Του Κων/νου Αθ. Οικονόμου δασκάλου συγγραφέα.

ΟΡΙΣΜΟΣ: Η δεισιδαιμονία στην αρχαιοελληνική γλώσσα αλλά και στη Βίβλο έχει καλή σημασία. Σημαίνει τον οφειλόμενο φόβο και σεβασμό προς το Θείο. Δεισιδαιμονία όμως, ακόμη, σημαίνει τη νοσηρή ευλάβεια που δεν έχει ορθή θρησκευτική αντίληψη. Ο δεισιδαίμων, υπό αυτή την έννοια, “είναι ο άνθρωπος που αναμιγνύει στο μυαλό, στα αισθήματα και στις πράξεις στοιχεία ξένα προς το αληθινό περιεχόμενο της πίστης” (Θρησκευτική Ηθική Εγκυκλοπαίδεια). Η δεισιδαιμονία οφείλεται στην ανώριμη πίστη, στην υποανάπτυκτη σκέψη αλλά και στο υποσυνείδητο, ατομικό ή και συλλογικό. Παρ’ όλα αυτά, δεισιδαιμονία και προληπτικότητα εμφανίζονται και σε ανθρώπους που έχουν σπουδαία κατά κόσμον μόρφωση.

ΕΙΔΗ ΠΡΟΛΗΨΕΩΝ: Οι δεισιδαιμονίες μπορούν να χωριστούν: α΄στις προλήψεις που έχουν σχέση με τον άνθρωπο και τις πράξεις του, τα ζώα και τη φύση και β΄σ’ αυτές που αναφέρονται σε υπερφυσικά στοιχεία, όπως στοιχειά, δράκους, νεράιδες, φαντάσματα, κ.ά. Συχνά ο λαός πιστεύει στο “ποδαρικό” για κάποιες μέρες, όπως η Πρωτοχρονιά και η πρωτομηνιά. Σχετική πρόληψη είναι και το “χερικό”, δηλαδή αν θα είναι “γουρλής” ο πρώτος αγοραστής κάθε μέρα σε ένα κατάστημα για τον πωλητή. Χαρακτηριστική πρόληψη είναι τα “μαρτάκια” που μητέρες βάζουν στα παιδιά τους την πρώτη Μαρτίου για να μη μαυρίσουν από τον ήλιο (άσχετα αν επιδιώκεται το μαύρισμα στα θερινά μπάνια!). Λένε στην Καστοριά πως τα μυρμήγκια μέσα στο σπίτι φέρνουν καλοτυχία, ενώ αλλού, ότι τα χελιδόνια φέρνουν την ευτυχία στα σπίτι που κτίζουν τις φωλιές τους. Στην Αιτωλία λένε πως το πρώτο φρούτο των δέντρων πρέπει να πετιέται, γιατί όποιος το φάει θα πεθάνει. Αλλού πιστεύουν ότι όποιος φυτεύει δέντρα, ιδίως καρυδιές, θα πεθάνει νέος κι έτσι το σχετικό έργο το αναλαμβάνουν ηλικιωμένοι! Σε αντικατάσταση αρχαίων εθίμων, ακόμη και ανθρωποθυσιών, επικρατεί, και σήμερα, σε πολλές περιοχές η πρόληψη της σφαγής ενός πετεινού στα θεμέλια των σπιτιών. Έτσι το θυσιαζόμενο ζώο, που μπορεί να είναι και κριάρι ή τράγος, είναι το taboo που δίνει ψυχή στο σπίτι. Κατάλοιπο της “στοίχειωσης” του σπιτιού αποτελεί η πρόληψη ότι πεθαίνει μέσα στο χρόνο εκείνος του οποίου η σκιά θα χτιστεί στα θεμέλια από τους μαστόρους! Σε πολλά μέρη της Ελλάδας αποφεύγουν να κοιμούνται κάτω από συκιά γιατί κάνει “βαρύ” ίσκιο, λόγω του ότι θεωρείται κατοικητήριο του διαβόλου. Γενικά ο δεισιδαίμων ή προληπτικός εξετάζει τα πάντα υποκειμενικά και όχι αυτά καθ’ αυτά ή σε σχέση μεταξύ τους. Πολλές από τις δεισιδαιμονίες σκοπό έχουν τη δέσμευση και τον εξιλασμό των υπερανθρώπων δυνάμεων, ενώ πολλές από τις “οδηγίες” για την επήρεια των ουρανίων σωμάτων (δες και αστρολογία) συμπεριλαμβάνονται σε διάφορα “μαγικά” βιβλία, τύπου “Σολομωνικής”.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑ: Ο άνθρωπος μετά την πτώση του, σκοτισμένος, ρέπει προς την δεισιδαιμονία. Αθεΐα και δεισιδαιμονία πάνε μαζί! Φαίνεται αφύσικο. Και όμως είναι το πιο φυσικό. Ψέμα το ένα, ψέμα και το άλλο. Και τα δύο προέρχονται από εκείνον, που ο Χριστός τον ονόμασε «πατέρα του ψεύδους». Δύο παραδείγματα από τη Βίβλο και την Ιστορία είναι χαρακτηριστικά: Όταν ο βασιλιάς Σαούλ έπαυσε να υπακούει στον Θεό, δια του προφήτου Σαμουήλ, κατέφυγε στην εγγαστρίμυθο μάγισσα της πόλεως, Αενδώρ, να του πει την αλήθεια, ζητώντας συμβουλές! Ο Φίλιππος ο ωραίος, βασιλιάς της Γαλλίας, ήταν ξακουστός για δύο πράγματα: γιατί ήταν άθεος, και γιατί έλεγε στους επισκέπτες του την τύχη τους, κοιτάζοντας το φλυτζάνι του καφέ. Χαρακτηριστική η δεισιδαιμονία των Εβραίων, λίγο πριν τη Σταύρωση του Κυρίου: Ήθελαν να φονεύσουν τον Χριστό και τον πήγαν από τον Καϊάφα στο πραιτώριο. Όμως δε μπήκαν στο πραιτώριο, για να μη μιανθούν (Ιω. ιη΄ 28). Γιατί ξημέρωνε γιορτή! Να φονεύσουν αθώο άνθρωπο, δεν ήταν μίασμα! Να εισέλθουν στο πραιτώριο την εορτή, τούς ήταν μίασμα! Τα ίδια συμβαίνουν και σήμερα. Χάνεται η πίστη και πλημμυρίζει ο κόσμος με προλήψεις και δεισιδαιμονίες. Πετάξαμε τον αληθινό Θεό και παραδώσαμε τους εαυτούς μας στον αντίχριστο, για τον οποίον είπε ο Χριστός: «Εκείνος, είναι απ’ αρχής ανθρωποκτόνος».

ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΠΡΟΛΗΨΕΩΝ, ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ … ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΑΠΟ ΕΠΙΤΗΔΕΙΟΥΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΣΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ:

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, απαγορεύει την θεία Κοινωνία δια βίου σ’ αυτόν που πηγαίνει σε μάντεις και σε μάγους, γιατί τους θεωρεί (και είναι) αρνητές του Χριστού. Είναι καιρός να υιοθετήσουμε την μεγαλύτερη φιλοσοφία της ζωής, που αποδεικνύεται η βέβαιη και αληθινή, ουσιαστική πίστη μας στον Σωτήρα και Λυτρωτή Ιησού Χριστό, μακριά από κάθε μορφής δεισιδαιμονία και πρόληψη: “Εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα”.

Βιβλιογραφία: Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τ. Δ΄, 991-994 Πρωτ. Νικόλαος Λαγουμτζής Ταγματάρχης, Μάγια και δεισιδαιμονίες

πρωτοπρ. Ιωάννης Σ. Ρωμανίδης, Πατερική Θεολογία

konstaninosa.oikonomou@gmail.com www.scribd.com/oikonomoukon