1.
-Ερμηνεία της Αποστολικής περικοπής από τον Ιερό Χρυσόστομο.
«Καὶ ἐν τῷ συμπληροῦσθαι τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς ἦσαν ἅπαντες ὁμοθυμαδὸν ἐπὶ τὸ αὐτό (:το πρωί της ημέρας της Πεντηκοστής -καθώς ολοκληρωνόταν η ημέρα αυτή η οποία άρχισε από το απόγευμα της παραμονής της- όλοι οι πιστοί με μια καρδιά ήταν συναγμένοι στο ίδιο μέρος)»[Πράξ. 2,1].
Ποια είναι αυτή η Πεντηκοστή; Όταν το δρεπάνι έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για την συγκομιδή από τον θερισμό· όταν έπρεπε να συναθροίζει τους καρπούς. Είδες τον τύπο; Βλέπε πάλι την αλήθεια. Όταν έπρεπε να επιβάλλει το δρεπάνι του λόγου, όταν τους καρπούς έπρεπε να συλλέγει, τότε το Πνεύμα σαν δρεπάνι κοφτερό, πετά πάνω σε αυτούς. Διότι άκουσε τον Χριστό που λέει: «Οὐχ ὑμεῖς λέγετε ὅτι ἔτι τετράμηνός ἐστι καὶ ὁ θερισμὸς ἔρχεται; ἰδοὺ λέγω ὑμῖν, ἐπάρατε τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑμῶν καὶ θεάσασθε τὰς χώρας, ὅτι λευκαί εἰσι πρὸς θερισμὸν ἤδη (:Δεν λέτε εσείς ότι τέσσερις μήνες μένουν ακόμη και ο θερισμός έρχεται; Στην πνευματική όμως σπορά είναι δυνατόν ο λόγος του Θεού να καρποφορήσει και σε χρονικό διάστημα πολύ πιο σύντομο. Και για να πειστείτε για το θέμα αυτό που σας λέω, σηκώστε τα μάτια σας και κοιτάξτε το πλήθος αυτό των Σαμαρειτών που έρχονται. Μοιάζουν οι ψυχές τους με χωράφια, στα οποία δεν πρόφθασε να σπαρεί ο λόγος της αλήθειας, κι όμως είναι λευκά και ώριμες πλέον, έτοιμα να θεριστούν. Έτσι και σ’ όλα τα μέρη του κόσμου οι ψυχές των ανθρώπων είναι τώρα ώριμες για να δεχθούν τη σωτηρία)»[Ιω. 4,35] και πάλι τους έλεγε: «ὁ μὲν θερισμὸς πολύς, οἱ δὲ ἐργάται ὀλίγοι· δεήθητε οὖν τοῦ κυρίου τοῦ θερισμοῦ ὅπως ἐκβάλῃ ἐργάτας εἰς τὸν θερισμὸν αὐτοῦ(:τα ώριμα στάχυα για θερισμό είναι πολλά, αλλά οι εργάτες που θα τα θερίσουν είναι λίγοι. Πολλοί δηλαδή είναι οι καλοδιάθετοι να δεχτούν το Ευαγγέλιο και να σωθούν, λίγοι όμως είναι οι πνευματικοί εργάτες που θα υπηρετήσουν στο πνευματικό αυτό έργο. Παρακαλέστε λοιπόν τον Θεό, που είναι ο κύριος και ο ιδιοκτήτης της έτοιμης για θερισμό σποράς, να βγάλει και να στείλει εργάτες στο θερισμό του)»[Λουκ. 10,2]. Ώστε αυτός ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε το δρεπάνι· διότι Αυτός ανέβασε στον ουρανό τις προσφορές των πρώτων καρπών, αφού προσέλαβε το ανθρώπινο ένδυμα. Γι’ αυτό και τούτο καλεί θερισμό.
«Καὶ ἐν τῷ συμπληροῦσθαι(:και όταν έφτασε)», λέει, «τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς(: η ημέρα της Πεντηκοστής)», δηλαδή όχι προ της Πεντηκοστής, αλλά την ημέρα της Πεντηκοστής, όπως θα μπορούσε κάποιος να πει. Διότι έπρεπε να γίνουν πάλι αυτά κατά την διάρκεια εορτής, για να δουν αυτά και αυτοί, που ήταν παρόντες κατά την Σταύρωση του Χριστού. «Καὶ ἐγένετο ἄφνω ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦχος ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας(:και ξαφνικά, χωρίς να το περιμένει κανείς, ήλθε από τον ουρανό μια βοή σαν φύσημα σφοδρού ανέμου, που κινείται με ορμή και βιαιότητα)»[Πράξ.2,2]. Γιατί έγινε αυτό χωρίς αισθητά σημεία; Διότι μολονότι έγινε και αυτό, έλεγαν ότι «γλεύκους μεμεστωμένοι εἰσί(:είναι τελείως μεθυσμένοι με γλυκό και δυνατό κρασί, και δεν ξέρουν τι λένε)», εάν δεν γινόταν αυτό, τι δεν θα μπορούσαν να πουν; Και όχι μόνο έγινε ήχος, αλλά και «εκ του ουρανού». Και το ξαφνικό αυτού διήγειρε αυτούς. «Καὶ ἐπλήρωσεν ὅλον τὸν οἶκον οὗ ἦσαν καθήμενοι(:και η βοή αυτή γέμισε όλο το σπίτι όπου κάθονταν οι απόστολοι και όλοι οι μαθητές)». Αναφέρει μεγάλη ορμή του Αγίου Πνεύματος.
Πρόσεχε ότι όλους τους συγκέντρωσε εκεί, ώστε και οι παρόντες να πιστέψουν και αυτοί άξιοι να αναδειχθούν. Και όχι μόνο αυτό, αλλά προσθέτοντας και το πιο τρομερό από αυτό: «καὶ ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός(:και είδαν με τα μάτια τους να διαμοιράζονται σε αυτούς γλώσσες σαν τις φλόγες της φωτιάς)», λέει. Καλώς αναφέρει παντού το «ὡσεὶ(: σαν)», για να μην νομίσεις τίποτα αισθητό για το Άγιο Πνεύμα. «γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός(:σαν τις φλόγες της φωτιάς)», λέει, «ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας(:σαν φύσημα δυνατού ανέμου)». Άρα δεν ήταν απλώς άνεμος διασκορπιζόμενος στον αέρα.
Διότι όταν έπρεπε στον Ιωάννη να γνωριστεί το Άγιο Πνεύμα, σαν περιστέρι ήρθε επάνω στην κεφαλή του Χριστού: «Καὶ εὐθέως ἀναβαίνων ἀπὸ τοῦ ὕδατος εἶδε σχιζομένους τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὸ Πνεῦμα ὡς περιστερὰν καταβαῖνον ἐπ᾿ αὐτόν(:και όταν ανέβαινε από το νερό του ποταμού, αμέσως, την ίδια στιγμή, είδε να σχίζονται οι ουρανοί και το Πνεύμα το Άγιο να κατεβαίνει σαν περιστέρι και να έρχεται επάνω Του)»[Μάρκ.1,10]· επίσης: «καὶ καταβῆναι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον σωματικῷ εἴδει ὡσεὶ περιστερὰν ἐπ᾿ αὐτόν, καὶ φωνὴν ἐξ οὐρανοῦ γενέσθαι λέγουσαν· σὺ εἶ ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν σοὶ εὐδόκησα (:και κατέβηκε επάνω Του το Άγιο Πνεύμα, το οποίο εμφανίστηκε με εξωτερικό σχήμα και μορφή περιστεριού, χωρίς όμως να είναι πραγματικό περιστέρι. Και ήλθε μια φωνή απ’ τον ουρανό, η οποία έλεγε: Εσύ είσαι ο υιός μου ο αγαπημένος σε Εσένα ευαρεστήθηκα, διότι Εσύ και ως άνθρωπος απολύτως αναμάρτητος έκανες πάντοτε το αρεστό ενώπιόν μου)»[Λουκ.3,21-22]. «Καὶ ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης λέγων ὅτι τεθέαμαι τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον ὡς περιστερὰν ἐξ οὐρανοῦ, καὶ ἔμεινεν ἐπ᾿ αὐτόν (:ο Ιωάννης μάλιστα έδωσε και την εξής μαρτυρία: “Έχω δει το Άγιο Πνεύμα να κατεβαίνει σαν περιστέρι απ’ τον ουρανό και να μένει πάνω του μόνιμα και διαρκώς, και όχι όπως στους προφήτες, οι οποίοι δέχονταν εκτάκτως τη χάρη του Πνεύματος και για ειδικό σκοπό”)» [Ιω. 1,32]. Τώρα λοιπόν που έπρεπε ολόκληρο πλήθος να επιστραφεί, έκανε το Άγιο Πνεύμα έκανε την εμφάνιση Του σαν φλόγες φωτιάς.
«Ἐκάθισέ τε ἐφ᾿ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν(:και στον καθένα απ’ αυτούς κάθισε από μία πύρινη γλώσσα)»· δηλαδή παρέμεινε, αναπαύθηκε. Διότι το «ἐκάθισε» φανερώνει ότι εδραιώθηκε σταθερά πάνω τους και παρέμεινε μόνιμα. Τι λοιπόν; Ήρθε άραγε μόνο στους δώδεκα και όχι στους άλλους; Καθόλου· αλλά ήρθε και στους εκατόν είκοσι. Διότι δεν παρουσίαζε ο απόστολος Πέτρος λίγες στιγμές αργότερα απλώς την μαρτυρία του προφήτη Ιωήλ λέγοντας: «Καὶ ἔσται ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις, λέγει ὁ Θεός, ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν καὶ αἱ θυγατέρες ὑμῶν, καὶ οἱ νεανίσκοι ὑμῶν ὁράσεις ὄψονται καὶ οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια ἐνυπνιασθήσονται(:στην τελευταία χρονική περίοδο, που θα αρχίσει όταν έλθει ο Μεσσίας, λέει ο Θεός ότι θα συμβεί αυτό: “Θα εκχύσω τα χαρίσματα του Πνεύματός μου και θα τα διαμοιράσω σε όλους τους ανθρώπους. Κι έτσι θα προφητεύσουν οι γιοι σας και οι κόρες σας, και οι νέοι σας θα δουν υπερφυσικές οπτασίες, και οι γέροντες θα δουν στον ύπνο τους θεϊκά αποκαλυπτικά όνειρα”)»[Πράξεις 2,17]· πρβλ. Ιωήλ 3,1: «Καὶ ἔσται μετὰ ταῦτα καὶ ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν καὶ αἱ θυγατέρες ὑμῶν, καὶ οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια ἐνυπνιασθήσονται, καὶ οἱ νεανίσκοι ὑμῶν ὁράσεις ὄψονται (:μετά από αυτά θα έλθει μία εποχή, λέγει ο Κύριος, κατά την οποία θα χύσω πλούσιες τις δωρεές και τα χαρίσματα του Πνεύματός μου σε κάθε άνθρωπο και θα προφητεύσουν οι υιοί σας και οι θυγατέρες σας. Οι γεροντότεροι από εσάς θα δουν και θα λάβουν αποκαλύψεις μέσω ενύπνιων οραμάτων , ενώ οι νεότεροι στην ηλικία θα δουν σε πλήρη εγρήγορση αποκαλυπτικά οράματα)».
Και πρόσεξε: για να μην εκπλήξει μόνο αλλά και για να χορηγήσει πλήρως την χάρη, γι’ αυτό και εμφανίστηκε «ἐν Πνεύματι ἁγίω καί πυρί»· διότι προσθέτει: «καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου, καὶ ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι(:όλοι τους τότε πλημμύρισαν εσωτερικά με Πνεύμα Άγιο και άρχισαν να μιλούν ξένες γλώσσες, όπως το Πνεύμα τους ενέπνεε και τους έδινε την ικανότητα να μιλούν και να λένε θεϊκά και ουράνια λόγια και διδασκαλίες υψηλές και θεόπνευστες)»[Πράξ.2,4]. Δεν λαμβάνουν άλλο σημείο, αλλά αυτό πρώτα· διότι ήταν ανάγκη και δεν παρίστατο ανάγκη άλλου σημείου.
«Ἐκάθισέ τε ἐφ᾿ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν(:και στον καθένα απ’ αυτούς κάθισε από μία πύρινη γλώσσα)»[Πράξ.2,3], λέγει. Βέβαια κάθισε και πάνω στον μη εκλεγέντα Ιούστο. Γι’ αυτό και καθόλου δεν λυπάται επειδή δεν εξελέγη όπως ο Ματθίας. «Καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου(:και όλοι τους τότε πλημμύρισαν εσωτερικά με Πνεύμα Άγιο)», λέγει. Δεν έλαβαν απλώς την χάρη του αγίου Πνεύματος, αλλά πλημμύρισαν εσωτερικά από αυτήν. «Καὶ ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι(:και άρχισαν να μιλούν ξένες γλώσσες, όπως το Πνεύμα τους ενέπνεε και τους έδινε την ικανότητα να μιλούν και να λένε θεϊκά και ουράνια λόγια και διδασκαλίες υψηλές και θεόπνευστες)». Δεν θα έλεγε «ἅπαντες(:όλοι)», ενώ ήταν εκεί και οι απόστολοι, εάν δεν μετείχαν και οι άλλοι. Άλλωστε, αφού παραπάνω είπε σε αυτούς κατ’ ιδίαν και ονομαστικά, τώρα δεν θα τους συνένωνε στο ίδιο πράγμα· διότι εάν όπου ήταν δυνατό να πει ότι ήταν παρόντες, μνημονεύει ιδιαίτερα τους αποστόλους, πολύ περισσότερο εδώ. Πρόσεχε σε παρακαλώ ότι όταν ήταν προσηλωμένοι με μια ψυχή στην δέηση, όταν έχουν αγάπη μεταξύ τους, τότε το Άγιο Πνεύμα εμφανίζεται. Και υπενθύμισε σε αυτούς και μια άλλη Του όψη λέγοντας, «σαν φλόγες φωτιάς». Διότι σαν φωτιά φάνηκε και στην βάτο.
«Καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι(:όπως το Πνεύμα τούς ενέπνεε και τους έδινε την ικανότητα να μιλούν και να λένε θεϊκά και ουράνια λόγια και διδασκαλίες υψηλές και θεόπνευστες)»· διότι τα λεγόμενά τους ήταν αποφθέγματα σαφή, καθαρά, σύντομα και περιεκτικά.
«Ἦσαν δὲ ἐν Ἱερουσαλὴμ κατοικοῦντες Ἰουδαῖοι, ἄνδρες εὐλαβεῖς ἀπὸ παντὸς ἔθνους τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανόν(:Στην Ιερουσαλήμ υπήρχαν τότε Ιουδαίοι απ’ όλα τα μέρη του κόσμου και απ’ όλα τα έθνη που βρίσκονται κάτω από τον ουρανό. Αυτοί είχαν εγκατασταθεί εκεί μόνιμα, ήταν ευλαβείς και σέβονταν τον Θεό)»[Πράξ.2,5]. Η διαμονή τους στην Ιερουσαλήμ ήταν έργο ευλάβειας. Πώς; Διότι ενώ κατάγονταν από τόσα έθνη, και αφού άφησαν και πατρίδες και οικίες και συγγενείς, κατοικούσαν εκεί· διότι λέει: «Ήταν στην Ιερουσαλήμ Ιουδαίοι άνδρες ευλαβείς, από κάθε έθνος κάτω από τον ουρανό».
«Γενομένης δὲ τῆς φωνῆς ταύτης συνῆλθε τὸ πλῆθος καὶ συνεχύθη, ὅτι ἤκουον εἷς ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ λαλούντων αὐτῶν(:όταν λοιπόν έγινε η βοή αυτή του ανέμου, συγκεντρώθηκε πλήθος απ’ αυτούς και όλοι κυριεύτηκαν από σύγχυση και κατάπληξη)»[Πράξ.2,6]. Επειδή το γεγονός συνέβηκε σε οικία, δικαιολογημένα όσοι ήταν έξω προσέτρεξαν μέσα για να δουν τι είχε γίνει. «Συνῆλθε τὸ πλῆθος καὶ συνεχύθη». Τι σημαίνει «συνεχύθη τὸ πλῆθος»; Ταράχτηκε, θαύμασε. Έπειτα δηλώνοντας ότι θαύμαζαν, προσθέτει «ὅτι ἤκουον εἷς ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ λαλούντων αὐτῶν(:διότι ο καθένας τους άκουγε τους μαθητές του Ιησού Χριστού να μιλούν στη δική τους γλώσσα)».
«Ἐξίσταντο δὲ πάντες καὶ ἐθαύμαζον λέγοντες πρὸς ἀλλήλους· οὐκ ἰδοὺ πάντες οὗτοί εἰσιν οἱ λαλοῦντες Γαλιλαῖοι;(: έμεναν όλοι εκστατικοί και με θαυμασμό έλεγαν ο ένας στον άλλο: “Μα, όλοι αυτοί που μιλούν δεν είναι Γαλιλαίοι;”)».Και έβλεπαν κατευθείαν προς τους αποστόλους. «Καὶ πῶς ἡμεῖς ἀκούομεν ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ ἡμῶν ἐν ᾗ ἐγεννήθημεν,Πάρθοι καὶ Μῆδοι καὶ ᾿Ελαμῖται, καὶ οἱ κατοικοῦντες τὴν Μεσοποταμίαν, ᾿Ιουδαίαν τε καὶ Καππαδοκίαν, Πόντον καὶ τὴν ᾿Ασίαν, Φρυγίαν τε καὶ Παμφυλίαν, Αἴγυπτον καὶ τὰ μέρη τῆς Λιβύης τῆς κατὰ Κυρήνην, καὶ οἱ ἐπιδημοῦντες Ρωμαῖοι, ᾿Ιουδαῖοί τε καὶ προσήλυτοι, Κρῆτες καὶ ῎Αραβες, ἀκούομεν λαλούντων αὐτῶν ταῖς ἡμετέραις γλώσσαις τὰ μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ;(:Πώς λοιπόν εμείς τους ακούμε ο καθένας μας να μιλούν στη δική μας μητρική γλώσσα, την οποία μάθαμε και μιλούμε από τότε που γεννηθήκαμε; Όσοι είμαστε Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίτες, και όσοι κατοικούμε στη Μεσοποταμία και στην Ιουδαία και στην Καππαδοκία, στον Πόντο, και στη Μικρά Ασία, στη Φρυγία και στην Παμφυλία, στην Αίγυπτο και στα μέρη της Λιβύης που είναι κοντά στην Κυρήνη, και οι Ρωμαίοι που διαμένουμε εδώ, τόσο αυτοί που λόγω της καταγωγής μας είμαστε Ιουδαίοι, όσο και οι εθνικοί που προσελκυστήκαμε στην ιουδαϊκή πίστη και γίναμε προσήλυτοι, καθώς και όσοι καταγόμαστε από την Κρήτη και οι Άραβες, όλοι εμείς που καταγόμαστε από τα διάφορα αυτά μέρη, πώς συμβαίνει να ακούμε αυτούς να μιλούν και να διακηρύττουν στις γλώσσες μας τα μεγάλα και θαυμαστά έργα του Θεού; Και έμειναν όλοι εκστατικοί και γεμάτοι απορία έλεγαν ο ένας στον άλλο: “Τι να σημαίνει άραγε το έκτακτο αυτό γεγονός και ποια εξήγηση μπορεί να του δώσει κανείς;”)»[Πράξ.2,8-11]. Βλέπεις αυτούς που τρέχουν από την ανατολή μέχρι την δύση aπό ευλάβεια για να εγκατασταθούν στην Ιερουσαλήμ; «Ἐξίσταντο δὲ πάντες καὶ διηπόρουν, ἄλλος πρὸς ἄλλον λέγοντες· τί ἂν θέλοι τοῦτο εἶναι; (:και έμειναν όλοι εκστατικοί και γεμάτοι απορία έλεγαν ο ένας στον άλλο: “Τι να σημαίνει άραγε το έκτακτο αυτό γεγονός και ποια εξήγηση μπορεί να του δώσει κανείς;”)»[Πράξ.2,12].
«Ἓτεροι δὲ χλευάζοντες ἔλεγον ὅτι γλεύκους μεμεστωμένοι εἰσί(:Άλλοι όμως χλεύαζαν και έλεγαν ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι τελείως μεθυσμένοι με γλυκό και δυνατό κρασί και δεν ξέρουν τι λένε)»[Πράξ.2,13].Πω, πω ανοησία! Πω, πω μέγεθος κακίας! Παρότι δεν ήταν ο καιρός αυτός κατά τον οποίο λαμβάνει χώρα ο τρυγητός στα αμπέλια· διότι ήταν Πεντηκοστή. Και το χειρότερο και φοβερότερο είναι το ότι ενώ όλοι ομολογούν ότι είναι Ρωμαίοι, ότι είναι προσήλυτοι, εκείνοι που Τον σταύρωσαν ίσως, εκείνοι μετά από τόσα γεγονότα, λένε: «έχουν πιει πολύ μούστο».
Αλλά ας δούμε από την αρχή τα λεχθέντα· «ἐπλήρωσεν ὅλον τὸν οἶκον(:γέμισε όλο το σπίτι)», λέει. Η πνοή έγινε όπως η κολυμπήθρα του ύδατος. Αυτή ήταν απόδειξη της αφθονίας και της σφοδρότητας. Πουθενά δεν έχει γίνει παρόμοιο στους προφήτες, αλλά τότε μεν κατά τον τρόπο αυτό έγινε σε εκείνους, στους προφήτες όμως διαφορετικά. Διότι στον Ιεζεκιήλ γίνεται κεφάλαιο βιβλίου, και τρώει εκείνα τα οποία επρόκειτο να κηρύττει: «Καὶ εἶδον καὶ ἰδοὺ χεὶρ ἐκτεταμένη πρός με, καὶ ἐν αὐτῇ κεφαλὶς βιβλίου· καὶ ἀνείλησεν αὐτὴν ἐνώπιόν μου, καὶ ἦν ἐν αὐτῇ γεγραμμένα τὰ ἔμπροσθεν καὶ τὰ ὄπισθεν, καὶ ἐγέγραπτο ἐπ᾿ αὐτὴν θρῆνος καὶ μέλος καὶ οὐαί. καὶ εἶπε πρός με· υἱὲ ἀνθρώπου, τὸ στόμα σου φάγεται, καὶ ἡ κοιλία σου πλησθήσεται τῆς κεφαλίδος ταύτης τῆς δεδομένης εἰς σέ. καὶ ἔφαγον αὐτήν, καὶ ἐγένετο ἐν τῷ στόματί μου ὡς μέλι γλυκάζον (:και είδα και ιδού, ένα χέρι απλωμένο προς εμένα, που κρατούσε μία μεμβράνη, τμήμα ενός βιβλίου. Ξεδίπλωσε αυτήν ενώπιόν μου και είδα ότι ήταν γραμμένη από μέσα και απέξω. Το περιεχόμενο της μεμβράνης ήσαν θρήνοι, θλιβερά μοιρολόγια και ταλανισμοί. Και μου είπε: “υιέ ανθρώπου, θα φας αυτό και η καρδιά σου και η διάνοιά σου, το εσωτερικό σου όλο, θα χορτάσει και θα γεμίσει με την μεμβράνη αυτήν, που εγώ σου δίνω”. Πράγματι έφαγα αυτήν και, καθώς έτρωγα, αισθάνθηκα στο στόμα μου γλυκύτητα σαν μέλι)»[Ιεζ. 3,3].
Άλλοτε πάλι σε κάποια άλλη χρονική στιγμή το χέρι του Θεού αγγίζει την γλώσσα και άλλου προφήτη, του Ιερεμία: «καὶ ἐξέτεινε Κύριος τὴν χεῖρα αὐτοῦ πρός με καὶ ἥψατο τοῦ στόματός μου, καὶ εἶπε Κύριος πρός με· ἰδοὺ δέδωκα τοὺς λόγους μου εἰς τὸ στόμα σου(:ο Κύριος άπλωσε τότε την χείρα Του προς εμένα, άγγιξε το στόμα μου και μου είπε: “ Ιδού εγώ έχω δώσει στο στόμα σου τους λόγους μου”)»[Ιερ.1,9]. Εδώ όμως κατέρχεται αυτό το ίδιο το Πνεύμα το Άγιο. Με τον τρόπο αυτό γίνεται φανερό ότι είναι ομότιμο προς τον Πατέρα και τον Υιό.
Και πάλι σε άλλο σημείο αλλιώς: «Θρῆνος καὶ μέλος καὶ οὐαί (:το περιεχόμενο της μεμβράνης ήσαν θρήνοι, θλιβερά μοιρολόγια και ταλανισμοί)»[Ιεζ. 2,9-10]. Σε εκείνους βέβαια δικαιολογημένα δίνεται σε μορφή βιβλίου· διότι χρειάζονταν ακόμα σε αυτούς παραδείγματα. Προς ένα έθνος μόνο εκείνοι οι προφήτες είχαν να απευθύνονται και προς τους οικείους τους· αυτοί όμως πλέον προς όλη την οικουμένη, και προς εκείνους που ποτέ δεν γνώρισαν. Και ο Ελισσαίος με τη μηλωτή(:το εξωτερικό ένδυμα) του Ηλία λαμβάνει την χάρη: «Καὶ ὕψωσε τὴν μηλωτὴν Ἠλιού, ἣ ἔπεσεν ἐπάνωθεν Ἑλισαιέ, καὶ ἐπέστρεψεν Ἑλισαιὲ καὶ ἔστη ἐπὶ τοῦ χείλους τοῦ Ἰορδάνου· καὶ ἔλαβε τὴν μηλωτὴν Ἠλιού, ἣ ἔπεσεν ἐπάνωθεν αὐτοῦ, καὶ ἐπάταξε τὸ ὕδωρ καὶ οὐ διέστη· καὶ εἶπε· ποῦ ὁ Θεὸς Ἠλιοὺ ἀφφώ; καὶ ἐπάταξε τὰ ὕδατα, καὶ διεῤῥάγησαν ἔνθα καὶ ἔνθα, καὶ διέβη Ἑλισαιέ (:Ο Ελισαίος σήκωσε από κάτω τη μηλωτή του Ηλία, η οποία έπεσε από επάνω ψηλά και επέστρεφε έχοντας τη μηλωτή. Στάθηκε στην όχθη του Ιορδάνη. Πήρε τη μηλωτή του Ηλία, η οποία έπεσε σε αυτόν, χτύπησε το ύδωρ, αλλά εκείνο δεν διαιρέθηκε, όπως προηγουμένως. Ο Ελισσαίος είπε τότε: “Πού είναι ο Θεός του Ηλία, πού είναι;” Κατόπιν όμως χτύπησε πάλι τα νερά και εκείνα χωρίστηκαν στα δύο, από εδώ και από εκεί και ο Ελισαίος διέβη τον Ιορδάνη ποταμό)»[Δ’ Βασ. 2,13-14].
Άλλος πάλι κατά τα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης λαμβάνει τη θεία χάρη με έλαιο, και πιο συγκεκριμένα ο Δαβίδ: «Καὶ ἔλαβε Σαμουὴλ τὸ κέρας τοῦ ἐλαίου καὶ ἔχρισεν αὐτὸ ἐν μέσῳ τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ, καὶ ἐφήλατο πνεῦμα Κυρίου ἐπὶ Δαυὶδ ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἐκείνης καὶ ἐπάνω. καὶ ἀνέστη Σαμουὴλ καὶ ἀπῆλθεν εἰς Ἀρμαθαίμ (:και ο Σαμουήλ πήρε το δοχείο με το έλαιο και από όλους τους άλλους αδελφούς, αυτόν έχρισε ως βασιλιά. Από την ημέρα εκείνη και έπειτα Πνεύμα Κυρίου πλημμύρισε τον Δαυίδ και τον καθοδηγούσε. Κατόπιν αυτών ο Σαμουήλ σηκώθηκε και αναχώρησε για την πατρίδα του την Αρμαθαίμ)»[Α’ Βασ. 16,13]. Ο Μωυσής καλείται με άλλον τρόπο, με την φωτιά της βάτου: «ὤφθη δὲ αὐτῷ ἄγγελος Κυρίου ἐν πυρὶ φλογὸς ἐκ τοῦ βάτου, καὶ ὁρᾷ ὅτι ὁ βάτος καίεται πυρί, ὁ δὲ βάτος οὐ κατεκαίετο (:εκεί φανερώθηκε προς αυτόν άγγελος Κυρίου με μορφή φλόγας πυρός, η οποία εξερχόταν από την βάτο. Παραδόξως η βάτος εκείνη φλεγόταν αλλά δεν κατακαιγόταν)»[Έξοδ. 3,2]. Εδώ όμως όχι κατά τον ίδιο τρόπο, αλλά εδώ η ίδια η φωτιά κάθισε επάνω τους.
Και γιατί δεν φάνηκε φωτιά να γεμίζει την οικία; Διότι θα εκπλήσσονταν. Αλλά φανερώνει ότι αυτό είναι εκείνο. Διότι μην προσέχεις το λεγόμενο «και είδαν με τα μάτια τους να διαμοιράζονται σε αυτούς γλώσσες», αλλά τη φράση «σαν τις φλόγες της φωτιάς». Τέτοια φωτιά μπορεί να ανάψει άπειρη ξυλεία. Και καλά είπε «διαμεριζόμεναι(:να διαμοιράζονται)». Διότι προέρχονταν από μια ρίζα, για να μάθεις ότι είναι ενέργεια, η οποία απεστάλη από τον Παράκλητο. Και κοίταξε και εκείνους ότι αποδείχτηκαν άξιοι και τότε καταξιώθηκαν το Πνεύμα· όπως δηλαδή και ο Δαυίδ· διότι όπως φερόταν στα ποίμνια, κατά τον ίδιο τρόπο φέρθηκε και μετά την νίκη και τον θρίαμβο, για να φανερωθεί η καθαρή πίστη αυτού.
Κοίταξε πάλι τον Μωυσή και αυτός να καταφρονεί τα βασίλεια: «Καὶ εἶπε Μωυσῆς πρὸς τὸν Θεόν· τίς εἰμι ἐγώ, ὅτι πορεύσομαι πρὸς Φαραὼ βασιλέα Αἰγύπτου, καὶ ὅτι ἐξάξω τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ ἐκ γῆς Αἰγύπτου; (:απάντησε ο Μωυσής στον Θεό: “Ποιος είμαι εγώ, Κύριε, ώστε να μεταβώ προς τον Φαραώ, τον βασιλιά της Αιγύπτου και να βγάλω τους Ισραηλίτες από την Αίγυπτο;”)»[Έξοδ. 3,11] και ύστερα από σαράντα έτη να αναλαμβάνει την καθοδήγηση του λαού. Δες επίσης τον Σαμουήλ να ανατρέφεται μέσα στον ναό «καὶ ὁ λύχνος τοῦ Θεοῦ πρὶν ἐπισκευασθῆναι, καὶ Σαμουὴλ ἐκάθευδεν ἐν τῷ ναῷ, οὗ ἡ κιβωτὸς τοῦ Θεοῦ (:ήταν η ώρα, κατά την οποία η επτάφωτη λυχνία έκαιγε ακόμη, ενώ ο Σαμουήλ κοιμόταν σε κάποιο άκρο του ναού, εντός του οποίου υπήρχε η Κιβωτός του Θεού)»[Α’ Βασ. 3,3]· δες ακόμη τον Ελισσαίο να τα αφήνει όλα: «καὶ κατέλιπεν Ἑλισαιὲ τὰς βόας καὶ κατέδραμεν ὀπίσω Ἠλιοὺ καὶ εἶπε· καταφιλήσω τὸν πατέρα μου καὶ ἀκολουθήσω ὀπίσω σου· καὶ εἶπεν Ἠλιού· ἀνάστρεφε, ὅτι πεποίηκά σοι. καὶ ἀνεβόησεν Ἠλιού, καὶ εἶπεν· οἴμοι, Κύριε, ὁ μάρτυς τῆς χήρας, μεθ᾿ ἧς ἐγὼ κατοικῶ μετ᾿ αὐτῆς, σὺ κεκάκωκας τοῦ θανατῶσαι τὸν υἱὸν αὐτῆς (:και ο Ελισαίος αμέσως εγκατέλειψε τα βόδια του και έτρεξε πίσω από τον Ηλία και του είπε· “επίτρεψέ μου να μεταβώ, για να αποχαιρετήσω και να καταφιλήσω τον πατέρα μου και έπειτα θα σε ακολουθήσω”. Και ο Ηλίας του είπε: “πήγαινε και γύρισε πάλι, διότι σε έχω καταστήσει προφήτη”.)»[Γ’ Βασ. 19,20]· πρόσεξε επίσης αντίστοιχα και τον Ιεζεκιήλ .
Και ότι έτσι συνέβαινε, είναι φανερό και από τα μετέπειτα· διότι και αυτοί εγκατέλειψαν όλα τα δικά τους. γι’ αυτό λαμβάνουν το Άγιο Πνεύμα τότε, όταν απέδειξαν την δική τους αρετή. Έμαθαν και την ανθρώπινη αδυναμία με εκείνα τα οποία έπαθαν· έμαθαν ότι δεν κατόρθωσαν αυτά τυχαία. Έτσι και ο Σαούλ αφού προηγουμένως επιβεβαιώθηκε ότι είναι αγαθός, έλαβε κατόπιν το άγιο Πνεύμα. Αλλά έτσι, όπως δηλαδή οι μαθητές έλαβαν το Άγιο Πνεύμα κανένας, ούτε ο μεγαλύτερος από τους προφήτες, ο Μωυσής δεν έλαβε το Άγιο Πνεύμα· διότι εκείνος όταν έπρεπε άλλοι να λάβουν την χάρη του αγίου Πνεύματος, ελαττωνόταν αυτός.
Εδώ όμως δεν συνέβαινε έτσι, αλλά όπως ακριβώς συμβαίνει στη φωτιά, όσους λύχνους και αν ανάψει κάποιος δεν ελαττώνει καθόλου τη φωτιά,έτσι και με τους αποστόλους συνέβαινε τότε· διότι και με την φωτιά, όχι μόνο την αφθονία της χάριτος φανέρωνε, αλλά ο καθένας λάμβανε ολόκληρη πηγή Πνεύματος· όπως ακριβώς δηλαδή και ο Χριστός είπε, ότι όσοι πιστεύουν σε Αυτόν θα έχουν πηγή ύδατος που θα αναβλύζει σε ζωή αιώνια: «Ὃς δι᾿ ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσῃ εἰς τὸν αἰῶνα, ἀλλὰ τὸ ὕδωρ ὃ δώσω αὐτῷ, γενήσεται ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον (:Εκείνος όμως που θα πιει από το νερό που θα του δώσω εγώ, δεν θα διψάσει ποτέ στον αιώνα˙ αλλά το νερό που θα του δώσω θα μεταβληθεί μέσα του σε πηγή νερού που δεν θα στερεύει, αλλά θα αναβλύζει και θα αναπηδά και θα τρέχει πάντοτε για να του μεταγγίζει ζωή αιώνια)»[Ιω. 4,14].
Και πολύ λογικά. Διότι δεν απήλθαν οι μαθητές του Κυρίου για να συζητήσουν με τον Φαραώ, όπως θα έκανε ο Μωυσής, αλλά απήλθαν για να παλέψουν με τον ίδιο τον διάβολο. Και μάλιστα το πλέον θαυμαστό, ότι όταν αποστέλλονταν, δεν έφεραν αντίρρηση, ούτε είπαν ότι έχουν αδύνατη φωνή και ότι είναι βραδύγλωσσοι. Διότι ο Μωυσής σε αυτό εκπαίδευσε αυτούς. Δεν είπαν ότι είναι νεώτεροι. Διότι ό Ιερεμίας σωφρόνισε αυτούς: «καὶ εἶπα· ὦ δέσποτα Κύριε, ἰδοὺ οὐκ ἐπίσταμαι λαλεῖν, ὅτι νεώτερος ἐγώ εἰμι (:και εγώ είπα τότε: “Ω Δέσποτα και Κύριε, δεν είμαι ικανός για το έργο αυτό, διότι ιδού, δεν γνωρίζω να ομιλώ· είμαι άλλωστε και μικρός κατά την ηλικία”)»[Ιερ. 1,6].
Αν και άκουσαν πολλά φοβερά, και πολύ μεγαλύτερα από εκείνους ότι θα αναλάμβαναν, όμως φοβούνταν να έχουν αντιρρήσεις. Από αυτό είναι φανερό ότι και άγγελοι φωτός ήταν, και των άνω πραγμάτων υπηρέτες. Και σε εκείνους μεν κανένας από τον ουρανό δεν φαίνεται, διότι επιδιώκουν ακόμα τα γήινα· στους μαθητές όμως, επειδή ανήλθε άνθρωπος άνω[:ο Ιερός Χρυσόστομος εννοεί εδώ την με ανθρώπινο αλλά και θεωμένο ταυτόχρονα σώμα Ανάληψη του Κυρίου Ιησού Χριστού], και το Πνεύμα εκ των άνω φέρεται, «ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας(:μια βοή σαν φύσημα σφοδρού ανέμου)». Με αυτό φανερώνεται ότι τίποτα δεν θα μπορέσει να αντισταθεί σε αυτούς, αλλά όπως το χώμα διασκορπίζεται από τον άνεμο, έτσι και αυτοί θα διασκορπίσουν τους αντίθετους.
«Και γέμισε όλο το σπίτι». Το σπίτι ήταν σύμβολο του κόσμου. «Και κάθισε στον καθένα από αυτούς και συγκεντρώθηκε το πλήθος και ήταν όλοι κατάπληκτοι». Βλέπεις την ευλάβεια αυτών και πως δεν αποφαίνονται αμέσως, αλλά βρίσκονται σε απορία; Και εκείνοι οι αγνώμονες αποφαίνονται λέγοντας ότι «έχουν πιει πολύ μούστο». Επειδή επιτρεπόταν σε αυτούς να εμφανίζονται στον ναό σύμφωνα με τον νόμο τρεις φορές τον χρόνο, γι’ αυτό κατοικούσαν εκεί άνδρες ευλαβείς από όλα τα έθνη.
Πρόσεχε από εδώ τον συγγραφέα ότι δεν τους κολακεύει. Διότι δεν είπε ότι απεφάνθησαν, αλλά τι; «Όταν έγινε η βοή αυτή συγκεντρώθηκε το πλήθος και ήταν όλοι κατάπληκτοι». Δικαιολογημένα. Διότι νόμιζαν ότι η υπόθεση θα τελείωνε γι’ αυτούς με το τίμημα που επιχειρήθηκε εναντίον του Χριστού. Και εξάλλου και η θλίψη της συνείδησης συγκλόνισε τις ψυχές τους, ενώ η σφαγή βρισκόταν ακόμα στα χέρια τους και τα πάντα φόβιζαν αυτούς.
«Δεν ήταν όλοι αυτοί που μιλούν Γαλιλαίοι;». Καλά είπε έτσι· διότι ομολογούνταν ότι ήταν Γαλιλαίοι. Έτσι τρόμαζε αυτούς ο ήχος, διότι και το μεγαλύτερο μέρος της οικουμένης, αφίχθηκε εδώ. Αυτό ενδυνάμωνε τους ίδιους τους αποστόλους, διότι δεν γνώριζαν να μιλούν ποτέ πριν Παρθικά, αλλά μάθαιναν τότε από εκείνους να μιλούν. Και μνημονεύει εχθρικά σε αυτούς έθνη, Κρήτες, Άραβες, Αιγύπτιους, Πέρσες, φανερώνοντας ότι θα υπερισχύσουν σε όλους αυτούς.
Και ενώ οι Ιουδαίοι ήταν στην αιχμαλωσία, ήταν επόμενο να παρευρίσκονται μαζί με αυτούς πολλοί από διάφορα έθνη κατά εκείνο τον καιρό ή ότι και προς τα έθνη ήδη είχαν διασπαρεί οι δογματικές διδασκαλίες. Και γι’ αυτό πολλοί και από τα έθνη παραβρίσκονται εκεί, όπως τους μνημόνευσε προηγουμένως. Από παντού λοιπόν είναι αναντίρρητη η μαρτυρία από πολίτες, από τους ξένους, από τους προσήλυτους. «Ακούμε να ομιλούν στις δικές μας γλώσσες για τα μεγαλεία του Θεού». Διότι δεν μιλούσαν απλώς, αλλά έλεγαν μερικά αξιοθαύμαστα. Δικαιολογημένα λοιπόν απορούσαν. Διότι ποτέ δεν συνέβηκε κάτι παρόμοιο. Πρόσεχε την ευγνωμοσύνη των ανθρώπων.
«Και εκπλήσσονταν όλοι και απορούσαν και έλεγαν· «τι άραγε να σημαίνει αυτό; άλλοι ειρωνεύονταν και έλεγαν ότι έχουν πιει πολύ μούστο». Πω, πω αναισχυντία! Αφού γι’ αυτό ειρωνεύονταν. Και τι το θαυμαστό; Αφού βέβαια και τον ίδιο τον Κύριο, όταν έδιωχνε τους δαίμονες έλεγαν ότι έχει δαιμόνια[Ιω.8,48: «ἀπεκρίθησαν οὖν οἱ Ἰουδαῖοι καὶ εἶπον αὐτῷ· οὐ καλῶς λέγομεν ἡμεῖς ὅτι Σαμαρείτης εἶ σὺ καὶ δαιμόνιον ἔχεις;(: Ύστερα λοιπόν από τον έλεγχο που τους έκανε, Του αποκρίθηκαν οι Ιουδαίοι: “Αφού τόσο περιφρονητικά εκφράζεσαι για τους Ισραηλίτες, καλά δεν λέμε εμείς ότι είσαι Σαμαρείτης και ότι έχεις δαιμόνιο, από το οποίο εμπνέεσαι την τρελή αυτή ιδέα που έχεις για τον εαυτό σου;”)»]. Διότι όπου υπάρχει αναισχυντία, ένα μόνο ζητεί, να πει οτιδήποτε· όχι για να πει κάποιο πράγμα λογικό, αλλά απλώς να πει οτιδήποτε. «Έχουν πιει πολύ μούστο». Βεβαιότατα· διότι άνθρωποι οι οποίοι βρίσκονταν σε τόσους κινδύνους και για τα έσχατα έτρεμαν και βρίσκονταν σε τόση λύπη, τέτοια τολμούν να λένε. Και πρόσεχε· επειδή αυτό ήταν απίθανο και επειδή παραλογίζονταν με όσα άκουγαν και δεν μπορούσαν να τα ερμηνεύσουν επειδή είχαν κακή προαίρεση, και έδειχναν ότι τάχα μέθυσαν, το καθετί που λένε, με την ποιότητα το χρωματίζουν και λένε: «έχουν πιει πολύ μούστο».
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-joannem.pdf
· Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, ομιλία Δ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1983, τόμος 15, σελίδες 120-133 .
· Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 76, σελ. 74-81 (ή: 34-37 του PDF) .
https://drive.google.com/file/d/0ByZQkrKg4yKLWTdFd0hhb3hLOFk/view
· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
· Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016
· http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
· http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
2.
Κυριακή της Πεντηκοστής -«Και επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου»
«Και επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου» (Πράξ. β’ 4 )
Μια από τις μεγάλες, υποσχέσεις τόσο της Παλαιάς όσο και της Καινής Διαθήκης, εκπληρώνεται σήμερα. Κατά τον Υμνωδόν: «Πεντηκοστήν εορτάζομεν και Πνεύματος επιδημίαν και προθεσμίαν επαγγελίας και ελπίδος συμπλήρωσιν». Γιορτάζουμε την κάθοδο, την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος και μέσα από αυτήν την εκπλήρωση των υποσχέσεων του Θεού προς τους ανθρώπους, καθώς και την ολοκλήρωση των ελπιδοφόρων προσδοκιών του ανθρώπου.
Σήμερα, λοιπόν, εκπληρώνεται η εξαγγελία του Θεού προς τον άνθρωπο που αφορά στον ερχομό και τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος. Μια εξαγγελία που έγινε διά μέσου του Προφήτου Ιωήλ: «Και εκχεώ από του Πνεύματός μου επί πάσαν σάρκα» (Ιωήλ γ’1 ). Μια εξαγγελία που επαναλαμβάνεται από τον Χριστό για τον ερχομό του Αγίου Πνεύματος και ότι, «όταν θα έρθει Εκείνος, το Πνεύμα της Αληθείας, θα σας οδηγήσει σε όλη την αλήθεια» (Ιωάν. ιστ’13). Για τούτο και λίγο πριν την Ανάληψη Του στους ουρανούς, τους πληροφορούσε ότι, «Ενώ ο Ιωάννης βάπτιζε με νερό, εσείς θα βαπτιστείτε σε λίγες μέρες με Άγιο Πνεύμα» και ότι «θα λάβετε δύναμη όταν θα έρθει το Άγιο Πνεύμα σε σας»(Πράξ. α’5 και 8).
Με τη συμπλήρωση, λοιπόν, πενήντα ημερών από το Πάσχα και την Ανάσταση του Χριστού, εκπληρώνονται οι πιο πάνω εξαγγελίες και το Άγιο Πνεύμα μπαίνει δυναμικά στην Ιστορία και στη ζωή των ανθρώπων. Σήμερα με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, ιδρύεται επί της γης η Εκκλησία και συνεχίζεται το λυτρωτικό έργο του Χριστού. Σήμερα το Άγιο Πνεύμα έρχεται «επί πάσαν σάρκα» μεταμορφώνοντας τον κόσμο. Από σήμερα το Άγιο Πνεύμα παραμένει στην Εκκλησία. Από σήμερα το Άγιο Πνεύμα φωτίζει τους ανθρώπους, τους απαλλάσσει από τα πάθη, καταργεί τις κάθε λογής διακρίσεις και τους ενώνει σε μια ψυχή και μια καρδιά. Μια ενότητα που θα τους απομακρύνει από την ιδιοποίηση των υλικών αγαθών και θα γίνει η απαρχή να μοιράζεται ο άνθρωπος αυτά που έχει με τον συνάνθρωπο που δεν έχει. Και το σημαντικότερο, όλη αυτή η μεταστροφή, όλη αυτή η αλλαγή γίνεται ελεύθερα και χωρίς κανένα εξαναγκασμό.
Όπως αισθητή ήταν η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, «ήχος ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας» και… «ώφθησαν αυτοίς διαμεριζόμεναι γλώσσαι ωσεί πυρός, εκάθισέ τε εφ’ ένα έκαστον αυτών…», άλλο τόσο άμεσα και αισθητά ήταν και τα αποτελέσματά της. Όπως ακούσαμε και στον σημερινό « Απόστολο»: «Όλοι τότε πλημμύρισαν από Πνεύμα Άγιο και άρχισαν να μιλούν σε άλλες γλώσσες, ανάλογα με την ικανότητα που τους έδινε το Άγιο Πνεύμα».
Πλούσια, λοιπόν και αισθητά τα αποτελέσματα των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Οι αγράμματοι ψαράδες γίνονται πάνσοφοι. Αυτοί δε, που πριν λίγο καιρό αρνούνταν τον Χριστό, ακόμα και με όρκο μπροστά σε μια υπηρέτρια και που παρέμεναν έγκλειστοι «διά τον φόβον των Ιουδαίων», τώρα γίνονται άφοβοι. Έτσι, ανοίγοντας τις κλειστές πόρτες και άφοβοι πια, ομολογούν τα μεγαλεία του Θεού. Τέλος, ξεπερνώντας ελλείψεις, ατέλειες και αδυναμίες, αναδεικνύονται πρότυπα αρετής και αγιότητας. Αυτοί, που με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος μεταμορφώθηκαν ριζικά και έγιναν μιμητές του Χριστού, στη συνέχεια προσκαλούν τους ανθρώπους να μιμηθούν τη δική τους ζωή. Προτρέπει ο Απόστολος Παύλος: «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς καγώ Χριστού» (Α’Κορ. ια’1). Μιμηθείτε εμένα όπως κι εγώ μιμούμαι τον Χριστό.
Αυτή είναι η δύναμη του Θεού. Αυτή που μεταμορφώνει δια του Αγίου Πνεύματος και μετατρέπει τους αρνητές σε ένθερμους υποστηρικτές. Αυτή που καθιστά τους διώκτες σε «σκεύος εκλογής» και Αποστόλους των εθνών, όπως τον Σαύλο-Παύλο (Πράξ. θ’15).
Αυτή η δύναμη του Θεού και κατ’ επέκταση η δωρεά του Αγίου Πνεύματος προσφέρεται για όλους. Αρκεί ο άνθρωπος να δεχθεί να γίνει αποδέκτης αυτής της προσφοράς. Κατά συνέπεια, ο καθένας καλείται, ανεξάρτητα από φύλο, χρώμα, φυλετική καταγωγή, μόρφωση ή κοινωνική τάξη, να γίνει αποδέκτης της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος. Παράλληλα καλείται ο καθένας να επιβεβαιώσει αυτή την αποδοχή, μέσα από την καθημερινή ζωή του, που θα εκφράζεται με μια πολυμορφία αρετών, όπως και τα πολλαπλά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.
Κατά τον Απόστολο Παύλο, ο καρπός των αρετών είναι ενιαίος και αδιάσπαστος, όπως και «ο καρπός του Αγίου Πνεύματος». Ομολογεί ότι: «Ο καρπός του Αγίου Πνεύματος είναι η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη, η μακροθυμία, η καλοσύνη, η αγαθότητα η πίστη, η εγκράτεια» (Γαλ. ε’ 22-23).Κατά συνέπεια, δεν νοείται επιλεκτική προτίμηση ή, επιλεκτική άσκηση αρετών.
Οι αρετές συνυπάρχουν και η κάθε μια επιβεβαιώνει την άλλη. Η πίστη υλοποιείται και εκφράζεται μέσα από την ταυτόχρονη αγάπη προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Κατά τον Απόστολο Παύλο: «Εκείνος που αγαπάει, έχει μακροθυμία, έχει και καλοσύνη, εκείνος που αγαπάει δεν ζηλοφθονεί, εκείνος που αγαπάει δεν κομπάζει, ούτε περηφανεύεται, είναι ευπρεπής, δεν είναι εγωιστής, ούτε ευερέθιστος, ξεχνάει το κακό που του έχουν κάνει». (Α’ Κορ.ιγ’4-5).
Μέσα από τις αρετές πρέπει να ασκούμε τον εαυτό μας ωφέλιμα προς όλους. Ακόμα μέσα από την αυτοκυριαρχία, με τον έλεγχο του θυμού, μέσα από την κυριαρχία στη γλώσσα τη σάρκα και τα πάθη, θα επιβεβαιώνουμε τις εξαίρετες σχέσεις μας με τον Θεό, τον συνάνθρωπο και τον ίδιο τον εαυτό μας. Ιδιαίτερα δε, θα επιβεβαιώνουμε ότι και εμείς έχουμε γίνει αποδέκτες των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος.
Αδελφοί μου, στ’ αλήθεια μπορεί ο καθένας από μας να επιβεβαιώσει με έργα τα πιο πάνω ή μήπως μέσα από την απραξία μας ή και τις πράξεις μας βλασφημούμε το Άγιο Πνεύμα; Ας μην ξεχνούμε ότι ο Θεός από συγκατάβαση μπήκε στην Ιστορία και έγινε άνθρωπος, στο πρόσωπο του Χριστού, για να μας οδηγήσει στη σωτηρία και τη θέωση. Σήμερα και πάλι ο Θεός από συγκατάβαση έρχεται μέσα στον κόσμο ,στο πρόσωπο του Αγίου Πνεύματος και σκηνώνει ανάμεσά μας. Ας το παρακαλέσουμε, λοιπόν, να σκηνώσει και μέσα μας. Το «ελθέ και σκήνωσον εν ημίν», ας γίνει καθημερινή παράκληση. Ας γίνει όχι μόνο διακαής πόθος, αλλά την ίδια στιγμή και το εφαλτήριο για την αντίστοιχη βελτίωση της όλης ζωής και συμπεριφοράς μας. Ας παρακαλέσουμε θερμά το Άγιον Πνεύμα. «Παράκλητε Αγαθέ… ελθέ και σκήνωσον εν ημίν και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος και σώσον, Αγαθέ, τας ψυχάς ημών». Αμήν.
Θεόδωρος Αντωνιάδης
3.
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Τη Δευτέρα μετά την Πεντηκοστή, η Εκκλησία μας εορτάζει το Άγιο Πνεύμα. Το Άγιο Πνεύμα είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, το οποίο εκπορεύεται εκ του Πατρός.
Είναι ομοούσιο με τα πρόσωπα του Πατρός και του Υιού και κατά το Σύμβολο της Πίστεως «συνπροσκυνείται και συνδοξάζεται» με τον Πατέρα και με τον Υιό, ίσο κατά τη λατρεία και την τιμή.
Τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος
Μεγάλα είναι και ξεπερνούν την ανθρώπινη λογική τα χαρίσματα που μάς δώρισε σήμερα ο φιλάνθρωπος Θεός. Γι’ αυτό ας χαρούμε όλοι μαζί και σκιρτώντας από αγαλλίαση ας ανυμνήσουμε τον Κύριό μας. Γιατί η σημερινή ημέρα είναι για μάς εορτή και πανηγύρι.Όπως δηλαδή διαδέχονται η μια την άλλη οι εποχές και οι κινήσεις του ήλιου, έτσι ακριβώς και στην Εκκλησία η μία εορτή διαδέχεται την άλλη και με τον τρόπο αυτό απ’ τη μια πηγαίνουμε στην άλλη. Πριν από λίγο καιρό εορτάσαμε τον σταυρό, το πάθος και την Ανάσταση, και ύστερα από αυτά την Ανάληψη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού στους ουρανούς.
Σήμερα φθάσαμε στην κορυφή των αγαθών, σ’ αυτήν την κορωνίδα των εορτών, βρισκόμαστε πια στην πραγματοποίηση των επαγγελιών του Κυρίου. «Γιατί αν φύγω –λέει- θα σάς στείλω άλλον Παράκλητο, και δεν θα σάς αφήσω ορφανούς». (Ιωάν. 16,6). Βλέπετε το πατρικό Του ενδιαφέρον; Βλέπετε την ανέκφραστη φιλανθρωπία Του; Πριν λίγες ημέρες ανελήφθη στον ουρανό, κάθισε στον βασιλικό θρόνο, στα δεξιά του Πατρός, και σήμερα μάς στέλνει ως δώρο τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και μ’ αυτόν τον τρόπο μάς χορηγεί άπειρα ουράνια αγαθά. Γιατί, πες μου, ποιο από τα αγαθά που συμβάλλουν στη σωτηρία μας δεν μάς δόθηκε από το Άγιο Πνεύμα;
Με τη χάρη Του απαλλασσόμαστε απ’ τη δουλεία του διαβόλου, καλούμαστε στην ελευθερία του Χριστού, οδηγούμαστε στην ουράνια υιοθεσία, αναγεννιόμαστε απ’ την αρχή και ξεφορτωνόμαστε το βαρύ και δυσβάστακτο φορτίο των αμαρτιών μας. Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος βλέπουμε να υπάρχουν τόσοι ιερείς κι έχουμε τάγματα διδασκάλων της Εκκλησίας. Απ’ την πηγή αυτή πήγασαν πλούτη προφητειών και χαρίσματα ιάσεων και όλα τα άλλα που συνήθως στολίζουν την Εκκλησία του Θεού από το Άγιο Πνεύμα προέρχονται. Και φωνάζει ο Παύλος και λέει: «Για όλα αυτά τα χαρίσματα ενεργεί το ένα και μοναδικό Πνεύμα, που τα μοιράζει όπως θέλει στον καθένα χωριστά» (Α’ Κορ. 12,11).
«Όπως θέλει», λέει, όχι όπως έχει διαταχθεί. «Μοιράζει», και δεν μοιράζεται. Έχει εξουσία, και δεν εξουσιάζεται. Γιατί ο Παύλος λέει πως έχει και το Άγιο Πνεύμα την ίδια εξουσία, που έχει και ο Πατήρ. Κι όπως είπε για τον Πατέρα «ο Θεός είναι εκείνος που ενεργεί παντού και πάντα» (Α’ Κορ. 12,6), έτσι λέει και για το Άγιο Πνεύμα «για όλα αυτά τα χαρίσματα ενεργεί το ένα και μοναδικό Πνεύμα, που τα μοιράζει όπως θέλει στον καθένα χωριστά». Είδες τέλεια εξουσία που έχει; Γιατί όσα πρόσωπα έχουν την ίδια φύση και ουσία είναι φανερό ότι έχουν και την ίδια εξουσία, και όσα έχουν την ίδια αξία, σ’ αυτά μία είναι η δύναμη και η εξουσία.
Χάρη στη δύναμη του Αγίου Πνεύματος απαλλαχτήκαμε από τις αμαρτίες, μ’ αυτήν ξεπλύναμε την ψυχή μας από κάθε ρύπο. Με τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, ενώ ήμασταν άνθρωποι, γίναμε άγγελοι, όσοι βέβαια θελήσαμε να μάς βοηθήσει η χάρη Του, χωρίς να αλλάξει η φύση μας, αλλά, κι αυτό είναι το πιο αξιοθαύμαστο, διατηρήσαμε την ανθρώπινη φύση μας και μ’ αυτή επιδείξαμε αγγελική συμπεριφορά. Τόσο μεγάλη είναι λοιπόν η δύναμη του Αγίου Πνεύματος!
Και όπως η πραγματική φωτιά όταν δεχτεί τον μαλακό πηλό τον καθιστά σκληρό κεραμίδι, έτσι ακριβώς και η φωτιά του Αγίου Πνεύματος, όταν δεχτεί μια ψυχή συνετή, ακόμη κι αν τη βρει πιο μαλακή κι απ’ τον πηλό, την κάνει πιο γερή κι απ’ το σίδερο. Και κάνει ξαφνικά πιο καθαρό απ’ τον ήλιο εκείνον που έως τώρα ήταν μολυσμένος απ’ την ακαθαρσία των αμαρτιών.[…]
«Με τη δύναμη του ονόματος του Κυρίου Ιησού Χριστού», λέει, «και με τη χάρη του Πνεύματος του Θεού μας». Είδες, αγαπητέ, τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος; Είδες ότι το Άγιο Πνεύμα, εξαφάνισε όλες αυτές τις κακίες, και ότι εκείνους που ήταν προηγουμένως υποδουλωμένοι στις αμαρτίες τους, τους ανέβασε ξαφνικά σε τόσο υψηλές τιμές;
4.
Ήχος φερομένης πνοής βιαίας
Του Αρχιμ. Παρθενίου Δ. Ασημίδη κληρικού της Ι. Μ. Σιδηροκάστρου
Μεγάλη Δεσποτικὴ η επερχόμενη εορτὴ. Εορτάζουμε, τιμούμε, προσκυνούμε και λατρεύουμε το 3ο πρόσωπο της Θεανδρικής Τριάδος.
Το συνπροσκυνούμενο και συνδοξαζόμενο των ετέρων δύο προσώπων, το Πανάγιο και Ζωαρχικό Πνεύμα.
Το Πνεύμα, το οποίο ο Κύριος Ιησούς Χριστός, το 2ο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο οποίος ενανθρώπησε, θαυματούργησε, έπαθε, σταυρώθηκε, αναστήθηκε, αναλήφθηκε εις τους ουρανούς καθήμενος εις τα δεξιά του Πατρός, υποσχέθηκε στους αγίους αυτού μαθητές ότι θα στείλει, ώστε να μείνει μαζί τους ως δύναμη και παρηγοριά. «Οὐκ ἀφήσω ὑμᾶς ὀρφανοὺς.
Ἐρωτήσω τὸν πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένῃ μεθ’ ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν». Δεν θα σας αφήσω ορφανούς.
Θα ζητήσω από τον Πατέρα μου και θα σας δώσει άλλον Παράκλητο, ο οποίος θα είναι για πάντα μαζὶ σας. Αυτός θα είναι το Πνεύμα της αληθείας, το οποίο δεν μπορεί να δεχθεί ο κόσμος. Αυτός θα μαρτυρήσει για μένα, όπως εγώ μαρτύρησα και σας αποκάλυψα τον Θεό Πατέρα.
Θα μαρτυρήσει. Θα υπομνηματίσει και θα αναλύσει σε βάθος όλα όσα κήρυξε ο Κύριος. Και ως Μέγας Καλλιτέχνης θα καθαρίσει και θα επιζωγραφίσει με ζωηρά χρώματα, ανακαινίζοντας την εικόνα του Θεού, την οποία κρύβει ο καθένας μεσά του.
Θα σχηματίσει τη μορφή του Θεανθρώπου Λογου, του 2ου προσώπου της Άγιας Τριάδος, που ενανθρώπησε, έγινε άνθρωπος, για να γίνει ο άνθρωπος Θεός.
Κατήλθε εκ του ουρανού ο υποσχόμενος Παράκλητος, το Πνεύμα της αληθείας, για να μεταμορφώσει τους πάντες. Πρώτα τους αγίους Αποστόλους, που από απλούς, αγράμματους ψαράδες, τους μετέτρεψε σε δυνατούς, βροντερούς κι ατρόμητους κήρυκες του θείου λόγου. Εργάτες και μάρτυρες των, δια του Κύριου ημών Ιησού Χριστού, αποκαλύψεων.
Κατήλθε και κατέρχεται σε κάθε επίκληση για να αλλάξει κι εμάς. Γέμισε τα πάντα για να ζούμε μέσα στην χάρη Του. Όμως παρότι κατανοούμε ότι έρχεται δεν έχουμε τη δυνατότητα να το περιγράψουμε με λόγια. Αυτά είναι πολύ φτωχά.
Νιώθουμε, όμως, τις άκτιστες ενέργειες Του. Το απαλό χάδι ή τη «βιαία πνοή» της Πεντηκοστής. Όλα όσα προκαλεί η παρουσία του ζωντανού Θεού εντός μας.
Μια παρουσία η οποία γίνεται αντιληπτή, γίνεται γνωστή μέσα από τη δύναμή της. Γνωστή, συγχρόνως και άγνωστη, διότι ενώ περνά δίπλα μας και μας ακουμπά, δεν καταλαβαίνουμε, δεν συνειδητοποιούμε ότι ήταν Αυτός.
Περνά δίπλα μας. Μας αγγίζει. Τρέχει για να πληρώσει κάθε κύτταρο της υπάρξεώς μας με τη θεϊκή Του παρουσία. Ακόμη και τη σκιά μας, όπως τότε των Αποστόλων. Έφθανε και μόνο αυτή για να θαυματουργήσει.
Έπεφταν οι ασθενείς πάνω της με πίστη και λάμβαναν δια της θείας χάριτος την ίαση από την ασθένειά τους.
Όχι μόνο τη σκιά, αλλά ακόμη και τα απλά πράγματα, που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή. Όπως μ’ αυτά των αγίων μας. Σπεύδουμε ν’ αγγίξουμε απλά αντικείμενα των αγίων μας.
Να λάβουμε τη χάρη και την ευλογία που τα εμπότισε η καθημερινή τους χρήση από τέτοιους ανθρώπους, οι οποίοι ξεχείλιζαν Θείας Χάριτος, γιατί άφησαν την καρδιά τους ανοιχτή και το Άγιο Πνεύμα κατασκήνωσε μέσα τους.
Τέτοια θαυμαστά γεγονότα γίνονται όταν κατέρχεται τό Πανάγιο Πνεύμα. Και τα επιζητούμε.
Το επικαλούμαστε κι αυτό έρχεται. Δεν είναι δύσκολο να κατέλθει. Φθάνει μια απλή επίκληση. Κατέρχεται και φωτίζει αμαρτωλούς ανθρώπους.
Μας χρησιμοποιεί ως σκεύη δια των οποίων θα γνωστοποιήσει την παρουσία και τις αλήθειες Του. Είναι όμως τόσο λεπτό κι ευγενικό, που ο παραμικρός άσχημος λογισμός το διώχνει.
Δεν μπορεί ν’ ανεχθεί την παραμικρή κακία. Επομένως η δυσκολία έγκειται στη διατήρησή Του εντός μας.
Γεννιέται, λοιπόν το ερώτημα, πώς θα γνωρίσουμε και θα διατηρήσουμε το Άγιο Πνεύμα; Κάποτε ο πρίγκιπας Μοτοβίλωφ επισκέφθηκε τον όσιο Σεραφεὶμ του Σάρωφ.
Ο όσιος, με το διορατικό του χάρισμα, διέκρινε την απλότητα και την ειλικρινή διάθεση για μάθηση στην καρδιά του πρίγκιπα και του είπε ότι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής δεν είναι η προσευχή, οι αγρυπνίες, η νηστεία, η ελεημοσύνη, αυτά αποτελούν τα μέσα για τον πραγματικό σκοπό, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον αγιασμό μας, την απόκτηση και διατήρηση του Αγίου Πνεύματος.
Το Άγιο Πνεύμα, του είπε, εγκαθίσταται μόνο Του, αρκεί να μας βρει ανοιχτούς. Αυτό ζητά από τον άνθρωπο. Να έχει την καρδιά ανοιχτή και δεκτική του αγιασμού δια των θείων μυστηρίων, όπου γίνεται αντιληπτή η παρουσία Του.
Ο άνθρωπος σ’ αντίδωρο της ευλογίας αυτής προσφέρει την αγάπη, την πίστη, την ταπείνωση και πάνω απ’ όλα την μετάνοιά του, η οποία, όταν είναι αληθινή και ειλικρινής, αποτελεί την αρχή της συναντήσεώς του με το Θεό.
5.
Καθένας ἄκουγε στὴν γλώσσα του
Λαμπρόπουλος Βαρνάβας (Ἀρχιμανδρίτης)
Ἕνας πολυάσχολος ἄνθρωπος ἐπισκέφθηκε ἕναν ἅγιο ἐρημίτη. Ἤθελε νὰ ἠρεμήσει λίγο ἀπὸ τὸ ἄγχος του καὶ νὰ ζητήσει τὶς συμβουλές του. «Εὐλογεῖτε», εἶπε χαιρετώντας τον. «Ξέρετε, ἔκανα πολὺ δρόμο γιὰ νὰ ἔλθω ἐδῶ». «Κάθισε», τὸν διέκοψε ὁ γέροντας, «καὶ ἄσε με νὰ σοῦ βάλω λίγο τσάϊ». «Ἔχω σπουδάσει στὸ ἐξωτερικό…», ἄρχισε νὰ αὐτοσυστήνεται ὁ ἐπισκέπτης. «Ἂς πιοῦμε πρῶτα λίγο τσάι», ἐπέμεινε ὁ γέροντας. «Τώρα διευθύνω μία μεγάλη ἐπιχείρηση», συνέχισε νὰ περιαυτολογεῖ ὁ ξένος. «Πιστεύω ὅτι τὸ τσάι θὰ σᾶς ἀρέσει», εἶπε ὁ ἐρημίτης, συνεχίζοντας νὰ γεμίζει τὴν κούπα τοῦ ἐπισκέπτη του. «Μὰ ἐσεῖς τὴν ξεχειλίσατε, πάτερ» παρατήρησε ἐνοχλημένος ὁ ξένος. «Κι ἐσὺ μοιάζεις μ’ αὐτὴν τὴν ξεχειλισμένη κούπα», ἀπάντησε τότε ὁ σοφὸς γέροντας. «Ἂν δὲν ἀδειάσεις λίγο ἀπὸ τὸ ἐγώ σου, πῶς θὰ ἀφήσεις νὰ στάξει μέσα σου κάτι ἀπὸ τὰ λίγα ποὺ ξέρω;».
Πῶς γινόμαστε χωρητικὰ δοχεῖα τοῦ Πνεύματος;
Οἱ μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ ἦταν συγκεντρωμένοι στὸ ὑπερῶον ἔχοντας ἀδειάσει ἀπὸ κάθε εἴδους αὐτάρκειες, αὐτοαναφορὲς καὶ ὑπερβολικὲς αὐτοεκτιμήσεις· καὶ περίμεναν ὄχι ἁπλῶς νὰ «στάξει» μέσα τους κάποια σοφὴ συμβουλή, ἀλλὰ νὰ γεμίσουν μὲ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ Χριστὸς τοὺς εἶχε πεῖ νὰ καθίσουν στὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ νὰ περιμένουν τὴν «ἐπαγγελία» τοῦ Πατέρα του, δηλαδὴ τὸ νὰ ἐνδυθοῦν «δύναμιν ἐξ ὕψους». Φυσικὰ δὲν ἦταν μόνο οἱ λίγες μέρες μετὰ τὴν Ἀνάσταση καὶ τὴν Ἀνάληψή του ποὺ τοὺς ἑτοίμασαν, γιὰ νὰ δεχθοῦν καὶ νὰ «χωρέσουν» τὸν Παράκλητο. Ἡ διάπλασή τους σὲ σκεύη χωρητικὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πέρασε ἀπὸ πολλὰ στάδια: Τρία χρόνια εἶχαν μαθητεύσει κοντὰ στὸν κορυφαῖο Διδάσκαλο ἀλλὰ καὶ πρότυπο τῆς κενωτικῆς ταπείνωσης. Ἡ πίστη τους «ἐσαλεύθη» ζώντας τὰ συγκλονιστικὰ γεγονότα τοῦ Πάθους του· καὶ παραλίγο νὰ τοὺς «καταφάγῃ τὸ τῆς ἀπογνώσεως σκότος» καὶ νὰ βιώσουν τὸν «τρόμο τοῦ κενοῦ», βρίσκοντας κενὸ καὶ τὸ μνημεῖο, ποὺ περιεῖχε τὴν ἐλπίδα τους. Ἀνέκτησαν ὅμως τὴν πίστη τους σ’ Αὐτὸν ψηλαφώντας τον καὶ συντρώγοντας μαζί του μετὰ τὴν Ἀνάστασή του- καὶ ἔμαθαν ἐπιτέλους νὰ μὴν καυχῶνται καὶ νὰ μὴ στηρίζονται σὲ τίποτε ἄλλο «εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ» καὶ «ἐν τῇ Ἀναστάσει του».
Ἔτσι ἔγιναν τὰ πιὸ δεκτικὰ δοχεῖα, ἕτοιμα νὰ ξεχειλίσουν μὲ τὴν «ἐξ ὕψους δύναμιν» τοῦ Θεοῦ, ποὺ δὲν ἦταν μία ἀπρόσωπη ἐνέργεια, ἀλλὰ τὸ «πλήρωμα» τῆς δωρεᾶς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ τρίτου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος. Καὶ ἐκεῖνο ποὺ ἐνίσχυε τὴ δεκτικότητά τους ἦταν ὅτι «ἦσαν ἅπαντες ὁμοθυμαδὸν ἐπὶ τὸ αὐτὸ»· εἶχαν ὁμόνοια καὶ ὁμοφροσύνη. Ἂν ὁ πρῶτος καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, κατὰ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, εἶναι ἡ ἀγάπη, τότε εἶναι φυσικὸ ὅτι Αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ σκηνώσει σὲ ἀνθρώπους ποὺ δὲν εἶναι πρόθυμοι νὰ ἔχουν «τὴν καρδίαν καὶ τὴν ψυχὴν μίαν» (Πράξ. 4,32).
Ἡ προετοιμασία μὲ τὸν Νόμο
Ὅμως καὶ ὅσοι Ἑβραῖοι δὲν εἶχαν προλάβει νὰ γνωρίσουν τὸν Χριστό, δὲν εἶχαν καμία δικαιολογία, γιὰ τὸ ὅτι βρέθηκαν ἀπροετοίμαστοι τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Θὰ ἔπρεπε νὰ τοὺς εἶχε προετοιμάσει τὸ διπλὸ νόημα τῆς Ἰουδαϊκῆς ἑορτῆς. Ἀφενὸς ἐκαλεῖτο «ἑορτὴ τοῦ θερισμοῦ»· γιορταζόταν ὁ θερισμὸς τῶν καρπῶν· καὶ ὅπως τὸ αἰσθητὸ δρεπάνι θέριζε τὰ στάχυα, ἔτσι καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα «ἠκονημένον ἐφίπτατο», κατὰ τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο, ἕτοιμο νὰ θερίσει μὲ τὸν λόγο τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων, ποὺ θὰ πίστευαν στὸ ἀποστολικὸ κήρυγμα, καὶ νὰ τὶς προσφέρει ὡς μεστωμένους καρποὺς στὸν Κύριο τοῦ ἀγροῦ τῆς Ἐκκλησίας.
Ἀφετέρου τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς γιορταζόταν ἡ ἀνάμνηση τῆς παράδοσης τοῦ Νόμου ἀπὸ τὸν Θεὸ στὸν Μωυσῆ ἐπὶ τοῦ ὄρους Σινᾶ. Αὐτὴ τὴν ἡμέρα λοιπὸν ἐκχέει ὁ Θεὸς στοὺς μαθητὲς του τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Ὁ ἴδιος Θεὸς Λόγος, ποὺ ἔδωσε τὸν Νόμο στὸν Μωυσῆ, στέλνει τώρα τὸν Παράκλητο στοὺς μαθητὲς του· τότε ἔδωσε τὸν «τύπο καὶ τὴ σκιὰ τοῦ γράμματος», τώρα στέλνει τὸ πλήρωμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Τὸ πρῶτο σημάδι αὐτῆς τῆς Θεοφάνειας ἦταν «ἦχος σὰν βοὴ σφοδροῦ ἀνέμου, ποὺ κινεῖται μὲ ὁρμὴ καὶ βιαιότητα». Αὐτὸ τὸ σημάδι θεϊκῆς δυνάμεως βεβαιώνει, κατὰ τοὺς ἑρμηνευτές, ὅτι τίποτε πλέον δὲν θὰ μπορεῖ νὰ ἀντισταθεῖ στὴ δύναμη τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος. Τὸ δεύτερο σημάδι ἦταν οἱ διαμεριζόμενες στὸν καθένα γλῶσσες σὰν φλόγες πυρός. Ἡ φωτιὰ ἔχει ἀφενὸς φωτιστικὴ ἐνέργεια, ἀφετέρου δὲ καυστικὴ· φωτίζει αὐτοὺς ποὺ θέλουν νὰ πιστέψουν καὶ νὰ ὑπακούσουν στὸν Θεό, καὶ κατακαίει κάθε τί ἐγωιστικὸ ποὺ «ἐπαίρεται» καὶ ἀντιστρατεύεται τὸ σωτήριο θεῖο θέλημα.
Πρῶτο καὶ ἀπαραίτητο δῶρο
Εἶναι συγκλονιστικὸ ὅτι τὸ πρῶτο ποὺ κατέκαυσε τὸ πῦρ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἦταν ἡ σύγχυση τῶν γλωσσῶν, δηλαδὴ ὁ καρπὸς τῆς ἐγωιστικῆς «τόλμης τῆς πυργοποιίας». Ἡ πρώτη ἐμφανὴς ἐκδήλωση, ποὺ μαρτυροῦσε ὅτι οἱ Ἀπόστολοι «ἐπλήσθησαν Πνεύματος Ἁγίου», ἦταν τὸ χάρισμα τῶν γλωσσῶν. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι καὶ τὸ πρῶτο ἐμφανὲς δῶρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στοὺς ἀνθρώπους ἦταν ἕνα «μεταφραστικὸ κέντρο», μὲ τὸ ὁποῖο δινόταν στὸν καθένα ἡ δυνατότητα νὰ ἀκούει στὴ γλώσσα του τὶς θεῖες ἀλήθειες. Ὁ Παράκλητος, ἑπομένως, πρὶν ζητήσει ἀπὸ ἐμᾶς νὰ γίνουμε χωρητικοὶ τοῦ φωτὸς καὶ τῆς χάριτός του, ταπεινώθηκε, «ἐκένωσε Ἑαυτὸν» καὶ ἔγινε πρῶτα Ἐκεῖνος «χωρητός», καταληπτὸς καὶ προσιτὸς στὴν ἀνθρώπινη διάνοια τοῦ καθενός, μιλώντας μας στὴν καθημερινή μας γλώσσα.
Εὐκταία ἡ συνεργασία ποιμένων καὶ ποιμαινομένων, ὥστε μὲ «κεvωτικὲς» ἐνέργειες ἀμφοτέρων νὰ θεραπευθεῖ ἡ τραγικὴ ἐκκλησιαστικὴ παθολογία, ποὺ ἐκφράστηκε μὲ τὴν ὀδυνηρὴ ρεαλιστικὴ διαπίστωση τοῦ μακαριστοῦ π. Ἰωάννη Ρωμανίδη: «Σὲ ἐκκλησίασμα τριακοσίων ἀτόμων, πέντε μόνο κατανοοῦν τί τεκταίνεται ἐκεῖ». Ἔτσι θὰ ὑπάρχει ἐλπίδα νὰ «καινουργῆται ἡ συμφωνία πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν».
6.
Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ζῶσα πηγὴ νοερὰ
Λαμπρόπουλος Βαρνάβας (Ἀρχιμανδρίτης)
Κορυφαία ἡ σημερινὴ γιορτή! Εἶναι ἡ γενέθλια ἡμέρα τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπειδὴ τὸ γεγονὸς τῆς Πεντηκοστῆς δὲν περιγράφεται στὰ ἱερὰ Εὐαγγέλια ἀλλὰ στὸ βιβλίο τῶν Πράξεων, ἡ Ἐκκλησία ἐπιλέγει τὴν εὐαγγελικὴ περικοπὴ μὲ ἕνα περιστατικὸ ἀπὸ τὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ συνέβη τὴν τελευταία ἡμέρα τῆς ἑβραϊκῆς Πεντηκοστῆς. Ἐκείνη τὴν ἡμέρα οἱ Ἑβραῖοι πήγαιναν νὰ ἀντλήσουν νερὸ ἀπὸ τὴν κολυμβήθρα τοῦ Σιλωάμ, τὸ ὁποῖο μετὰ τὸ ἔχυναν ὡς σπονδὴ στὸ θυσιαστήριο τῶν ὁλοκαυτωμάτων. Καὶ ἡ εὐθυμία τοῦ πλήθους ἦταν τέτοια, ὥστε οἱ ραββίνοι συνήθιζαν νὰ λένε ὅτι, ὅποιος δὲν ἔζησε αὐτὴ τὴν τελετή, δὲν ξέρει τί εἶναι χαρά.
Διψᾶς ἀληθινά;
Σ’ αὐτὴ τὴν τόσο χαρούμενη μέρα ὁ Χριστός, ἐνῶ συνήθως δίδασκε καθιστός, ὄχι μόνο στάθηκε ὄρθιος, ἀλλὰ καὶ φώναξε δυνατά: «Ἂν κάποιος διψάει, νὰ ’ρθεῖ σὲ μένα καὶ νὰ πιεῖ. Μέσα ἀπὸ ἐκεῖνον, ποὺ πιστεύει σὲ μένα, ποτάμια ζωντανὸ νερὸ θὰ τρέξουν». Καὶ ἐξηγεῖ ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὅτι «αὐτὸ τὸ εἶπε ὁ Ἰησοῦς ἐννοώντας τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ποὺ θὰ ἐλάμβαναν ὅσοι θὰ πίστευαν σ’ αὐτόν. Γιατί τότε ἀκόμα δὲν εἶχαν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἐπειδὴ ὁ Ἰησοῦς δὲν εἶχε ἀκόμα δοξαστεῖ» μὲ τὴν Ἀνάσταση καὶ τὴν Ἀνάληψή του στοὺς οὐρανούς.
Οἱ προφῆτες, βέβαια, καὶ ὅλοι οἱ δίκαιοι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, κατὰ τὸν ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας, «εἶχαν δεχθεῖ πλούσια ἔλλαμψη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ τοὺς ὁδηγοῦσε σὲ θεογνωσία καὶ τοὺς ἀποκάλυπτε τὰ μέλλοντα. Μὲ τὴν Πεντηκοστή, ὅμως, μᾶς δόθηκε ἡ δυνατότητα, ὄχι ἁπλῶς νὰ δεχθοῦμε κάποιο φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλὰ τὴν ὁλοσχερὴ καὶ ὁλόκληρη κατοίκηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα μας, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ μποροῦμε νὰ γίνουμε ναοὶ Θεοῦ»!
Σ’ αὐτὴ τὴν τιμὴ καὶ τὴ δόξα μᾶς καλεῖ ὁ Χριστός, προφητεύοντας στὴ σημερινὴ περικοπὴ τὸ γεγονὸς τῆς Πεντηκοστῆς, καὶ μᾶς ἀποκαλύπτει τρεῖς μεγάλες ἀλήθειες:
Τρεῖς ἀλήθειες
Ἡ πρώτη ἀλήθεια εἶναι ὅτι αὐτὸς δίνει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸ ὁποῖο -ὅπως ἀλλοῦ λέει σαφέστερα- «ἐκπορεύεται παρὰ τοῦ Πατρὸς» ἀλλὰ «πέμπεται» δι’ αὐτοῦ, δηλαδὴ τοῦ Υἱοῦ (Ἰω. 15,26). Αὐτὸς παρακάλεσε τὸν Πατέρα του νὰ μᾶς δώσει «ἄλλον Παράκλητον» (14,16), γιὰ νὰ μᾶς ὁδηγήσει εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν» (16,13) καὶ νὰ μένει μαζί μας εἰς τὸν «αἰῶνα».
Ἡ δεύτερη ἀλήθεια εἶναι ὅτι, ὅπως ἐπεξηγεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, «ὁ Χριστὸς δὲν δίνει σὲ κανέναν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μὲ τὴ βία. Τὸ δίνει μόνο σὲ ὅποιον ἔχει πολλὴ προθυμία καὶ καίγεται ἀπὸ τὸν πόθο νὰ τὸ λάβει». Βασικὴ προϋπόθεση τῆς ἀπόκτησης τῆς μεγάλης αὐτῆς δωρεᾶς εἶναι ἡ προσωπικὴ δίψα τοῦ ἀνθρώπου· ἡ τελείως ἐλεύθερη ἀναζήτησή του.
Καὶ ἡ τρίτη ἀλήθεια ἀναφέρεται στὰ ἀποτελέσματα καὶ στοὺς καρποὺς αὐτῆς τῆς δωρεᾶς: Ὄχι μόνο ξεδιψάει ὅποιος γεμίζει ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλὰ ξεχύνονται ἀπὸ αὐτὸν ποτάμια ζωντανὸ νερό, γιὰ νὰ ξεδιψάσουν κι ἄλλοι. Ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι γεμάτη ἀπὸ παραδείγματα ἀνθρώπων, ποὺ ξεδίψασαν ἀπὸ αὐτὸ τὸ νερό, ἐνῶ πρὶν βρίσκονταν κυριολεκτικὰ «στὴ μέση τῆς ἐρήμου».
«Στὴ μέση τῆς ἐρήμου»
Μὲ αὐτὸν τὸν τίτλο κατέθεσε σὲ βιβλίο πρὶν ἀπὸ λίγα χρόνια τὴν ἐμπειρία της μία Ἀμερικανοεβραία, ἡ Μάρτζορυ Κόρμπμαν, ἡ ὁποία σὲ ἡλικία 18 ἐτῶν μεταστράφηκε στὴν Ὀρθοδοξία. Λίγο πρὶν βαπτιστεῖ ἔγραφε: «Εἶναι εὔκολο νὰ μᾶς καταδικάζετε γιὰ τὸ ὅτι δὲν πιστεύουμε σὲ τίποτε καὶ γιὰ τὴν ἐκτὸς ἐλέγχου συμπεριφορά μας. Οἱ ἄνοστες ἰδεολογίες καὶ ἡ ἐμπιστοσύνη στὴ λογικὴ δὲν μᾶς ἐνδιαφέρουν πιά. Δὲν πιστεύουμε στὶς ἁπλὲς ἀπαντήσεις. Θέλουμε κάτι περισσότερο. Τὰ θέλουμε ὅλα. Θέλουμε ὄχι κάτι ποὺ νὰ μποροῦμε νὰ ἀναλύσουμε, ἀλλὰ κάτι ποὺ νὰ μποροῦμε νὰ ζήσουμε. Ἀναζητοῦμε τὴν προσωπικὴ συνάντηση μὲ τὸν Θεὸ καὶ μὲ τὸν ἄνθρωπο. Δὲν πιστεύουμε στὴ φτηνὴ εὐτυχία, στὸ λίγο καλύτερο, στὶς μέτριες χαρές. Ἢ ὅλα ἢ τίποτε! Κι ἂν τώρα ἔχουμε κολλήσει στὸ τίποτε, εἶναι ἀκριβῶς γιατί περιμένουμε τὸ ὅλα!»
Εἶναι συγκλονιστικὸς ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο περιγράφει τὴ φλογερὴ δίψα της γιὰ τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν. Ὅταν πιὰ ξεδίψασε μελετώντας τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ μπαίνοντας συνειδητὰ μέσα στὴν Ἐκκλησία, μὲ δύο λόγια περιγράφει τί ἔνιωσε: «Ἤμουν νεκρὴ καὶ ξανάζησα. Ἤμουν χαμένη καὶ βρέθηκα». Καὶ καταλήγει ἐπαληθεύοντας τὴν προφητεία τοῦ Χριστοῦ γι’ αὐτοὺς ποὺ χορταίνουν τὸ ζωντανὸ νερό: «Τώρα, ὅταν μιλάω στοὺς συνομηλίκους μου μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὴν ξεραΐλα τῶν ἐρήμων καὶ νὰ στραφοῦν στὶς πηγὲς τῆς ἀληθινῆς ζωῆς, παρατηρῶ ὅτι ἀκοῦνε μὲ ἔνταση καὶ προσοχή. Ἐνδιαφέρονται μὲ γνησιότητα γιὰ τὸν Θεό. Τὸν περιμένουν».
Πόσες ψυχὲς «ὡς γῆ ἄνυδρος» περιμένουν νὰ ξεδιψάσουν ἀπὸ τὴ δροσιὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία θὰ ἔπρεπε νὰ σταλάζει πλούσια ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὰ λόγιά μας, ἀφοῦ σὲ κάθε θεία Λειτουργία χορταίνουμε ἀπὸ τὴν «χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς καὶ τὴν κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» (Β’ Κορ. 13,13)!
7.
Ἡ Πεντηκοστή
Ἄνθιμος Ρούσσας (Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης)
Ἦχος πλ. δ’.
Εὐλογητὸς εἶ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν,
ὁ πανσόφους τοὺς ἁλιεῖς ἀναδείξας,
καταπέμψας αὐτοῖς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον,
καὶ δι’ αὐτῶν τὴν οἰκουμένην σαγηνεύσας,
Φιλάνθρωπε, δόξα σοι.
Πρέπει νὰ εὐλογῆσαι καὶ νὰ ὑμνῆσαι, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ καὶ Θεέ μας, σὺ ὁ ὁποῖος ἔκαμες τόσο σοφοὺς καὶ φωτισμένους δασκάλους, τοὺς ἁπλοϊκοὺς ψαράδες τῆς Γαλιλαίας, ἀφοῦ ἔστειλες σ’ αὐτοὺς τὸ Πανάγιό σου Πνεῦμα• καὶ χρησιμοποιῶντας κατόπιν αὐτοὺς σὰν κήρυκας καὶ ἀποστόλους σου προσείλκυσες στὸ Εὐαγγέλιο τόν κόσμο ὁλόκληρο• γι’ αὐτὸ σὲ σένα, φιλάνθρωπε Κύριε, ἀνήκει ἡ δόξα.
Η μεγάλη ὑπόσχεσι τοῦ Κυρίου δὲν ἐβράδυνε νὰ ἐκπληρωθῆ. Ἦταν ἡ μεγάλη ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Οἱ μαθηταὶ τοῦ Κυρίου δὲν εἶχαν ἀκόμη συνέλθει ἀπὸ τὴν δοκιμασία τῆς ἀπουσίας του. Συγκεντρωμένοι καὶ σιωπηλοὶ κάθονται στὸ ὑπερῷον. Ὑπάρχει πάντως μέσα στὸ βάθος τῆς ψυχῆς τους κάποια κρυφὴ προσδοκία, κάποια ἀναμονή, κάποια γλυκειὰ ἐλπίδα. Κανένας δὲν μιλάει. Ἔμψυχα ἀδειανὰ δοχεῖα οἱ καρδιές τους περιμένουν τὴν ὥρα ποὺ θὰ πληρωθοῦν ἀπὸ τὴν οὐράνια βροχὴ τῆς θείας σοφίας καὶ ἀγάπης. Χέρσοι τόποι ποὺ θὰ πέση στὰ βάθη τους ζωογόνος βροχή, γιὰ νὰ φυτρώσῃ ὁ σπόρος καὶ νὰ πρασινίσῃ κάθε σπιθαμή, καὶ νὰ σχηματίσῃ ὡραίους χλοερούς κυματισμούς, ἀπὸ τὴν ἰδία δροσοβόλο αὔρα, μέχρις ὅτου γίνη καρπὸς ὥριμος καὶ μεστός, ἕτοιμος νὰ τροφοδοτήση τὸν οὐρανόν.
Ψυχὲς ἀποστολικές, νέοι καὶ ἡλικιωμένοι ἄνθρωποι, σὲ ὥρα ἀναμονῆς• ὁ νεανικὸς παλμὸς καὶ ἡ ὥριμη σωφροσύνη ἀδρανοῦν ἀκόμη. Ὦ ὧρες γλυκειᾶς προσμονῆς καὶ θείου μεγαλείου! Φόβος καὶ σιωπή. Ἄπνοια καὶ περισυλλογή. «Καὶ ἐγένετο ἄφνω ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦχος ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας, καὶ ἐπλήρωσεν ὅλον τὸν οἶκον οὐ ἦσαν καθήμενοι». (Πράξ. γ’, 7).
Οὐράνιος, ἀκατάληπτος καὶ ἀπροσμέτρητος καταιγισμὸς ἀπὸ ἱερὴ φωτιά. Στιγμὲς αἰώνιες καὶ μοναδικὲς στὴν ἱστορία τοῦ κόσμου. Πυρωμένες φλόγες σὲ σχῆμα φωτεινῶν γλωσσῶν προσδιαγράφουν τὴν πνευματικὴ πορεία τοῦ κόσμου, διαμοιράζονται στοὺς ἐκπλήκτους ἱεροὺς ἄνδρας καὶ ἀναστρέφουν καὶ μεταστρέφουν ὁλόκληρον τὸν ρυθμὸ τοῦ ἐσωτερικοῦ τους κόσμου.
Ἡ ψυχή τους ὡραιοποιεῖται. Τὸ πνεῦμα ἀναπτερώνεται. Ἡ συνείδησι φωτίζεται. Ἡ γνῶσι ἁπλώνεται. Τὸ σῶμα ἐνισχύεται. Τὸ φρόνημα ἀνανεώνεται. Ὁ φόβος διαλύεται. Ὁ θεῖος ζῆλος κορυφώνεται. Ἀνοίγεται διάπλατα ἡ διάνοιά τους σὲ νέους κόσμους σοφίας καὶ γνώσεως καὶ οἱ ἁλιεῖς γίνονται θεολόγοι σοφοί. Ἀνοίγουν τὸ στόμα τους διὰ νὰ μιλήσουν καὶ ἡ γλῶσσα τους συνθέτει νέους φθόγγους, νέες λέξεις. Πάρθοι καὶ Μῆδοι καὶ Ἐλαμῖται καὶ τόσοι ἄλλοι ἄκουαν κατάπληκτοι τοὺς ἀποστόλους νὰ μιλοῦν τὴν δική τους γλῶσσα. Ἦταν τὸ προανάκρουσμα τῆς εὐαγγελικῆς ἐπαγγελίας εἰς «πάντα τὰ ἔθνη». Τὸ μέγα καὶ ἀνυπέρβλητο θαῦμα εἶχε γίνει.
Ὁ Παράκλητος, τὸ Πανάγιο καὶ Θεῖο Πνεῦμα, τὸ τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας καὶ ὑπερυμνήτου Τριάδος εἶχε ἔλθει σύμφωνα μὲ τὴν ὑπόσχεσι τοῦ Κυρίου.
Ἡ Ἐκκλησία εἶχε πλέον ἱδρυθῆ γιὰ νὰ συνεχίζεται ἀπ’ αὐτὴ καὶ ἐντὸς αὐτῆς ἡ ἀπολύτρωσι τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Κεφαλὴ καὶ ἀκρογωνιαῖος λίθος της ὁ Χριστός, πρῶτοι λίθοι οἰκοδομῆς οἱ ἔνδοξοι Ἀπόστολοι. Εὐλογημένα παιδιὰ τοῦ Θεοῦ, ὅλοι ἐμεῖς.
8.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὡς διαρκής Πεντηκοστή
Ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς
Ποιὸς εἶναι ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός; Ποιὸς εἶναι σὲ Αὐτὸν ὁ Θεὸς καὶ ποιὸς ὁ ἄνθρωπος; Πῶς γνωρίζεται ὁ Θεὸς στὸν Θεάνθρωπο καὶ πῶς ὁ ἄνθρωπος; Τί ἐδώρησε σέ μᾶς τοὺς ἀνθρώπους ὁ Θεὸς ἐν τῷ Θεανθρώπῳ; Ὅλα αὐτὰ τὰ φανερώνει σέ μᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ «Πνεῦμα τῆς ἀληθείας». Μᾶς ἀποκαλύπτει δηλαδὴ ὅλη τὴν ἀλήθεια γιὰ Αὐτόν, γιὰ τὸν Θεὸ ἐν Αὐτῷ καὶ γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ γιὰ τὸ τί χάρισε σ’ ἐμᾶς μ’ ὅλα αὐτά. Αὐτὸ ἐπίσης ἀπείρως ξεπερνᾷ κάθε τί ποὺ οἱ ἀνθρώπινοι ὀφθαλμοὶ εἶδαν καὶ τοῖς ὠσίν αὐτῶν ἠκούσθη καὶ ἡ καρδία αὐτῶν κάποτε αἰσθάνθηκε.
Μὲ τὴν ἔνσαρκη ζωή του στὴ γῆ ὁ Θεάνθρωπος ἐγκαθίδρυσε τὸ Θεανθρώπινό του Σῶμα, τὴν Ἐκκλησία, καὶ μὲ αὐτὴν προετοιμάζει τὸν γήινο κόσμο γιὰ τὴν ἔλευση καὶ τὴ ζωὴ καὶ τὴ δραστηριότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ψυχῆς Αὐτοῦ τοῦ Σώματος.
Τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς τὸ Ἅγιο Πνεῦμα κατῆλθε ἐξ οὐρανοῦ στὸ Θεανθρώπινο σῶμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ γιὰ πάντα παρέμεινε σὲ Αὐτὸ σὰν Πᾶν-Ζωοποιὸς ψυχὴ Αὐτοῦ. Αὐτὸ τὸ ὁρατὸ θεανθρώπινο σῶμα τῆς Ἐκκλησίας συγκροτοῦν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι μὲ τὴν πίστη των στὸν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστὸ ὡς Σωτῆρα τοῦ κόσμου καὶ ὡς τέλειου Θεοῦ καὶ ὡς τέλειου ἀνθρώπου. Καὶ ἡ κάθοδος καὶ ἡ σύνολη δρατηριότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὸ Θεανθρώπινο σῶμα τῆς Ἐκκλησίας ἔρχεται ἀπὸ τὸν Θεάνθρωπο καὶ ἐξαιτίας τοῦ Θεανθρώπου.
Κάθε τί στὴν Θεανθρώπινη Οἰκονομία τῆς σωτηρίας προῆλθε ἀπὸ τὸ Θεανθρώπινο πρόσωπο τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τέλος, ἀκόμη ὅλα συνοψίζονται καὶ ὑπάρχουν στὴν κατηγορία τῆς θεανθρωπότητας ἀκόμη καὶ ἡ δραστηριότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κάθε ἐνεργητικότητα Αὐτοῦ στὸν κόσμο εἶναι ἀχώριστη ἀπὸ τὸ θεανθρώπινο ἀνδραγάθημα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ κόσμου. Ἡ Πεντηκοστὴ μὲ ὅλες τὶς αἰώνιες δωρεὲς τῆς Τριαδικῆς Θεότητος καὶ Αὐτοῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος προσδιόριζε τὴν Ἐκκλησία τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων δηλαδὴ τῆς Ἁγίας Ἀποστολικῆς πίστης, τῆς Ἁγίας Ἀποστολικῆς παράδοσης, τῆς Ἁγίας Ἀποστολικῆς ἱεραρχίας, ἀκόμη καὶ κάθε τί Ἀποστολικοῦ ποὺ εἶναι θεανθρώπινο.
Ἡ Ἁγία πνευματικὴ ἡμέρα ἡ ὁποία ἄρχισε μὲ τὴν Ἁγία Πεντηκοστὴ ἀδιάκοπα συνεχίζεται στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μὲ ἀνείπωτη πληρότητα ὅλων τῶν θεϊκῶν δωρεῶν καὶ ζωοποιῶν δυνάμεων. Κάθε τί στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχει ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καὶ ἀπὸ αὐτὸ τὸ πολὺ μικρὸ καὶ ἀπὸ αὐτὸ τὸ ὑπερμέγεθες. Ὅταν ὁ ἱερεύς θυμιάζοντας στὴν Ἐκκλησία παρακαλεῖ τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστὸ νὰ καταπέμψει τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλὰ καὶ ὅταν τὸ ἀνέκφραστο θαῦμα τοῦ Θεοῦ ἡ Ἁγία Πεντηκοστὴ πρὶν ἀπὸ τὴν χειροτονία τοῦ ἐπισκόπου ἐπαναλαμβάνεται καὶ δίδει ὅλο τὸ πλήρωμα τῆς χάριτος καὶ μὲ αὐτὸ πασιφανῶς μαρτυρεῖ ὅτι ὅλη ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας συγκροτεῖται ἐν τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι.
Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι μὲ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο στὴν Ἐκκλησία καὶ ἡ Ἐκκλησία εἶναι μὲ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο στὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Ὁ Κύριος εἶναι ἡ κεφαλὴ καὶ τὸ σῶμα της καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον εἶναι ἡ ψυχὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἤδη τῆς θεανθρώπινης οἰκονομίας τῆς σωτηρίας τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο συνδέθηκε μὲ τὸ θεμέλιο τῆς Ἐκκλησίας δηλαδὴ μὲ τὸ θεμέλιο τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ « τοῦ Λόγου κτίσας τὴν σάρκωσιν».
Στὴν πραγματικότητα κάθε ἅγιο μυστήριο καὶ ὅλες οἱ θεῖες ἀρετὲς εἶναι μία Ἁγιοπνευματικότης. Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο διὰ μέσου αὐτῶν ἔρχεται σὲ ἐμᾶς καὶ ἐντὸς ἡμῶν. Αὐτὸ κατέρχεται οὐσιωδῶς ποὺ σημαίνει ἀληθινὰ καὶ οὐσιαστικὰ μὲ ὅλες τὶς θεϊκές του σημαντικὲς ἐνέργειες. Αὐτὸ – ὁ πλοῦτος τῆς θεότητος. Αὐτὸ – τὸ πλήρωμα τῆς χάριτος. Αὐτὸ – ἡ χάρις καὶ ἡ ζωὴ κάθε ὑπάρξεως. Εἶναι αἰώνιο καὶ Διαθηκικὸ Εὐαγγέλιο. Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα κατοικεῖ σέ μᾶς καὶ ἐμεῖς σ’ Αὐτόν. Αὐτὸ καὶ μόνο μαρτυρεῖ τὴν παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος σέ μᾶς. Ἐμεῖς μὲ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο ζοῦμε ἐν Χριστῷ καὶ Αὐτὸς σέ μᾶς. Μάλιστα αὐτὸ τὸ γνωρίζουμε « ἐκ τοῦ Πνεύματος οὗ ἡμῖν ἔδωκεν»( Α΄ Ἰω.3,24).
Μὲ μία λέξη ὅλη ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας σὲ ὅλες τὶς δικὲς τις ἀναρίθμητες θεανθρώπινες πραγματικότητες ὁδηγεῖται καὶ χειραγωγεῖται ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο τὸ ὁποῖο πάντοτε εἶναι τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ (Γαλ.4,6). Γι’ αὐτὸ ἔχει γραφτεῖ στὸ Ἅγιο Εὐαγγέλιο «εἰ δὲ τὶς Πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐκ ἔστιν Αὐτοῦ» (Ρωμ. 8,9).
Ὁ χερουβικὰ μυηθείς στὸ θεανθρώπινο μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας σὰν τὸ πιὸ ἀγαπητὸ πᾶν-μυστήριο τοῦ Θεοῦ ὁ Μέγας Βασίλειος διακηρύσσει τὸ παναληθὲς καὶ χαρμόσυνο μήνυμα «Τὸ πνεῦμα τὸ Ἅγιο ἀρχιτεκτονεῖ Ἐκκλησία Θεοῦ».
9.
ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ:Γενέθλιος της Εκκλησίας ημέρα.
του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου.
Η ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ: Οι Ιουδαίοι γιόρταζαν την Πεντηκοστή, ή εορτή των 7 εβδομάδων, που ονομαζόταν ακόμη “εορτή θερισμού των πρωτογεννημάτων” (Εξ. κγ΄16), διότι, κατά παράδοση, ο Δεκάλογος δόθηκε στο Μωυσή την 50η μέρα μετά το ιουδαϊκό Πάσχα. Κατά τη γιορτή προσφέρονταν στο Θεό θυσίες πρωτογεννημάτων (καρπών σιτηρών, οικιακών ζώων). Κατ’ αντιστοιχία, όπως κατά την εβραϊκή Πεντηκοστή εκφράζονταν ευχαριστίες για τα πρωτογεννήματα, έτσι στην χριστιανική Πεντηκοστή εκφράζονται ευχαριστίες για “τας απαρχάς του Πνεύματος”.
Η ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ: Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, Πεντηκοστή ονομαζόταν ολόκληρο το διάστημα των 50 ημερών από την Ανάσταση του Κυρίου μέχρι την έβδομη Κυριακή μετά από αυτή. “Πάσα η Πεντηκοστή της εν τω αιώνι προσδοκώμενης αναστάσεως εστί υπόμνημα.” (Μ. Βασίλειος). Αυτές τις πενήντα μέρες απαγορευόταν γονυκλισίες και νηστείες, λόγω του χαρμοσύνου των ημερών. Από τα χρόνια του Χρυσοστόμου, αποκλειστικό αποστολικό ανάγνωσμα ήταν περικοπές του βιβλίου των Πράξεων, που αφορούσαν στη γέννηση και εξάπλωση της Εκκλησίας. Η τελευταία ημέρα της Πεντηκοστής αποκτά σπουδαιότερη σημασία, γιατί θεωρείται δικαίως ως ημέρα “η τελειώσασα την Εκκλησίαν αιτία”. Η εκκλησία, βεβαίως, ως σύνολο πιστών υπήρχε και πριν την Πεντηκοστή, εφόσον υπήρχε ιεραρχία, οργανωτικές βάσεις, παράδοση Μυστηρίων, αλλά έλειπε η κινώσα ζωτική πνοή του Θεού. Αυτή του Αγίου Πνεύματος, της τρίτης υποστάσεως του Αγίου Τριαδικού Θεού. “Εορτάζουμε καί την παρουσία του Αγίου Πνεύματος καί την πραγματοποίηση της υποσχέσεως καί την εκπλήρωση της ελπίδας”, γράφει ο Γρηγόριος Θεολόγος. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος προσθέτει: “Ει (εάν) μη Πνεύμα παρήν, ουκ αν συνέστη η Εκκλησία. Ει δε συνίσταται η Εκκλησία εύδηλον ότι Πνεύμα πάρεστιν”. Η Πεντηκοστή, “μητρόπολις των εορτών”, κατέστη η αφετηρία της Εκκλησίας ή καλύτερα η γενέθλιος μέρα του έργου της, διότι εκείνη τη μέρα κατήλθε το Άγιο Πνεύμα στους πρώτους Μαθητές.“Η φύσις η ημετέρα προ δέκα ημερών (διά της Αναλήψεως) εις τον θρόνον ανέβη τον βασιλικόν, και το Πνέυμα το Άγιον κατέβη σήμερον προς την φύσιν την ημετέραν. Ανήνεγκεν ο Κύριος την απαρχήν την ημετέραν και κατήνεγκε το Πνεύμα το Άγον.” (Ι. Χρυσόστομος)
ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ: Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει: “Το Άγιο Πνεύμα πάντοτε υπήρχε και υπάρχει και θα υπάρχει, (…) είναι πάντοτε ενωμένο και συναριθμείται με τον Πατέρα καί τον Υιό. Πάντοτε και αιώνια μεταλαμβάνεται [με τις θείες ενέργειές Του], δεν μεταλαμβάνει, οδηγεί στην τελείωση [τους ανθρώπους], δεν τελειώνεται, παρέχει την πνευματική πλήρωση, δεν έχει ανάγκη πληρώσεως, αγιάζει, δεν αγιάζεται, κάνει [τους ανθρώπους] θεούς, (…) είναι πάντοτε το ίδιο και απαράλλακτο, αόρατο, άχρονο, αχώρητο, αναλλοίωτο, υπεράνω από κάθε έννοια ποιότητας, ποσότητας και μορφής, αψηλάφητο, κινούμενο αφ’ Εαυτού, κινούμενο συνεχώς, έχοντας αφ’ Εαυτού εξουσία, έχοντας αφ’ Εαυτού δύναμη, παντοδύναμο (…). Πνεύμα ευθές, ηγεμονικό, κύριο (…) κάνει τους ανθρώπους ναούς οίκους Του, οδηγεί, ενεργεί όπως θέλει, διανέμει χαρίσματα”.
ΟΙ ΔΩΡΕΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ: Το Άγιο Πνεύμα: “Πάντα χορηγεί: βρύει προφητείας, ιερέας τελειοί, αγραμμάτους σοφίαν εδίδαξε, αλιείς θεολόγους ανέδειξεν, όλον συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας” (Πεντηκοστάριον Χαρμόσυνον). Τα Μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος, κορυφαίες δωρεές του Αγίου Πνεύματος, τελούνταν τους πρώτους αιώνες κατά την εορταστική αγρυπνία της Πεντηκοστής (όπως και των Χριστουγέννων και της Αναστάσεως). Το Άγιο Πνεύμα και σήμερα πρέπει να εμψυχώνει τους ορθοδόξους λειτουργούς του Υψίστου, διότι κατά τον Χρυσόστομο “δυνάμεθα αεί Πεντηκοστήν επιτελείν”. Εξάλλου πρέπει να γνωρίζουμε ότι: “Το Πνεύμα το Άγιον αποτελεί την πηγή του ανακαθαρμού, της αναγέννησης και εξαγιασμού των πιστών.” (Π. Ν. Τρεμπέλας). Με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος και της μυστικής επικοινωνίας τη ψυχής του πιστού με Αυτό, η ψυχή δέχεται και αντανακλά δόξα Κυρίου, μεταμορφούμενη σε όμοια εικόνα με τον Κύριο, προχωρώντας βαθμηδόν από “δόξης εις δόξαν” (Β΄Κορ. γ΄18), προοριζόμενη να φτάσει στο “καθ’ ομοίωσιν” με τον Δημιουργό, που ήταν και ο κορυφαίος σκοπός του έργου του Τριαδικού Θεού κατά τη δημιουργία του κόσμου. Το Θείο Πνεύμα φέρνει στην ψυχή ατμόσφαιρα Παραδείσου, μέσα στην οποία γονιμοποιούνται όλα τα άνθη της και ωριμάζουν οι καρποί του Πνεύματος: “αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια”.
ΚΑΤΑ ΘΕΟΝ ΥΙΟΘΕΣΙΑ: Επισφράγιση των δωρεών του Πνεύματος είναι η υιοθεσία που αποτελεί τον αρραβώνα της αιώνιας κληρονομίας του Θεού. “Όσοι γαρ Πνεύματι Θεού άγονται, ούτοι εισίν υιοί Θεού (…) ει δε τέκνα και κληρονόμοι, κληρονόμοι μεν Θεού, συγκληρονόμοι δε Χριστού.” (Ρωμ. η΄14-17). Όλη αυτή η αγιοπνευματική βιοτή επιτυγχάνεται μόνο δια της μυστηριακής ζωής τής γεννημένης δια του Αγίου Πνεύματος Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο Χριστός τηρώντας την υπόσχεσή Του, την ημέρα της Πεντηκοστής έστειλε στους μαθητές το Πανάγιο Πνεύμα. Το Άγιο Πνεύμα επεδήμησε στους Αποστόλους, στην Εκκλησία και, δι’ αυτών, σ’ όλους όσους ανοίγουν σ’ Αυτό την πόρτα της ψυχής τους. Δια του Αγίου Πνεύματος «πάσα ψυχή ζωούται». Δια του Αγίου Πνεύματος «πάσα η κτίσις καινουργείται», δι’ αυτού «ο πας πλούτος της δόξης, εξ ου χάρις και ζωή πάση τη κτίσει» δι’ αυτού «πάσα ψυχή ζωούται». (Αναβαθμοί Όρθρου). Με το Άγιο Πνεύμα “δουλείας απαλλαττόμεθα, εις υιοθεσίαν αναγόμεθα, άνωθεν αναπλαττόμεθα, το βαρύ και δυσώδες των αμαρτημάτων φορτίων αποτιθέμεθα. Διά της τούτου δυνάμεως εξ ανθρώπων άγγελοι γεγόναμεν οι τη χάριτι προσδραμόντες”. (Ιωάννης Χρυσόστομος).
Konstantinosa.oikonomou@gmail.com www.scribd.com/oikonomoukon