ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού.

     Οι ιερομάρτυρες αποτελούν μια ειδική τάξη στο αγιολόγιο της Εκκλησίας μας. Είναι οι ιερείς, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια και μαρτύρησαν για το Χριστό. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Ιερομάρτυς Ελευθέριος.

       Γεννήθηκε στη Ρώμη το 2ο μ. Χ. αιώνα από ευγενείς γονείς. Ο πατέρας του κατείχε το αξίωμα του υπάτου. Η μητέρα του ονομαζόταν Ανθία. Είχε γνωρισθεί με μαθητές του αποστόλου Παύλου και έγινε ένθερμη χριστιανή. Μετά το θάνατο του άνδρα της ανάλαβε αυτή την ανατροφή του μικρού Ελευθερίου, στον οποίο έδωσε σπουδαία μόρφωση και τον κατήχησε στον Χριστιανισμό. Φρόντισε μάλιστα να τον συνδέσει με τον επίσκοπο της Ρώμης Ανίκητο (155-166), για να αποκτήσει και χριστιανική μόρφωση και παιδεία. Ο επίσκοπος διείδε στον ευγενή έφηβο Ελευθέριο βαθιά πίστη, ευσέβεια και αφοσίωση στην Εκκλησία και γι’ αυτό τον χειροτόνησε διάκονο στα 15 του χρόνια. Λίγο αργότερα στα 17 του τον χειροτόνησε πρεσβύτερο και τρία χρόνια μετά τον χειροτόνησε επίσκοπο και του ανέθεσε τον επισκοπικό θρόνο του Ιλλυρικού (σημερινή Αλβανία), με έδρα την πόλη της Αυλώνας.

        Η τόσο νεαρή χειροτονία του δικαιολογείται για την εποχή που έζησε ο άγιος Ελευθέριος, διότι η Εκκλησία είχε ανάγκη από στελέχη με αρετές, πίστη και μόρφωση, σε μια περίοδο φοβερών διωγμών από το ρωμαϊκό κράτος, όπου οι επίσκοποι ήταν τα πρώτα θύματα.      

       Ο νεαρός και ευγενής επίσκοπος, δικαίωσε την επιλογή του επισκόπου Ρώμης για τον επισκοπικό θρόνο του Ιλλυρικού. Παρά το νεαρό της ηλικίας του υπέδειξε πρωτοφανή ωριμότητα. Η γλυκύτητα του λόγου του, η καλοσύνη του προς όλους, οι αρετές και η σοφία του στήριζαν την Εκκλησία και προσέλκυαν πληθώρα ειδωλολατρών στη χριστιανική πίστη. Η εμφανής αγιότητά του επιβεβαιωνόταν συχνά από πολλά θαύματα, τα οποία στήριζαν τους δοκιμαζομένους χριστιανούς και μετέστρεφαν τους ειδωλολάτρες στην χριστιανική αλήθεια. Είχε οργανώσει ιεραποστολές σε όλο το Ιλλυρικό, όπου ίδρυε εκκλησίες.

          Η δράση του όμως δεν άργησε να γίνει γνωστή στις ρωμαϊκές αρχές. Η φήμη του έφτασε ως και τη Ρώμη, στ’ αυτιά του αυτοκράτορα. Ο διάβολος παρακίνησε τον φανατικό ειδωλολάτρη αυτοκράτορα να στείλει έναν στρατηγό του, τον Φήλικα, να συλλάβει τον Ελευθέριο. Όταν έφτασε στην Αυλώνα με άγριες διαθέσεις, ο άγιος επίσκοπος κήρυττε σε κάποιο χώρο, που τον είχε μεταβάλλει σε ναό, διότι δεν επέτρεπαν οι Ρωμαίοι στους χριστιανούς την ανέγερση ναών. Περικύκλωσε το χώρο με τους στρατιώτες του και εισήλθε στο ναό ο ίδιος ο Φήλικας για να τον συλλάβει. Όμως ο άξεστος και άγριος ειδωλολάτρης στρατηγός στάθηκε ακίνητος και άκουε τον Ελευθέριο που μιλούσε στο εκκλησίασμα και ο οποίος δεν ταράχτηκε από την παρουσία του. Γοητεύτηκε από την ηρεμία του προσώπου του αγίου επισκόπου και από τη γλυκύτητα των λόγων του. Δεν είχε ξανακούσει λόγια αγάπης προς όλους, ακόμα και προς τους εχθρούς. Είχε ζήσει μέσα στην αγριότητα και τη βία της ρωμαϊκής εξουσίας και στην εκδικητική μανία της ειδωλολατρίας. Για πρώτη φορά είχε ακούσει για Θεό αγάπης και οικτιρμών, σε αντίθεση με τους «θεούς» της θρησκείας του, οι οποίοι ήταν συνώνυμοι με το μίσος, την εκδίκηση, την απάτη και τη μισανθρωπία!

       Δεν προχώρησε στη σύλληψή του, αλλά το άγριο βλέμμα του ημέρεψε, η όψη του γαλήνεψε. Πλησίασε στον άγιο και ζήτησε να κατηχηθεί και να βαπτισθεί! Ξέχασε την εντολή του αυτοκράτορα να φέρει σιδηροδέσμιο τον Ελευθέριο στη Ρώμη. Όμως έγινε κάτι που δεν το περίμενε. Ο άγιος επίσκοπος του ζήτησε να εκτελέσει την αυτοκρατορική διαταγή για να μη στερηθεί του μαρτυρικού στεφάνου!

       Ο Φήλικας, παρά τις αντιρρήσεις του, υπάκουσε και οδήγησε τον άγιο στη Ρώμη. Τον παρουσίασε στον αυτοκράτορα και εκείνος άρχισε με κολακείες να τον πείσει να αρνηθεί το Χριστό και να θυσιάσει στα είδωλα. Του υποσχέθηκε πλούτο και τιμές και στη συνέχεια τον απείλησε με βασανιστήρια. Όμως ο Ελευθέριος έμεινε σταθερός στην πίστη του και στηλίτευσε την ανοησία της ειδωλολατρικής θρησκείας.

      Τότε άρχισαν τα φρικτά βασανιστήρια. Ο θηριώδης και διεφθαρμένος αυτοκράτορας διέταξε να τον ξαπλώσουν σε πυρακτωμένο σιδερένιο κρεβάτι προκειμένου να πεθάνει μέσα σε αφόρητους πόνους. Όμως ο Θεός δρόσισε το κρεβάτι και ο άγιος σώθηκε. Μετά τον έβαλαν σε μεγάλο τηγάνι να τον τηγανίσουν, αλλά και πάλι ο Θεός τον έσωσε, σβήνοντας τη φωτιά. Τον έριξαν σε βραστή πίσσα, αλλά βγήκε ανέπαφος. Ο σκληρόκαρδος έπαρχος Κορέμων τον έριξε σε πυρακτωμένη κάμινο με μυτερά καρφιά, αλλά για μια ακόμη φορά ο άγιος σώθηκε θαυματουργικά. Βλέποντας ο έπαρχος το θαύμα, έγινε χριστιανός, τον οποίο αποκεφάλισε ο Αδριανός.

        Ο Ελευθέριος οδηγήθηκε στις φυλακές να πεθάνει από την πείνα, αλλά ο Θεός έστελνε ένα περιστέρι με τροφή. Τον έδεσαν κατόπιν σε δύο άγρια άλογα να τον σέρνουν πίσω τους για να ξεσκιστούν οι σάρκες του, αλλά τα άλογα δεν μετακινούνταν από τη θέση τους! Τέλος ο αυτοκράτορας έδωσε εντολή να το ρίξουν στα θηρία στην αρένα, ενώπιον του ειδωλολατρικού πλήθους. Αλλά και εδώ τα θηρία δεν τον πείραξαν. Γι’ αυτό και έδωσε διαταγή να τον αποκεφαλίσουν. Την ώρα του αποκεφαλισμού του έτρεξε κοντά του και η αγία μητέρα του Ανθία, την οποία αποκεφάλισαν και αυτή και έλαβαν και οι δύο τον στέφανο του μαρτυρίου.

        Η μνήμη του εορτάζεται στις 15 Δεκεμβρίου και μαζί του εορτάζεται η μνήμη της μητέρας του Ανθίας, του επάρχου Κορέμονα και των δύο δημίων του, οι οποίοι πίστεψαν στο Χριστό και αποκεφαλίστηκαν!

        Αυτοί είναι οι ήρωες της χριστιανικής μας πίστεως, οι οποίοι θα πρέπει να εμπνέουν και σε μας ηρωισμό και ακλόνητη πίστη στο μοναδικό Σωτήρα μας Χριστό!  

Ὁ Ἅγιος Ἐλευθέριος

Διονύσιος Ψαριανός, Μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης (+)

Σήμερα ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει καὶ τιμᾶ τὴν ἱερὴ μνήμη τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρα Ἐλευθερίου. Ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος εἶναι ἀπὸ τοὺς πρώτους μάρτυρας τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας. Πατρίδα εἶχε τὴ Ρώμη. Ὁ πατέρας του ἦταν ὕπατος, ἀνώτατος δηλαδὴ ἀξιωματοῦχος τοῦ κράτους, καὶ ἡ μητέρα του, Ἀνθία τὸ ὄνομα, ἦταν μαθήτρια τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Πολὺ νωρὶς ἔμεινε ὀρφανὸς ἀπὸ πατέρα κι ἡ μητέρα του τὸν ἀνάθρεψε μὲ πολλὴ στοργὴ καὶ φροντίδα. Τὸν παρουσίασε στὸν τότε ἐπίσκοπο τῆς Ρώμης, κοντὰ στὸν ὁποῖο ἔμαθε τὰ ἱερὰ γράμματα. Σὲ πολὺ μικρὴ ἡλικία ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος, γιὰ τὴ μεγάλη του ἐπίδοση στὰ ἐκκλησιαστικὰ καὶ τὴν ἄλλη του ἀρετή, χειροτονήθηκε διάκονος, πρεσβύτερος καὶ ἐπίσκοπος.

Σὲ ἡλικία εἴκοσι ἐτῶν ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος ἦταν ἐπίσκοπος Ἰλλυρικοῦ, δηλαδὴ ἐδῶ κοντὰ σ’ ἐμᾶς, στὴν Αὐλώνα τῆς Βορείου Ἠπείρου. Ἀπὸ τότε στὴν ἱερὴ ἐκείνη γῆ ἔπνεε χριστιανικὸς ἄνεμος κι ἀκουότανε ὁ λόγος τοῦ Εὐαγγελίου. Καὶ μόνο τώρα, γιὰ τὶς ἁμαρτίες ποὺ ξέρει ὁ Θεός, στὰ μέρη ἐκεῖνα δὲν τολμοῦν οἱ ἄνθρωποι οὔτε τὸ σταυρό τους νὰ κάμουν. Σήμερα στὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Ἐλευθερίου, ἂς προσευχηθοῦμε κι ἂς τὸν παρακαλέσουμε θερμὰ νὰ λυπηθῆ τοὺς ἀδελφούς μας στὴ Βόρειο Ἤπειρο, ποὺ μένουν χωρὶς τὴ θεία Λειτουργία, χωρὶς τὴν εὐλογία καὶ τὸν ἁγιασμὸ τῆς Ἐκκλησίας, χωρὶς νὰ βαπτίζουν τὰ παιδιά τους, κι ὅταν ἀποθνήσκουν νὰ θάβονται χωρὶς ἱερέα.

Ἂς μὴ μᾶς κάνη ἐντύπωση ὅτι ἀπὸ τόσο μικρὴ ἡλικία ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος ἦταν ἐπίσκοπος. Ἡ Ἐκκλησία τότε ἀκόμα δὲν εἶχε θεσπίσει κανόνες γιὰ τὴν ἡλικία τῶν κληρικῶν, σύμφωνα μὲ τοὺς ὁποίους τώρα οἱ διάκονοι χειροτονοῦνται μετὰ τὰ 25, οἱ πρεσβύτεροι μετὰ τὰ 30 καὶ οἱ ἐπίσκοποι μετὰ τὰ 35. Ἀλλὰ γιὰ τὸν ἅγιο Ἐλευθέριο ἔχει ἐφαρμογὴ ἐκεῖνο ποὺ γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος πρὸς τὸν Τιμόθεο· «μηδείς σου τῆς νεὸτητος καταφρονείτω», ἂς μὴ σὲ καταφρονῆ κανένας γιὰ τὴ νεαρή σου ἡλικία. Ἀλλὰ κι ἐκεῖνο, ποὺ διαβάζομε στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ὅτι «γῆρας τίμιον οὐ τὸ πολυχρόνιον οὐδὲ ἀριθμῷ ἐτῶν μεμέτρηται». Ἀξιοσέβαστος δὲν εἶναι κανένας μόνο γιὰ τὰ χρόνια της ἡλικίας του.

Σὲ νεαρώτατη ἡλικία, ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος ἦταν σεμνὸς καὶ συνετός, σὰν τὸν πιὸ σεβαστὸ κι ἀξιότιμο γέροντα, καὶ τερμάτισε τὸ βίο του μὲ σκληρὸ μαρτυρικὸ θάνατο. Τί καλύτερο τάχα νὰ ζηλέψη ἕνας νέος, ἂν εἶναι νὰ πεθάνη, παρὰ ἕναν ἀνδρεῖο καὶ τιμημένο θάνατο; Οἱ ἀρχαῖοι, ὅταν πήγαιναν στὴ μάχη, τραγουδοῦσαν· «Τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόντα ἀνδρ’ ἀγαθόν…»· εἶναι καλὸς ὁ θάνατος νὰ πέση ὁ γενναῖος στὴ μάχη. Μὰ νὰ πέση ἕνας νέος γιὰ τὴν πίστη του στὸ Χριστό, δὲν εἶναι ἁπλῶς καλὸ καὶ ἡρωικό, μὰ ἀσύγκριτα πολὺ περισσότερο, εἶναι ὑπέρτατη θυσία γιὰ τὸ ἀπόλυτο ἀγαθὸ ποὺ εἶναι ὁ Θεός. Ὁ πιστός, ποὺ πέφτει στὴ μάχη τῆς πίστης, δὲν εἶναι ἤρωας· εἶναι μάρτυρας τῆς ἀνάστασης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος, μὲ τὸ ζῆλο, τὴν πραότητα καὶ τὴ σοφή του διδασκαλία, γρήγορα ἔφερε στὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ μεγάλο πλῆθος ἀνθρώπων τῆς σημερινῆς Βορείου Ἠπείρου. Γι’ αὐτὸ οἱ φανατικοὶ εἰδωλολάτρες τὸν κατάγγειλαν στὸν αὐτοκράτορα Ἀδριανό. Ὁ αὐτοκράτορας ἔστειλε στὴν Αὐλώνα ἕνα στρατηγὸ μὲ στρατιῶτες κι ἔφεραν τὸν Ἅγιο στὴ Ρώμη. Στὸ δρόμο πολλοὶ ἀπὸ τοὺς στρατιῶτες, βλέποντας κι ἀκούοντας τὸν ἅγιο Ἐλευθέριο, πίστεψαν καὶ βαπτίσθηκαν. Στὴ Ρώμη ὁ Ἀδριανὸς προσπάθησε μὲ ὑποσχέσεις νὰ μεταπείση τὸν Ἅγιο, μὰ ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε· «Πῶς θὰ καταδεχθῶ νὰ προσκυνήσω γιὰ Θεοὺς ἀναίσθητα καὶ ἄψυχα ἀγάλματα; Θαυμάζω πὼς ἐσεῖς, λογικοὶ ἄνθρωποι, προσκυνᾶτε ξύλινους καὶ πέτρινους θεούς, καὶ περιφρονεῖτε τὸ δημιουργό τοῦ κόσμου ἀληθινὸ Θεό!

Δὲν χρειάζεται νὰ διηγηθοῦμε τὰ μαρτύρια, μὲ τὰ ὁποῖα οἱ δήμιοι βασάνισαν τὸν Ἅγιο· εἶναι τὸ ἕνα πιὸ σκληρὸ ἀπὸ τ’ ἄλλα, ὅσα μπορεῖ νὰ σκεφθῆ καὶ νὰ βρῆ ἡ κακία τῶν ἀνθρώπων. Τὸν ξάπλωσαν ἐπάνω σ’ ἕνα σιδερένιο κρεββάτι κι ἄναψαν ἀπὸ κάτω φωτιά, γιὰ νὰ τὸν ψήσουν. Τὸν ἔβαλαν γιὰ νὰ τὸν βράσουν μέσα σὲ πίσσα. Τὸν ἔρριξαν γιὰ νὰ τὸν κάψουν μέσα σὲ πυρωμένο φοῦρνο. Τὸν ἔδεσαν γιὰ νὰ τὸν σύρουν στὸ δρόμο ἀγριεμένα ἄλογα. Τὸν πέταξαν στὰ ἄγρια θηρία, γιὰ νὰ τὸν κατασπαράξουν. Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ τὸν φύλαξε ἀπ’ ὅλα, ὥστε καὶ ἀπὸ τοὺς δήμιους, ποὺ τὸν βασάνιζαν, πολλοὶ πίστεψαν στὸ Χριστό. Στὸ τέλος ὁ αὐτοκράτορας ἔβγαλε διαταγὴ νὰ ἀποκεφαλισθῆ. Ἔτσι ἔλαβε τὸ διπλὸ στεφάνι τῆς νίκης ὁ ἱερέας καὶ μάρτυρας ἅγιος Ἐλευθέριος. Ἀμήν.