Διανύουμε το έτος 2021, κατά το οποίο ο ελληνισμός τιμά, παρά τις υγειονομικές δυσκολίες, τα 200 χρόνια από την Εθνική Επανάσταση του 1821. Το τόλμημα των προγόνων μας ήταν τεράστιο! Τετρακόσια έτη υπό την καταπίεση του οθωμανικού ζυγού, κι όμως, κράτησαν την πίστη και την εθνική ταυτότητα. Ο ελληνισμός επιβίωσε παρά το παιδομάζωμα, τα σκλαβοπάζαρα και τις αφάνταστες βιαιότητες των κατακτητών, στηριγμένος στην Ορθόδοξη Εκκλησία, την αγωνιστικότητά του και τη θυσία των Νεομαρτύρων. Αυτοί ήταν που δε λυπήθηκαν ούτε τη ζωή τους, για να βροντοφωνάξουν το μήνυμα στους ορθόδοξους Έλληνες, ότι δεν πρέπει να εξισλαμισθούν, ότι δεν υπάρχει ελπίδα για ελευθερία χωρίς το Φως του Χριστού.
Όπως διαβάζουμε στα συναξάρια των Νεομαρτύρων, προερχόμενοι αυτοί από διάφορες κοινωνικές επιφάνειες, με ποικίλα επαγγέλματα, άνθρωποι κάθε ηλικίας, κληρικοί και λαϊκοί, άνδρες και γυναίκες δε φοβήθηκαν το σπαθί ή την αγχόνη του δημίου, ούτε δείλιασαν από τις απειλές των Τούρκων αγάδων και πασάδων, αλλά έδωσαν δυνατή ομολογία Χριστού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι η διατήρηση της χριστιανικής πίστης σήμαινε και τη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας των Ελλήνων και το αντίθετο: «Τούρκεψε» σήμαινε εξισλαμίστηκε, δηλ. χάνοντας την ορθόδοξη πίστη του έχανε και την ελληνική του συνείδηση.
Στην Ιερά μας Μητρόπολη έχουμε την ευλογία να συγκαταλέγονται στον χορό των τοπικών μας Αγίων και αρκετοί Νεομάρτυρες. Εξέχουσα θέση ανάμεσά τους κατέχει ο άγιος Ιωάννης ο εκ Μονεμβασίας, που μαρτύρησε στη Λάρισα, στις 21 Οκτωβρίου 1773. Παιδί ιερέα από τη Λακωνία ο μικρός Ιωάννης προσπαθούσε να μιμείται τη λευϊτική ζωή του πατέρα του, να τον βοηθά στις δουλειές της Εκκλησίας, ενθυμούμενος πάντα, ότι ήταν γιος παπά κι ότι έπρεπε να προσέχει τη συμπεριφορά του, ώστε να είναι παράδειγμα για τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του.
Στα 1770, στα Ορλωφικά, οι ορδές του Χατζή Οσμάν αφού κατέπνιξαν κάθε προσπάθεια ελληνικής αντίστασης, προέβησαν σε ομαδικές σφαγές. Οι Αρβανίτες σκότωσαν τον πατέρα του Ιωάννη και αιχμαλώτισαν τον ίδιο και τη μητέρα του και τους πούλησαν σ’ έναν Τούρκο Αγά στη Λάρισα. Αυτός ο Τούρκος, που είχε πολλά κτήματα και υποστατικά, ήταν άτεκνος. Βλέποντας τα χαρίσματα του 15χρονου Ιωάννη που ήταν έξυπνος, πρόθυμος, πειθαρχικός και σβέλτος στη δουλειά, σκέφτηκε με τη γυναίκα του να τον κάνουν ψυχοπαίδι τους. Έτσι, άρχισε σχέδιο, ώστε να τον διαστρέψει από την προγονική του πίστη και να τον κάνει μουσουλμάνο. Στην αρχή με κολακείες και υποσχέσεις κι έπειτα με απειλές και φοβέρες προσπάθησε να κάμψει την αντίσταση του έφηβου Ιωάννη, ο οποίος έστεκε στερεός και ακλόνητος στη χριστιανική του πίστη. Θυμωμένος, λοιπόν, και εξαγριωμένος ο Αγάς οδήγησε τον νέο στην αυλή του τζαμιού. Εκεί οι Αγαρηνοί που μαζεύτηκαν βασάνισαν τον Ιωάννη και με φοβέρες, χτυπήματα και σπαθισμούς προσπάθησαν να κάνουν το ελληνόπουλο να τουρκέψει. Μάταια, όμως. Η απάντηση του Ιωάννη σθεναρή και ξεκάθαρη: «Εγώ δε γίνομαι Τούρκος. Χριστιανός γεννήθηκα και Χριστιανός θέλω να πεθάνω!» Αλλά και η γυναίκα του Αγά με μαγείες και σατανικά γοητεύματα αγωνιζόταν να ξεμυαλίσει τον Άγιο ή να τον κάνει να κυριευτεί από σαρκικές επιθυμίες κι έτσι να γίνει εξωμότης. Ο νεαρός μάρτυρας, όμως, έχοντας τον Θεό μέσα του, έμεινε καθαρός από όλα.
Ήταν Ιούλιος του 1773. Ο Αγάς τιμώρησε τον Ιωάννη με στέρηση τροφής. Κι όταν έφτασε η νηστεία του Δεκαπενταύγουστου έκλεισε τον νέο σ’ έναν στάβλο και για 15 ημέρες του προσέφερε αρτυμένα φαγητά. Πότε κρεμώντας τον, τον κάπνιζε με άχυρα και πότε χτυπώντας τον με τη σπάθα του, προσπαθούσε να τον αναγκάσει να χαλάσει τη νηστεία. Ο Ιωάννης διαρκώς προσευχόταν στην Παναγιά να τον βοηθήσει να μη δειλιάσει, ενώ προτιμούσε καλύτερα να θανατωθεί παρά να παραβεί την εντολή του Κυρίου. ‘Ετσι περνούσε ο καιρός κι ο μικρός Ιωάννης υπέμεινε απειλές και βασανιστήρια, στερήσεις, ύβρεις και κακουχίες χωρίς να υποχωρήσει στις πιέσεις του Οθωμανού αφέντη του. Κι αυτός εξαγριωμένος, στις 21 Οκτωβρίου, του έδωσε μια θανατηφόρα μαχαιριά στην καρδιά και ο μάρτυρας του Χριστού έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου.
Τι μήνυμα, λοιπόν, μας περνάει σήμερα ο νέος αυτός μάρτυρας της Εκκλησίας; Ο ιερός Χρυσόστομος μας λέει ότι «τιμή μάρτυρος, μίμησις μάρτυρος». Αν επιθυμούμε να τιμήσουμε τον Άγιο αυτό του Θεού, οφείλουμε πρωτίστως να ζήσουμε «μιμούμενοι αυτού τας αρετάς». Να ακολουθήσουμε το παράδειγμα της αγάπης του για τον Κύριο, να μιμηθούμε τη δυνατή ομολογία του, να ζήσουμε με συνέπεια την ευαγγελική ζωή. Πάντοτε οι σκοτεινές δυνάμεις του διαβόλου πολεμούν τους χριστιανούς και λυσσάνε, ώστε να τους βυθίσουν στην άβυσσο της απώλειας. Εμείς, λοιπόν, καλούμαστε να μένουμε πιστοί στις άγιες εντολές του Κυρίου, στις χριστιανικές αρχές και αξίες, να ζούμε στην αγάπη του Χριστού, χωρίς να υποχωρούμε σε πιέσεις και απειλές. Αλλά και στην καθημερινότητά μας οφείλουμε να ζούμε «εν οσιότητι και δικαιοσύνη», με τιμιότητα και καλοσύνη, χωρίς μάταιες φιλοδοξίες και αδικίες. Η καρδιακή τήρηση του Ευαγγελίου και ο πόθος της αιώνιας ζωής να είναι ο συνεχής μας αγώνας. Τίποτε να μην είναι ικανό να μας χωρίσει από τον Κύριο και Θεό μας. Ούτε θλίψεις και δοκιμασίες, απειλές και φοβέρες, αλλά ούτε και υποσχέσεις και αξιώματα, υλικά αγαθά και ηδονές και τα τερπνά του κόσμου τούτου. Για τον Χριστό και τη βασιλεία Του να μην φοβόμαστε ούτε τη ζωή μας να θυσιάσουμε. Αν ζει μέσα μας ο Χριστός τότε θα Τον ομολογούμε συνεχώς και η ζωή μας θα είναι μια διαρκής μαρτυρία της αλήθειας, πρόγευση του Παραδείσου, κοινωνία με την Αγία Τριάδα.