Τη Δευτέρα το βράδυ, ενόσω οκτώ αιώνες ιστορίες τυλίγονταν στις φλόγες, οι πυροσβέστες έδιναν σκληρή μάχη να σώσουν τους θησαυρούς της Παναγίας των Παρισίων.

Στον μητροπολιτικό Ρωμαιοκαθολικό ναό της γαλλικής πρωτεύουσας φυλάσσονται έργα τέχνης ανεκτίμητης αξίας, μουσικά όργανα, αγάλματα, θρησκευτικά κειμήλια – από ένα τεράστιο εκκλησιαστικό όργανο με 8.000 σωλήνες έως την υπέροχη πύλη με τον τεράστιο ρόδακα, τα περίφημα γλυπτά, τα βιτρό και τα πανύψηλα κωδωνοστάσια.

«Η κάθε πλευρά, η κάθε πέτρα του άγιου αυτού μνημείου, δεν αντιπροσωπεύει μόνο μια σελίδα της ιστορίας της χώρας, αλλά επίσης της ιστορίας της επιστήμης και της τέχνης». Η περιγραφή ανήκει στον Βίκτορ Ουγκό από το ομώνυμο μυθιστόρημα του 1831.

Τι σώθηκε όμως από τη μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε εν μια νυκτί το σύμβολο του Παρισιού, τη Νοτρ Νταμ που επί οκτώ και πλέον αιώνες κατάφερε να επιβιώσει από φυσικές καταστροφές και πολέμους;

Σώθηκαν:

Ο ακάνθινος στέφανος του Χριστού

Ο ακάνθινος στέφανος του Χριστού, από τα πιο πολύτιμα κειμήλια της Παναγίας των Παρισίων. Πιστεύεται πως προέρχεται από τον σταυρό στον οποίο σταυρώθηκε ο Ιησούς. Με καταγωγή από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, δόθηκε αρχικά στον Λουδοβίκο Θ’ το 1238 και μεταφέρθηκε στη συνέχεια στη Νοτρ Νταμ.

Ο χιτώνας του Λουδοβίκου

Ο χιτώνας του Λουδοβίκου Θ΄ της Γαλλίας είναι ένα λινό ένδυμα το οποίο πιστεύεται ότι ανήκε στον μοναδικό Γάλλο βασιλιά που έγινε άγιος. Στέφθηκε το 1226, συμμετείχε στην έβδομη σταυροφορία και πέθανε κατά τη διάρκεια της 8ης σταυροφορίας, το 1270. Αγιοποιήθηκε το 1297. Επίσης απέκτησε τον ακάνθινο στέφανο.

Τα δύο κωδωνοστάσια

Αποτελούσαν τις ψηλότερες κατασκευές στο Παρίσι πριν από την ολοκλήρωση του Πύργου του Άιφελ το 1889 και χτίστηκαν μεταξύ 1220 και 1240. Το ένα εξ αυτών είχε ανακατασκευαστεί τον 19ο αιώνα και κοσμείται από χάλκινα αγάλματα των δώδεκα Αποστόλων, μαζί με τα ζώα που τους συμβολίζουν.

Μεταξύ των θησαυρών που διεσώθησαν από την πυρκαγιά είναι επίσης ο βόρειος ρόδακας, που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα.

Η πυρκαγιά προκάλεσε την κατάρρευση μεγάλου μέρους της οροφής του εμβληματικού μνημείου, ωστόσο οι πυροσβέστες μπόρεσαν να σώσουν την πέτρινη κτιριακή δομή και τα δύο κωδωνοστάσια, αποτρέποντας την κατάρρευσή τους.

Καταστράφηκαν ή αγνοείται τύχη τους:

Δεν είναι καθόλου γνωστό σε τι κατάσταση βρίσκονται οι ρόδακες στα νότια και τα δυτικά του ναού.

Επίσης, δεν υπάρχει καμία ενημέρωση για το εκκλησιαστικό όργανο, με τους 8.000 σωλήνες που λειτουργούν καθένας σαν φλάουτο και το ύψος τους κυμαίνεται από τα 10 μέτρα έως έναν πόντο.

Ο πυργίσκος κατέρρευσε. Περιείχε τρία κειμήλια: ένα μικρό κομμάτι του αγκάθινου στεφανιού που φορούσε ο Ιησούς Χριστός και κειμήλια των προστατών Αγίων του Παρισιού, Ντενί και Ζενεβιέβ.

«Ω Θεέ μου»: Σοκ, θλίψη, δάκρυα…

Κάποιοι έκλαιγαν, άλλοι προσεύχονται: εκατοντάδες τουρίστες και Παριζιάνοι, αποσβολωμένοι, σοκαρισμένοι, παρακολουθούσαν χτες τις φλόγες να «καταπίνουν» την Παναγία των Παρισίων.

Κραυγές κατάπληξης και λυγμοί ακούστηκαν από το πεζοδρόμιο, όταν το βέλος του καμπαναριού, του ιστορικού μνημείου, κατέρρευσε ενώ η φωτιά κατέτρωγε τον ξύλινο σκελετό του.

Έχοντας σαστίσει και δείχνοντας να μην πιστεύουν τα μάτια τους, οι θεατές βιντεοσκοπούν την τραγωδία με τα κινητά τηλέφωνά τους.

«Το Παρίσι παραμορφώθηκε. Αυτή η πόλη δεν θα ξαναγίνει ποτέ όπως ήταν», δηλώνει συντετριμμένος ο Φιλίπ, ένας 30χρονος άνδρας που έσπευσε στην περιοχή όταν τον ειδοποίησε ένας φίλος του.

«Είναι τραγωδία. Αν πιστεύετε στον Θεό, τώρα είναι η ώρα για να προσευχηθείτε», πρόσθεσε.

Και ενώ οι δυνάμεις ασφαλείας προσπαθούσαν να διευρύνουν την περίμετρο ασφαλείας γύρω από το κτίριο, τουρίστες και κάτοικοι εξακολουθούσαν να έρχονται, συρρέοντας στις γέφυρες του Ιλ ντε λα Σιτέ.

Μια γυναίκα, με δάκρυα να κυλούν από τα μάτια της, προσπαθούσε να βρει λόγια για να εκφράσει την οδύνη της. Όμως δεν έβγαινε φωνή από το στόμα της…

«Τελείωσε, δεν θα την ξαναδούμε, ένας χώρος αποκάλυψης καταρρέει μπροστά στα μάτια μας. Θα ήθελα να ξέρω το γιατί. Με όσα συμβαίνουν στον κόσμο, γιατί έγινε αυτό στη Νοτρ Νταμ; Είναι ίσως θεϊκό σημάδι», σχολίασε ένας 37χρονος άνδρας.

Ένας αξιωματικός της αστυνομίας, ακριβώς δίπλα του, αναφωνεί: «Ω, Θεέ μου».

Η ιστορία του Ναού:

Ο καθεδρικός ναός της Παναγίας των Παρισίων που χρονολογείται 850 περίπου χρόνια βγήκε αλώβητη στο πέρασμα των αιώνων από πληθώρα πολέμων, θρησκευτικές συγκρούσεις, την αντιθρησκευτική αντίληψη κατά την Γαλλική Επανάσταση και δεκαετίες παραμέλησης πριν τελικά υποστεί σημαντικές ζημιές, έπειτα από μία πυρκαγιά που προκλήθηκε τη Δευτέρα 15 Απριλίου στη στέγη.

 

Η Παναγία των Παρισίων ξεκίνησε να χτίζεται στο κέντρο του Παρισιού το 1163 έπειτα από εντολή του Βασιλιά Λουδοβίκου Β΄. Ο ναός ανεγέρθη στη θέση του ναού του Αγίου Στεφάνου ο οποίος γκρεμίστηκε.

 

Η Αγία Τράπεζα της εκκλησίας ολοκληρώθηκε το 1163, ωστόσο η κατασκευή του μεγαλοπρεπούς καθεδρικού ολοκληρώθηκε το 1345.

 

Την Παναγία των Παρισίων ή αλλιώς την «Notre Dame» όπως συνηθίζουν να την αποκαλούν οι Γάλλοι, κοσμούν διάφορα ανάγλυφα που απεικονίζουν ιστορίες από τη Βίβλο όπως και αγάλματα Αγίων καθώς επίσης αγάλματα των μυθικών Gargoyles. Κάποια από τα αγάλματα είχαν υποστεί ζημιές κατά τη διάρκεια άγριων θρησκευτικών συγκρούσεων ανάμεσα στους Καθολικούς και τους Προτεστάντες που είχαν ξεσπάσει μεταξύ 1562 και 1598 και στοίχισαν τη ζωή σε τρία εκατομμύρια ανθρώπους.

 

Η Παναγία των Παρισίων υπέστη ανακαινίσεις και εκτεταμένες αναβαθμίσεις τον 18ο αιώνα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου του 14ου και του Λουδοβίκου του 15ου. Τα παράθυρα αντικαταστάθηκαν με βιτρώ, ενώ αλλαγές υπέστη και το ιερό.

 

Αμέσως μετά το τέλος της Γαλλικής Επανάστασης, ο καθεδρικός λεηλατήθηκε και βανδαλίστηκε. Η κυβέρνηση που ανέλαβε εξουσία ήταν επισήμως αθεϊστική και αφού ανακατασκεύασε τον ναό το 1794, τον αφιέρωσε στην Λατρεία της Λογικής.

 

Ωστόσο, πολλά αγάλματα βιβλικών Βασιλέων που βρίσκονται στη δυτική πρόσοψη αποκεφαλίστηκαν και μεγάλο μέρος του κορμού τους καταστράφηκε.

 

Η Παρθένος Μαρία που κοσμούσε το ιερό αποκαθηλώθηκε και τη θέση της πήρε η Θεά της Ελευθερίας, ενώ οι ονομαστές καμπάνες του νότιου κωδωνοστασίου δόθηκε εντολή να κατέβουν. Στη συνέχεια τις έλιωσαν. Ο καθεδρικός μετετράπη τελικά σε αποθήκη.

 

Τελικά η Παναγιά των Παρισίων αποκαταστάθηκε από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη το 1802. Δύο χρόνια αργότερα ο ίδιος εστέφθη εκεί Αυτοκράτορας της Γαλλίας.

 

1800: Ανανέωση και αναγέννηση

 

Μετά την συντριβή της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα το 1815, η Παναγία των Παρισίων, στενά συνυφασμένη με την ιστορία της Γαλλίας, περιήλθε στην ανυποληψία και την εγκατάλειψη.

 

Ο μισοκατεστραμμένος ναός είχε αφεθεί στη μοίρα του για χρόνια, μέχρι το 1831 όταν και δημοσιεύτηκε το μυθιστόρημα «Ο Κουασιμόδος της Παναγίας των Παρισίων» του Βίκτορος Ουγκώ και αφορούσε έναν δύσμορφο άντρα που ήταν επιφορτισμένος με το χτύπημα της καμπάνας και έμελλε να σώσει τον Καθεδρικό ναό.

 

Ο Βασιλιάς Φίλιππος διέταξε την εκ νέου αποκατάσταση του ναού το 1848 και ανέθεσε τα έργα ανακατασκευής του στους Jean-Baptiste-Antoine Lassus και Eugène Viollet-le-Duc. Το 25ετές πρόγραμμα προέβλεπε την αποκατάσταση του βέλους και την αναδημιουργία των βιτρώ. Οι δύο άνδρες αποκατέστησαν επίσης την αρχική διακόσμηση, όπου αυτό γινόταν, ενώ όπου οι καταστροφές δεν επέτρεπαν κάτι τέτοιο δημιουργούσαν νέες. Το εξαιρετικής ομορφιάς αποτέλεσμα απέτρεψε την Κομμούνα του Παρισίου να καταστρέψει το 1871 τον ναό, καθώς αρκετοί καλλιτέχνες αντιτάχθηκαν σθεναρά.

 

Η Παναγία των Παρισίων στη σύγχρονη εποχή

 

Κάποια από τα μεσαιωνικά βιτρώ της Παναγίας των Παρισίων καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια της απελευθέρωσης του Παρισιού από τους Συμμάχους το 1944 και αντικαταστάθηκαν από πιο σύγχρονα παράθυρα με αφηρημένα σχέδια. Το 1963, οχτώ αιώνες έπειτα από την ανέγερση του ναού, η γαλλική κυβέρνηση καθαρίζει την πρόσοψη του και αποκαθιστά το αυθεντικό του χρώμα.

Το 1991 ξεκινάει ο καθαρισμός και η αποκατάσταση των πύργων και της δυτικής πρόσοψης.

 

Ωστόσο το 2017 ωστόσο τα δομικά προβλήματα του ναού είχαν συσσωρευτεί σε τέτοιο βαθμό ώστε ο εκπρόσωπος της Παναγίας των Παρισίων Andre Finot να δηλώσει στους New York Times ότι η κατάσταση είχε ξεφύγει από τον έλεγχο.

 

Η γαλλική κυβέρνηση στην οποία ανήκει ο ναός από το 1905 δαπανά 2 περίπου εκατομμύρια κάθε χρόνο για την συντήρησή του. Η Καθολική Εκκλησία, η οποία διατηρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τον καθεδρικό ναό για θρησκευτικούς σκοπούς για πάντα, έχει πρόσφατα επιδιώξει να αυξήσει κατά δεκάδες εκατομμύρια ευρώ την χρηματοδότησή με σκοπό την ανακαίνισή του.

 

Μέχρι το 2018, γύρω στα 12 εκατομμύρια τουρίστες επισκέπτονταν την εκκλησία – περισσότερο από το Λούβρο ή τον Πύργο του Άιφελ. Παρόλο που η είσοδος στο ναό είναι δωρεάν, οι τουρίστες που ήθελαν να δουν τον καμπαναριό ή την κρύπτη χρειαζόταν να πληρώσουν € 8,50 ή € 6 αντίστοιχα.

 

Η φωτιά της 15ης Απριλίου

 

Η πυρκαγιά της 15ης Απριλίου ξεκίνησε, σύμφωνα με αναφορές σε σκαλωσιά και γρήγορα εξαπλώθηκε σε μεγάλο μέρος της οροφής του καθεδρικού ναού. Περίπου τα δύο τρίτα της οροφής έχουν καταστραφεί ενώ εκτεταμένες είναι οι καταστροφές και στο εσωτερικό του ναού.

 

Τα ιερά κειμήλια που φυλάσσονται μέσα στην εκκλησία – συμπεριλαμβανομένου ενός μέρους του Αληθινού Σταυρού και του Στέμματος των Αγκάθων, που φυλάσσονται εκεί από το 1238 – είναι ασφαλή, αλλά μεγάλο μέρος του εσωτερικού έχει υποστεί τεράστιες καταστροφές.

 

Τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης η πυροσβεστική δήλωσε ότι κατάφερε να σώσει τα δύο κωδωνοστάσια του ναού, αφήνοντας ανοιχτό το αισιόδοξο σενάριο η Παναγία των Παρισίων να αναγεννηθεί από τις στάχτες της και να επανέλθει στη μεγαλειώδη πρότερη κατάστασή της.

 

«Τα μεγάλα έργα όπως και τα μεγάλα βουνά είναι δουλειά αιώνων» είχε γράψει ο Ουγκώ το 1831 στο αριστούργημά του.