτισμικὰ ἐπιζήμια. Ἡ καθιέρωση τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ παγανισμοῦ ὡς … ἐθνικῆς θρησκείας τῶν Ἑλλήνων (κατ’ ἀρχὴν) προκαλεῖ μόνο γέλια…