1.

Ἡ παραβολὴ τῶν ταλάντων

Παντελεήμων Λαμπαδάριος (Μητροπολίτης Ἀντινόης)

Στἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός μᾶς ἀνάπτυξε τήν παραβολή τῶν Ταλάντων. Μᾶς φέρει μπροστά σ’ ἕνα σοβαρό θέμα, πού ἀπασχολεῖ τόν καθένα μας. Κάθε ἄνθρωπος ἔχει προικισθεῖ ἀπό τόν Θεό μέ διάφορα τάλαντα, διάφορα χαρίσματα, διάφορες ἱκανότητες. Αὐτά τά τάλαντα ὀφείλει νά τά θεωρεῖ ὅτι εἶναι δῶρα τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος τά ἐμπιστεύθηκε καί, ὅτι γιά τήν διαχείρισή των, θά λογοδοτήσει στό Θεό.

 

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἑρμηνεύοντας τήν παραβολή τῶν Ταλάντων ἐξηγεῖ, ὅτι ἐδῶ μέ τόν ὅρο «τάλαντα» ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ἐννοεῖ τίς δυνάμεις καί τίς ἱκανότητες τοῦ καθενός μας στό νά πράξουμε τό καλό μέ τήν θεάρεστη καί ὑπεύθυνη χρήση. Εἴτε, λοιπόν, εὐρισκόμεθα σέ κάποια ἐπίσημη θέση, ἤ ἔχομε κάποιο ἀξίωμα, ἤ εἴμαστε σέ ἀνώτερη διοικητική θέση, εἴτε ἔχομε χρήματα, ἤ τό χάρισμα τοῦ λόγου καί τῆς διδασκαλίας, ἤ μέ ὁποιονδήποτε ἄλλο τρόπο, ἤ μέ ὁποιανδήποτε ἄλλη καλή ὑπηρεσία, τά πάντα εἶναι «τάλαντα» δοσμένα ἀπό τόν Θεό.

 

Σύμφωνα μέ τήν παραβολή, τά «τάλαντα» τά ἔδωσε ὁ Θεός στούς δούλους Του, τούς ἀνθρώπους. Ἀλλά, στή Ἁγία Γραφή γενικά ὁ Θεός ὀνομάζει τούς ἀνθρώπους παιδιά Του, ὅμως ἐδῶ ἀκοῦμε νά τούς ὀνομάζει «δούλους». Αὐτό τό κάμνει γιά νά δείξει, ὅτι εἴμεθα ὑπεύθυνοι ἀπέναντί Του, καί ὅτι ὀφείλομε νά εἴμεθα ὑπήκοοι σέ τέλειο βαθμό· ὄχι γιατί εἴμεθα δοῦλοι, ἀλλά διότι ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ εἶναι τέλειος καί εὐεργετικός σ’ ὅλους. Καί ἐκεῖνος πού ἀκολουθεῖ τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ καθίσταται πραγματικά ἐλεύθερος καί ὀφείλει νά δίδει τόν ἑαυτό του στήν τέλεια ὑπακοή πρός τόν Θεό. Ἄλλως τε, ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ἔγινε τό πρότυπο παράδειγμα γιά ὅλους τοὺς πιστούς. Χάρη σέ μᾶς ἔγινε «δοῦλος», καί ταπεινώθηκε τόσο πολύ, καί ἔγινε ὑπήκοος τοῦ θείου θελήματος μέχρι θανάτου. «Ὅς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμόν ἠγήσατο τό εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ’ ἑαυτόν ἐκένωσε μορφήν δούλου λαβῶν, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καί σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτόν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ» (Φιλ. 2:6-8).

 

Ὁ κύριος της παραβολῆς ἔδωσε τά τάλαντα στούς δούλους του καί ἀμέσως ἀπεδήμησε, ἔφυγε σέ μακρινή χώρα. Ὁ Θεός μᾶς δίδει τά τάλαντά Του, τίς διάφορες ἱκανότητές μας, ἀλλά δέν κάθεται ἀπό πάνω μας δεσποτικά καί τυραννικά γιά νά μᾶς ἀπειλεῖ καί νά μᾶς βιάζει, ἀλλά μᾶς ἀφήνει ἐλευθέρους νά διαχειρισθοῦμε τά τάλαντά μας. Καί ἄν στίς περισσότερες φορές δέν τά διαχειριζόμεθα καλά, ἀλλά ἄπιστα καί αὐθαίρετα, Ἐκεῖνος ἐξακολουθεῖ νά σέβεται τήν ἐλευθερία μας καί μένει στήν ἀποδημία Του καί μακροθυμεῖ ὑπομονετικά μέχρις ὅτου ἔρθει ἡ κατάλληλη ὥρα, ὅπου θά ἐπιστρέψει γιά νά ζητήσει λόγον ἀπό τόν καθένα μας.

 

Τά τάλαντα δίνονται γιά νά τά μεταχειρισθοῦμε μέ ὑπευθυνότητα, ἐπί ἀποδόσει λογαριασμοῦ. Ὁ καιρός περνᾶ καί ὁ λογαριασμός θά ζητηθεῖ καί ἡ ὑπεύθυνη λογοδοσία θά δοθεῖ. Ἡ λογοδοσία αὐτή εἶναι ἀπαραίτητη, καί ὁ Χριστός φρόντισε νά ἐπιβεβαιώσει πολλές φορές σέ ἄλλες παρόμοιες παραβολές, ὅτι θά λάβει χώρα (Ματθ. 18:23-24. Λουκ. 19:11-26).

 

Μά! Ἐάν τά τάλαντα εἶναι δικά μας, γιατί ὁ Θεός ζητᾶ νά λογοδοτήσουμε γι’ αὐτά; Μπορεῖ οἱ ἱκανότητες νά εἶναι δικές μας, ἀλλά τίς ἔχομε ἀπό τόν Θεό. Οἱ ἱκανότητές μας εἴτε εἶναι ἐκ τῆς φύσεως, εἴτε δόθηκαν μέ τήν χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος, ἑπομένως ἐμεῖς τίς ὀφείλομε στό Θεό. Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος στήν παραβολή λέγει, ὅτι ὁ κύριος ἔδωσε τά ὑπάρχοντα αὐτοῦ στούς δούλους του. Τά χαρίσματα πού ἔχομε, ὀφείλομε νά τά βλέπουμε ὡς ὑπάρχοντα τοῦ Θεοῦ, πού δόθηκαν ἀπό τόν Θεό. Ἔτσι, θά τά μεταχειριζόμεθα ὡς θεία παρακαταθήκη, τῆς ὁποίας τήν χρήση ὀφείλομε νά τήν κάμνουμε τήν καλύτερη, σύμφωνα μέ τίς ὑποδείξεις καί τίς διαταγές πού μᾶς ὁρίζει ὁ ἴδιος ὁ Θεός.

 

Ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ἀναγνώριζε στόν ἑαυτό Του αὐτή τήν ὑποχρέωση. Ὅταν π.χ. οἱ κάτοικοι τῆς Καπερναούμ ἐπέμεναν νά μένει πάντοτε στή πόλη τους, τούς εἶπε: «Καί ταῖς ἑτέραις πόλεσιν εὐαγγελίσασθαί με δεῖ τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ· ὅτι εἰς τοῦτο ἀπέσταλμαι». Εἶναι καθῆκον Μου, διότι αὐτό Μοῦ ἐπιβάλλει ἡ ἀποστολή Μου. Ἀλλά καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος θεωροῦσε ὑπεύθυνο τό εὐαγγελικό του τάλαντο· γι’ αὐτό ἔγραφε στούς Κορινθίους: «Οὐαί δέ μοί ἐστιν, ἐάν μή εὐαγγελίζωμαι» (Α΄ Κορινθ. 9:16).

 

Ἡ εὐθύνη γιά κάθε μας πράξη, γιά τή μεταχείριση τῶν ταλάντων καί ἱκανοτήτων μας, εἶναι γενική γιά ὅλους μας. Μᾶς τό διαβεβαίωσε ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, ὅτι πρόκειται νά ἀποδώσει στόν καθένα σύμφωνα μέ τά ἔργα του. «Μέλλει γάρ ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεσθαι ἐν τῇ δόξῃ τοῦ Πατρός αὐτοῦ μετά τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ, καί τότε ἀποδώσει ἑκάστῳ κατά τήν πράξιν αὐτοῦ» (Ματθ. 16:27). Καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος διακηρύσσει, ὅτι «ἕκαστος ἡμῶν περί ἑαυτοῦ λόγον δώσει τῷ Θεῷ» (Ρωμ. 14:12).

 

Ἡ συνείδηση, λοιπόν, αὐτή, τῆς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ εὐθύνης καί λογοδοσίας μας, ἄς μᾶς συνοδεύει σ’ ὅλη μας τήν ζωή. Τίς ἱκανότητές μας, μεγάλες ἤ μικρές, ἄς τίς μεταχειρισθοῦμε μέ τήν συναίσθηση τῆς μεγάλης εὐθύνης μας. Δέν ἀρκεῖ ἁπλά καί μόνον νά κάνουμε κάτι, ἀλλά πρέπει νά πολλαπλασιάσουμε τά τάλαντά μας ἀνάλογα μ’ αὐτά πού παραλάβαμε. Ἀλλοίμονο στό ἄτομο ἐκεῖνο πού ἔλαβε ἔστω καί ἕνα τάλαντο καί τό ἀπέκρυψε!

 

Γι’ αὐτό, ἀγαπημένα μου παιδιά, ἄς δεχθοῦμε μέ ταπείνωση καί εὐγνωμοσύνη τά διάφορα τάλαντα καί ἄς ἀγωνισθοῦμε νά τά πολλαπλασιάσουμε γιά τήν δόξα τῆς Ἁγίας καί Ὁμοουσίου καί Ἀδιαιρέτου Τριάδος. Ἀμήν.

2.

Τί ἔκαμες τὰ τάλαντα;

Παυλίδης Γεώργιος ((†) Μητροπολίτης Νικαίας)

«Εἰργάσατο ἐν αὐτοῖς καὶ ἐποίησεν ἄλλα πέντε τάλαντα»

Γεμάτη ἀπὸ ὑψηλὰ νοήματα καὶ διδάγματα εἶναι ἡ σημερινὴ παραβολή, ποὺ ἠκούσθη εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας.

Μᾶς παρουσίασεν ὁ Κύριος μὲ μίαν ὡραιοτάτην πλοκὴν ἕναν ἄρχοντα (Βασιλέα κατὰ τὸ Εὐαγ. Λουκᾶν), ὁ ὁποῖος, προκειμένου νὰ ἀναχωρήσῃ διὰ μακρυνὸν ταξίδιον, ἐκάλεσε τοὺς δούλους του καὶ τοὺς ἐνεπιστεύθη ἀπὸ ἕνα σοβαρὸν χρηματικὸν ποσόν.

Εἰς τὸν ἕνα ἔδωσε πέντε τάλαντα, εἰς τὸν δεύτερον δύο καὶ εἰς τὸν τρίτον ἕν. Τοὺς ἔδωσεν ἐντολὴν νὰ τὰ ἐκμεταλλευθοῦν καταλλήλως καί, ἐν συνεχείᾳ ἀνεχώρησε.

Μετὰ χρονικὸν διάστημα ὁ Βασιλεὺς αὐτὸς ἐπέστρεψεν. Ἐκάλεσε τοὺς δούλους του καὶ ἐζήτησε νὰ τοῦ δώσουν λογαρισμόν. Παρουσιάσθησαν καὶ οἱ τρεῖς. Ὁ πρῶτος εἶχε διπλασιάσει τὰ τάλαντα· τὰ πέντε τὰ ἔκαμε δέκα. Ὁ δεύτερος ἐπίσης· τὰ δύο τὰ ἔκαμε τέσσαρα.

Ἱκανοποιήθη ὁ βασιλεύς. Τοὺς συνεχάρη καὶ τοὺς ὑπεσχέθη μεγάλην ἀμοιβήν.

Ὁ τρίτος ὅμως δοῦλος δὲν ἐκαμε τίποτε. Ἔθαψεν ἀπὸ ὀκνηρίαν τὸ τάλαντον εἰς τὴν γῆν καὶ ἐπερίμενε.

Τώρα ποὺ ἐπέστρεψεν ὁ Κύριός του τὸ ἐξέθαψε καὶ παρέδωσεν, ὅπως τὸ ἐπῆρε, Ὠργίσθη ὁ Ἄρχων.

-«Δοῦλε πονηρέ, τοῦ εἶπε. Ἀπεδείχθης ὀκνηρὸς καὶ ἀνάξιος τῆς ἐμπιστοσύνης μου. Δὲν ἔχεις μέρος μαζί μου. Θὰ τιμωρηθῇς αὐστηρὰ δι’ αὐτὸ, ποὺ ἔκαμες. Ἡ θέσις σου εἶναι εἰς τὸ σκότος τὸ φοβερὸν καὶ αἰώνιον». Πήγαινε, φύγε «ἀχρεῖε καὶ ἀνάξιε δοῦλε..». Εὐλογημένη ἡ κατάστασις τῶν δύο πρώτων. Τρομερὰ ἡ θέσις τοῦ τρίτου.

Ὁ Βασιλεὺς τῆς παραβολῆς,ἀγαπητέ μου τὸ γνωρίζομεν, εἶναι ὁ αἰώνιος Θεός. Καὶ οἱ δοῦλοι, ἡμεῖς οἱ ἄνθρωποι. Ποῖα ὅμως νὰ εἶναι τὰ τάλαντα, ποὺ προσφέρει ὁ Θεός; Καὶ πῶς τὰ χρησιμοποιοῦν οἱ ἄνθρωποι;

Ἰδοὺ δύο σοβαρὰ ἐρωτήματα, ἐπὶ τῶν ὁποίων χρήσιμον θὰ εἶναι νὰ χαραχθοῦν μερικαὶ ἀπόψεις.

Α΄ Ποῖα τὰ τάλαντα.

Τάλαντα εἶναι τὰ διάφορα προσόντα καὶ χαρίσματα καὶ δωρεαὶ ποὺ λαμβάνουν οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ τὸν Θεόν. Πάσης μορφῆς. Διαφόρου ποιότητος καὶ ποσότητος. Ὁ ἕνας παίρνει πολλά. Ὁ ἄλλος ὀλιγώτερα. Αὐτὸς μὲν πνευματικὰ καὶ ψυχικά, ἐκεῖνος πάλιν ὑλικά.

Τάλαντον εἶναι ὁ πλοῦτος, τὸ ἀξίωμα, ἐκκλησιαστικὸν ἤ πολιτικόν, ἡ κοινωνικὴ θέσις, αἱ ποικίλια πνευματικαὶ καὶ ψυχικαὶ ἱκανότητες, ἡ χάρις τοῦ λόγου, ἡ ἐπιστημονικὴ ἰδιοφυΐα, ἡ συγγραφικὴ δεξιοτεχνία, ἡ πάσις φύσεως τέχνη, ἡ ὑγεία, ἡ νεότης, ἡ μελωδικὴ φωνή, ἡ ἑλκυστικὴ ἐμφάνισις μὲ τοὺς ὡραίους καὶ γλυκεῖς τρόπους.

Εἴπαμε. Δὲν ἔχουν ὅλοι τὰ ἴδια χαρίσματα. Τὸ σπουδαῖον πάντως εἶναι, ὅτι κανεὶς δὲν μένει χωρὶς τάλαντον.

Ἕνα. Ἔστω. Ἔχει πάντως. Καὶ τίποτε ἄλλον νὰ μὴν εἶχε, ἔχει τὴν ψυχήν, τὴν ἀθάνατον καὶ ἀτίμητον.

Μᾶς δίδει, λοιπόν, τὰ τάλαντα ὁ Θεός, διὰ νὰ τὰ καλλιεργήσωμεν εἰς αὐτὴν τὴν ζωήν. Νὰ τὰ χρησιμοποιήσωμεν διὰ τὴν ἰδικήν μας πρόοδον καὶ διὰ τὸ καλὸ τῶν ἄλλων. Ὑπάρχει ὅμως ὁ κίνδυνος νὰ μὴ γίνῃ καλὴ χρῆσις.

Ἡ παραβολὴ μᾶς τὸ εἶπε αὐτό. Οἱ δύο δοῦλοι μόνον ἦσαν καλοί. Ὁ τρίτος ἀπεδείχθη «ἀρχρεῖος». Ἡ χρησιμοποίησις τῶν ταλάντων ὑπῆρξε διάφορος.

Β΄ Ἡ χρησιμοποίησις τῶν ταλάντων.

1.Οἱ σημερινοὶ «ἀγαθοὶ δοῦλοι».

Τέτοιοι ὑπάρχουν καὶ σήμερον. Μόνον ποὺ εἶναι, ἀτυχῶς οἱ ὁλιγώτεροι. Ὑπάρχουν ὅμως. Τὸ χρῆμά των προσφέρεται διὰ νὰ βοηθηθοῦν οἱ δυστυχεῖς. Τὸ ἀξίωμά των τὸ θέτουν εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τοῦ καλοῦ. Γίνονται παράγοντες δημιουργικοὶ καὶ ὠφέλιμοι. Τὴν κοινωνικὴν των θέσιν τὴν χρησιμοποιοῦν, διὰ νὰ διευκολύνουν τοὺς ἀδυνάτους.

Τὰ ψυχικὰ των χαρίσματα ἐξυπηρετοῦν τὸ σύνολον. Ἡ δύναμις καὶ ἡ χάρις τοῦ λόγου των γίνεται μέσον, διὰ νὰ διαφωτισθοῦν οἱ πλανεμένοι, νὰ συνετισθοῦν οἱ ἀσύνετοι, νὰ πεισθοῦν οἱ δύστροποι, νὰ πιστεύσουν οἱ ἄπιστοι. Ἡ ἐπιστήμη των, διὰ νὰ πολλαπλασιασθοῦν αἱ ἐφευρέσεις, ποὺ θὰ ἐξυπηρετήσουν τὴν κοινωνίαν. Ἡ ὑγεία των γίνεται ὄργανον ἐκδηλώσεων κοινωνικῶν. Ἡ νεόητης των πρωτοστατεῖ εἰς ἔργα ἀγάπης καὶ πολιτισμοῦ.

Πόσον εὐχαριστεῖται ἡ ψυχή μας, ὅταν συναντῶμεν καλοὺς διαχειριστὰς τῶν θείων αὐτῶν χαρισμάτων! Τοὺς ζηλεύομεν. Τοὺ μακαρίζομεν….

Εὐτυχισμένη ἡ κοινωνία, ὅταν ἔχῃ τέτοια στολίδια…

2.Οἱ σημερινοὶ «πονηροὶ δοῦλοι».

Τί κρῖμα ὅμως! Οἱ πονηροὶ πλεονάζουν σήμερον. Πλεονάζουν οἱ δοῦλοι, ποὺ θάπτουν τὸ χάρισμα. Ποὺ τὸ χώνουν μέσα σεἰς τὸ χῶμα καὶ τὴν λάσπην. Ποὺ τὸ ἀφήνουν ἄλλοτε εἰς ἀχρηστίαν ἤ ποὺ τὸ χρησιμοποιοῦν διὰ τὸ κακόν. Καὶ νά! Πόσο χρῆμα ἐξοδεύεται διὰ τὴν ἁμαρτίαν! Πόσα δάκρυα θὰ μποροῦσαν νὰ στειρέψουν, πόσοι πόνοι ἀπὸ στέρησιν θὰ ἦτον δυνατὸν νὰ λιγοστέψουν!

Πόσα ἀξιώματα χρησιμοποιοῦνται, διὰ νὰ καταδυναστεύωνται οἱ ἀδύνατοι, διὰ νὰ στήνωνται παγῖδες εἰς ἀθώας ψυχάς, διὰ νὰ διαπράττωνται φοβερὰ ἐγκλήματα, διὰ νὰ κυριαρχοῦν ἄνθρωποι ἀνάξιοι καὶ βρωμεροί!

Πόσαι ἱκανόητητες λογοτεχνικαὶ δὲν τίθενται εἰς τὴν διάθεσιν τοῦ διαβόλου, διὰ νὰ παρασυρθοῦν νεαραὶ ὑπάρξεις εἰς τὸν κακὸν δρόμον, διὰ νὰ κλονισθῇ ἡ πίστις των εἰς τὸν Θεὸν καὶ τὰς ἀρχὰς τῆς Ἐκκλησίας μας, διὰ νὰ διαδίδωνται καταστρεπτικαὶ ἀντορθόδοξοι καὶ ἀντίθετοι προαπαγάνδαι, διὰ νὰ ἁπλώνεται ἐλεύθερα τὸ δηλητήριον τῆς διαφθορᾶς καὶ τῆς αἰσχύνης.

Πόσα θεάματα ἐκρηκτικά, πόσα τραγούδια ἐκφυλιστικά, πόσα βιβία ἐμπρηστικά, πόσα περιοδικά καὶ φυλλάδια ἀνήθικα, ὅλα καρπὸς τοῦ ἀνρθωπίνου νοῦ, δὲν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς κακῆς χρήσεως τῶν δωρεηθέντων ὑπὸ τοῦ Θεοῦς εἰς ἡμᾶς ταλάντων!

Καὶ χάνονται ἔτσι ἀθάνατες ὑπάρξεις καὶ δηλητηριάζονται αἰωνίως ψυχές, διὰ τὶς ὁποῖες ἐχρειάσθη νὰ ὑψωθῇ ὁ Θεὸς ἐπανω εἰς τὸν Σταυρὸν….

Καί, τὸ κυριώτερον, κλονίζονται τὰ θεμέλια τῆς κοινωνίας καὶ αὐξάνουν τὰ καθημερινὰ δράματα καὶ ὁδηγεῖται ὁ κόσμος εἰς τὸν κρημνὸν καὶ γεμίζει ἡ γῆ ἀπὸ δάκρυα καὶ αἵματα καὶ θρήνους…

Κρῖμα! Χίλιες φορὲς κρῖμα!

Γ΄Καὶ τώρα;

Ἡ φοβερὴ τιμωρία, ἀγαπητὲ ἀναγνῶστα, τοῦ «πονηροῦ δούλου» θὰ πρέπει νὰ μᾶς βάλῃ σὲ σκέψεις σοβαρές. Ὁ Θεὸς δίδει τὰς δωρεάς Του, ἀλλὰ ταὐτοχρόνως καὶ χρεώνει…. Καὶ περιμένει τὴν καρποφορίαν, ἤ διὰ νὰ ἀμείψῃ μὲ γενναιοδωρίαν, ὅπως ἤμειψε μέχρι σήμερον τόσους ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ μάρτυρας τοῦ καθήκοντος, ἤ διὰ νὰ ἐπιβάλῃ τὰς τρομερὰς Του κυρώσεις.

Ἐχρεώθην καὶ ἐγὼ μὲ ὡρισμένα τάλαντα.

Ἐχρεώθης καὶ σύ. Λίγα ἤ πολλὰ, αὐτὸ εἶναι ἄλλο θέμα. Τί τὰ ἐκάμαμε καὶ οἱ δυὸ μέχρι τώρα; Πῶς ἐχρησιμοποιήσαμεν τὰς δωρεὰς καὶ τὰ χαρίσματα, ποὺ ἐλάβαμεν ἀπὸ τὰ ἅγια χέρια τοῦ Βασιλέως Χριστοῦ; Πῶς; Ἄν, Θεὸς φυλάξοι, μέχρι σήμερα ἀποδείχθημεν «πονηροὶ δοῦλοι», χωρὶς ἄλλην σκέψιν πρέπει νὰ διορθωθῶμεν. Ριζικὴ ἀλλαγή. Ἄμεσος. Σταθερά.

Ἡ ζωή μας ἄς εἶναι τοῦ λοιποῦ γεμάτη ἀπὸ λατρείαν εἰς τὸν Θεόν, ἀπὸ ἀφοσίωσιν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας, ἀπὸ ἀγάπην εἰς τὴν ἀρετήν, ἀπὸ στοργὴν πρὸς τοὺς συνανθρώπους μας.

Ὄχι πλέον ἔνοχοι συμβιβασμοὶ καὶ ὑποχρεώσεις. Ὄχι! Μέχρι τέλους…. πιστοὶ εἰς τὸν προμαχῶνα!

Καὶ μιὰν ἡμέραν θὰ ἀκουσθῇ ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ καὶ στοὺς δύο μας. Θὰ μᾶς εἰπῇ:

-Παιδί μου τί ἔκαμες τὰ τάλαντά σου; Θὰ μπορέσουμε νὰ τοῦ ποῦμε τότε:

-Κύριε, τὰ ἐδιπλασίασα!

Νὰ δώσῃ ὁ Θεός!

3.

Ἡ προοπτικὴ στὴν ζωή μας

Νικολόπουλος Ἱερώνυμος (Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου)

Ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα χρόνια εἶναι γνωστὸς ὁ μύθος τοῦ μέρμηγκα καὶ τοῦ τζίτζικα, κατὰ τὸν ὁποῖο ὅλο τὸ καλοκαίρι τὸ ἐργατικὸ μυρμήγκι κουραζόταν καὶ καταϊδρωμένο κουβάλαγε τὸν κόπο του, ὥστε τὸν χειμώνα εἶχε ἐπάρκεια ἀγαθῶν γιὰ νὰ ἐπιβιώσει. Ἀντίθετα, ὁ τεμπέλης τζίτζικας ὅλο τὸ καλοκαίρι τραγουδοῦσε καὶ ξεφάντωνε, μὲ συνέπεια τὸν χειμώνα νὰ βρεθεῖ ἀπροετοίμαστος καὶ νὰ πληρώσει μὲ τὴ ζωή του. Ὁ μύθος ἀνέκαθεν δίδασκε τὴν ἀναγκαία πρόνοια ποὺ ἔπρεπε νὰ λαμβάνει ὁ ἄνθρωπος ὥστε νὰ μπορεῖ ν’ ἀντιμετωπίζει τὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς, μὲ ἄλλα λόγια δίδασκε τὴ συνετὴ προνοητικότητα.

Ἂν καὶ ὁ παραπάνω πρακτικὸς μύθος ὑπάρχει γιὰ νὰ ἀναδεικνύει τὴν προοπτική τῆς ἀσφάλειας καὶ τῆς σύνεσης στὴν καθημερινότητα καὶ τὶς ἐνέργειες τοῦ ἀνθρώπου, θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ὡς ἀνθρώπινο δημιούργημα προετοιμάζει τὸ θεϊκὸ κήρυγμα τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς. Καὶ τὸ θεϊκὸ κήρυγμα, μέσα ἀπὸ τὴν ἀναπτυσσόμενη παραβολή, ἔρχεται γιὰ νὰ προσδώσει ἄλλη, ἀνώτερη προοπτικὴ καὶ διάσταση στὸ δίδαγμα τοῦ ἀνθρώπινου μύθου.

Τὰ τάλαντα

Μία ἱστορία -ὄχι πραγματικὸ γεγονὸς- ἀναφέρει καὶ ὁ Κύριος. Κάποιος πλούσιος, πρὶν ταξιδέψει μακριά, κάλεσε τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἐξαρτώνταν ἀπὸ αὐτὸν καὶ τοὺς ἔδωσε τάλαντα, τὰ χρήματα τῆς ἐποχῆς, ἀνάλογα μὲ τὶς δυνατότητες ποὺ ἔκρινε ὅτι εἶχε ὁ καθένας. Ἔφυγε σὲ ἄλλον τόπο, ἀλλὰ μετὰ ἀπὸ καιρὸ ἐπανῆλθε καὶ ζήτησε λογαριασμὸ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπου του γιὰ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο εἶχαν χρησιμοποιήσει τὰ τάλαντα ποὺ τοὺς εἶχε ἐμπιστευθεῖ. Κι ἐκεῖνος στὸν ὁποῖο εἶχε ἀφήσει πέντε τάλαντα τὰ ἐκμεταλλεύθηκε ἔτσι, ὥστε νὰ κερδίσει ἄλλα πέντε, πράγμα γιὰ τὸ ὁποῖο ἐπαινέθηκε καὶ ἀνταμείφθηκε. Τὸ ἴδιο καὶ αὐτὸς στὸν ὁποῖο εἶχε δώσει δύο τάλαντα. Αὐτὸς ὅμως, στὸν ὁποῖο εἶχε ἐμπιστευθεῖ ἕνα, κυριαρχούμενος καὶ ἀπὸ συναισθήματα ἀρνητικὰ ἐναντίον τοῦ κυρίου του, ἀντὶ νὰ ἐκμεταλλευθεῖ ἔστω καὶ κατ’ ἐλάχιστο τὸ τάλαντο, προτίμησε νὰ τὸ θάψει βαθιὰ στὴ γῆ καὶ νὰ τὸ ἀφήσει ἀναξιοποίητο! Γι’ αὐτὸ κατακρίνεται καὶ τελικὰ τιμωρεῖται.

Δὲν θέλει νὰ παραδώσει μαθήματα μακροοικονομίας ὁ Χριστός μας. Δὲν εἶναι ἀκόμη ἕνας ποὺ ἔρχεται νὰ προτείνει κάποιο οἰκονομικοκοινωνικὸ σύστημα ὀργάνωσης τῆς ἀνθρώπινης συμβίωσης. Εἶναι ὁ Ἕνας ποὺ προβάλλει ἐπὶ γῆς τὴν πραγματικότητα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Κι ὁ λόγος περὶ ταλάντων δὲν ἀποσκοπεῖ σὲ οἰκονομίστικες λογικὲς καὶ συζητήσεις, ἀλλὰ ὑποκρύπτει ἕνα βαθύτερο συμβολισμό. Ὁμόφωνη εἶναι ἡ ἑρμηνεία τῶν θεοφόρων Πατέρων μας ὅτι πίσω ἀπὸ τὴ λέξη «τάλαντα», ὑποκρύπτονται καὶ ὑποδηλώνονται τὰ περισσότερα ἢ λιγότερο χαρίσματα μὲ τὰ ὁποῖα ὁ Ἅγιος Θεὸς ἔχει κατακοσμήσει καὶ ἐφοδιάσει τὸν καθέναν μας. Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ὅτι σὲ ἄλλον ὁ Θεὸς ἔδωσε δύναμη, σὲ ἄλλον ἐπιτηδειότητα στὰ χέρια, σὲ ἄλλον γρηγοράδα στὰ πόδια, σὲ ἄλλον ἀκονισμένο νοῦ, σὲ ἄλλον σοφία καὶ σύνεση, σὲ ἄλλον χρήματα, σὲ ἄλλον ἐξουσία, σὲ ἄλλον καλαισθησία… Κι ὅλ’ αὐτὰ τὰ χαρίσματα τοῦ Θεοῦ, ἀνάλογα μὲ τὸ τί μπορεῖ ν’ ἀντέξει ὁ καθένας, λέγονται τάλαντα.

Ὁ σκοπὸς τῶν ταλάντων

Γιατί μᾶς δίνονται ἀπὸ τὸν Θεὸ τὰ τάλαντα; Ὁπωσδήποτε ὄχι γιὰ νὰ τὰ θάβουμε! Ἐφ’ ὅσον μᾶς τὰ ἔδωσε ὁ Ἅγιος Θεὸς περιμένει τὴν ἀξιοποίησή τους ἀπὸ ἐμᾶς. Λέει πάλι ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Ἔδωκεν ὁ Θεὸς (…) ἵνα πᾶσι τοῦτοις καὶ εἰς τὴν ἡμῶν αὐτῶν σωτηρίαν καὶ τὴν τῶν πλησίον ὠφέλειαν χρησώμεθα». Τὰ χαρίσματά μας ὑπάρχουν γιὰ νὰ βοηθοῦμε τοὺς ἑαυτούς μας, ἀλλὰ καὶ τοὺς πλησίον μας, δηλαδὴ μποροῦμε νὰ τὰ χρησιμοποιοῦμε τόσο γιὰ δική μας ὠφέλεια, ὅσο καὶ γιὰ τὴν ὠφέλεια τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου, τοῦ ἄλλου, τοῦ ἀδελφοῦ μας.

Ἐνδεχομένως κάποιος νὰ πεῖ ὅτι τὰ ἀνωτέρω ἀκούγονται πολὺ λογικὰ καὶ αὐτονόητα. Εἶναι φυσικὸ ὁ κάθε ἄνθρωπος, ἐφ’ ὅσον ζεῖ σὲ μία δομημένη κοινωνία νὰ συμβάλλει κατὰ τὶς δυνατότητές του, στρατεύοντας τὶς ἱκανότητές του, μιᾶς ποὺ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ μπορεῖ νὰ διεκδικήσει κατ’ ἀρχὴν τὴν ἐπιβίωσή του, περαιτέρω καὶ τὴν κοινωνική του ἀνέλιξη. Γιατί αὐτὸ πρέπει νὰ εἶναι θέμα ἀνάπτυξης εὐαγγελικῆς περικοπῆς; Μήπως εἶναι περιττὴ ἠθικολογία;

Τίποτε στὸ Εὐαγγέλιο δὲν περισσεύει ὡς περιττό! Ὅ,τι καταγράφεται, ἀναφέρεται ὑπὸ τὸ πρίσμα τῆς σωτηρίας, τοῦ ἁγιασμοῦ καὶ τῆς θέωσης τοῦ πλάσματος τοῦ Θεοῦ. Κι ἡ ἀναφορὰ σὲ χαρίσματα καὶ στὴν κατάλληλη ἀξιοποίησή τους, δὲν γίνεται γιὰ νὰ ἐξυπηρετήσει τὸ ἐδῶ καὶ τώρα τῆς ἀνθρώπινης κοινωvίας, ἀλλὰ ἐσχατολογικὰ τὴν προοπτική τῆς αἰωνιότητας. Ὅ,τι λέγεται, καταγράφεται γιὰ νὰ τονιστεῖ ὅτι ἀσχέτως ἂν μᾶς δόθηκαν περισσότερα ἢ λιγότερα χαρίσματα, θὰ κληθοῦμε νὰ δώσουμε λόγο στὸν Θεὸ γιὰ τὴν ἀξιοποίησή τους!

Γιατί τιμωρεῖται ὁ δοῦλος ποὺ ἔθαψε τὸ τάλαντο; Ὄχι γιὰ κάποιο κακὸ ἢ ἁμαρτία ποὺ ἔκανε, ἀλλὰ γιατί δὲν ἔκανε τὸ καλό! Τιμωρεῖται ὄχι γι’ αὐτὰ ποὺ ἔκανε, ἀλλὰ γι’ αὐτὰ ποὺ ἐνῶ εἶχε τὴ δυνατότητα νὰ κάνει, δὲν ἔκανε! Κατακρίνεται ἐπειδὴ ὁ Θεός, ἂν καὶ τοῦ ἔδωσε τὴν εὐκαιρία, τὸν βρῆκε ἄκαρπο, μὲ ἄδεια χέρια καὶ τὸ χάρισμά του ἀνενεργό! Ὅ,τι μᾶς ἔχει δοθεῖ στὴ ζωὴ αὐτή, μᾶς δίνεται ὑπὸ τὸ πρίσμα τῆς αἰωνιότητας. Ὅσο μικρὴ κι ἀσήμαντη κι ἂν μᾶς φαίνεται ἡ ὅποια δεξιότητά μας, θὰ κριθοῦμε γιὰ τὸ κατὰ πόσο τὴν ὑποτάξαμε στὴ θεία λογική. Ὁ χριστιανὸς δὲν καλεῖται παθητικὰ νὰ περιμένει τὴ Δευτέρα τοῦ Κυρίου Παρουσία, ἀλλὰ νὰ ἐνεργεῖ ἐποικοδομητικά, ἀξιοποιώντας τὰ χαρίσματά του, κερδίζοντας ἔτσι τὴν εἴσοδό του στὴ «χαρὰ τοῦ Κυρίου του».

4.

Κυριακή ΙΣΤ΄ Ματθαίου- Ἐπένδυση καὶ κέρδος

1. Πλῆθος χαρισμάτων

Τὴν παραβολὴ τῶν ταλάντων ἀκούσαμε στὸ σημερινὸ Εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα: Ἕνας ἄνθρωπος πρὶν φύγει γιὰ μακρινὸ ταξίδι, παρέδωσε στοὺς δούλους του τὰ ὑπάρχοντά του· σὲ ἄλ­λον ἔδωσε πέντε τάλαντα, σὲ ἄλλον δύο, σὲ ἄλλον ἕνα.

Ὁ ἄνθρωπος τῆς παραβολῆς συμβολίζει τὸν Θεό. Τὸ τάλαντο ἦταν ἕνα σημαντικὸ ποσὸ χρυσοῦ στὴν ἀρχαιότητα. Συμβολίζει «πᾶσαν Θεοῦ δωρεάν», γράφει ὁ Μέγας Βασίλειος1. Ὁ Θεὸς δηλαδὴ προικίζει τὸν κάθε ἄνθρωπο μὲ διάφορα χαρίσματα, τὰ ὁποῖα ἂν καλλιεργήσει κατὰ τὸ θεῖο θέλημα, θὰ ἀξιωθεῖ τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Ὅλοι λοιπὸν ἔχουμε χαρίσματα, καὶ μάλιστα ἀρκετά – ἀκόμη καὶ τὸ ἕνα τάλαντο ἦταν σημαντικὸ κεφάλαιο.

 

Ὑπάρχουν διάφορα χαρίσματα: μελω­δικῆς φωνῆς, ζωγραφικῆς, διανοητικῆς ἀντιλήψεως, εὐχέρειας λόγου, χάρισμα ἔμφυτης εὐγένειας, παρηγορίας τῶν θλιβομένων… Πλῆθος τὰ δῶρα τοῦ Θεοῦ στοὺς ἀνθρώπους. «Οὐδεὶς γάρ ἐστιν ἀμέτοχος τῆς τοῦ Θεοῦ χρηστότητος», γράφει ὁ Ἅγιος. Κανεὶς δὲν εἶναι ἀμέτοχος τῆς εὐεργετικότητος τοῦ Θεοῦ.

2. Ἄνιση διανομὴ γεμάτη ἀγάπη

Ὁ κύριος τῆς παραβολῆς, ὅπως εἴδαμε, δὲν μοίρασε σὲ ὅλους τὸ ἴδιο χρηματικὸ ποσό, ἀλλὰ «ἑκάστῳ κατὰ τὴν ἰδίαν δύναμιν», στὸν καθένα κατὰ τὴ δύναμή του. Δηλαδὴ ὁ Θεὸς δὲν δίνει σὲ ὅλους τὰ ἴδια χαρίσματα οὔτε στὸν ἴδιο βαθμό, ἀλλὰ στὸν καθένα κατὰ τὶς ἀντοχές του, κατὰ τὴ δυνατότητά του νὰ τὰ αὐξήσει· διότι ἡ διανομὴ τῶν ταλάντων γίνεται μὲ αὐτὴ τὴν προοπτική: νὰ τὰ διαχειρισθεῖ ὁ καθένας ἔτσι ὥστε νὰ σωθεῖ.

Συνεπῶς δὲν ἐπιτρέπεται νὰ λυπούμαστε ποὺ δὲν ἔχουμε αὐτὸ ἢ ἐκεῖνο τὸ χάρισμα, ἢ νὰ ζηλεύουμε ἄλλους γιὰ τὰ ἐξαιρετικὰ χαρίσματά τους. Ὅ,τι ἔχουμε, μᾶς τό ᾿δωσε ὁ Θεὸς μὲ τέλεια ἀγάπη καὶ σοφία. Εἶναι αὐτὸ ἀκριβῶς ποὺ μποροῦμε νὰ σηκώσουμε χωρὶς νὰ ζημιωθοῦμε, αὐτὸ ἀκριβῶς ποὺ μποροῦμε νὰ καλλιεργοῦμε γιὰ νὰ σωθοῦμε. Ὁ Θεὸς δὲν κάνει λάθη. Ἄλλωστε σὲ ὅποιον ἔχει δώσει πολλά, ἀπὸ αὐτὸν θὰ ζητήσει καὶ πολλά.

Λοιπόν, ἀντὶ νὰ κάνουμε συγκρίσεις, ἂς καλλιεργοῦμε μὲ χαρὰ τὸ τάλαν­τό μας, ὅποιο κι ἂν εἶναι. Διότι, ὅπως ἔχει γραφεῖ, «τὰ δάση θὰ ἦταν βουβά, ἂν κελαηδοῦσαν μόνο τὰ πιὸ καλλίφωνα πουλιά».

3. Ἡ ἀνταπόδοση

Ὁ κύριος τῆς παραβολῆς ἐπήνεσε τοὺς δύο ἐργατικοὺς δούλους μὲ τὰ ἴδια ἀκριβῶς λόγια: «Εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου». Πολὺ καλά, δοῦλε καλὲ καὶ πιστέ! Σὲ λίγα ἤσουν ἀξιόπιστος δια­χειριστής· θὰ σοῦ δώσω πολλὰ ἀγαθά. Μπὲς μέσα γιὰ νὰ ἀπολαύσεις τὴν ἴδια χαρὰ μὲ τὸν κύριό σου.

Γιατί ὁ ἴδιος ἔπαινος; «Διότι καὶ ἴση ἡ σπουδή»· διότι ἔδειξαν καὶ τὸν ἴδιο ζῆλο. Καὶ οἱ δύο διπλασίασαν αὐτὸ ποὺ τοὺς εἶχε δοθεῖ, μᾶς ἐξηγεῖ ὁ ἑρμηνευτὴς τῶν Γραφῶν Εὐθύμιος Ζιγαβηνός2.

Ἐπιπλέον, ἡ ἀμοιβὴ ποὺ δίνει ὁ Θεός, εἶναι πολὺ μεγάλη: «ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω». Πόσο γενναιόδωρος εἶναι ὁ Κύριός μας!

4. Ἡ τιμωρία τῆς ἀκαρπίας

Ἀντίθετα μὲ τοὺς δύο παραπάνω δούλους ὁ τρίτος, ποὺ εἶχε πάρει τὸ ἕνα τάλαντο, ἔδειξε ραθυμία. Πῆγε καὶ τὸ ἔθαψε. Ὅταν ἦλθε ἡ ὥρα νὰ δώσει λόγο γιὰ τὴ διαχείρισή του, μίλησε μὲ μεγάλη αὐθάδεια γιὰ νὰ δικαιολογηθεῖ γιὰ τὴ ραθυμία του. Ἐπέστρεψε μάλιστα τὸ ἕνα τάλαντο ἀκέραιο, πιστεύοντας ὅτι ἦταν ἀπαλλαγμένος εὐθυνῶν. Ὁ κύριός του ὅμως τὸν ἤλεγξε καὶ διέταξε αὐστηρότατη τιμωρία, ἡ ὁποία συμβολίζει τὴν αἰώνια κόλαση.

Ἀπὸ τὸ πάθημα τοῦ δούλου αὐτοῦ κα­ταλαβαίνουμε πόσο φοβερὸ ­πράγμα εἶναι ὄχι τὸ νὰ καταχρασθοῦμε ἕνα χάρισμα, ἀλλὰ ἁπλῶς νὰ μὴν τὸ ἀξιοποιήσουμε. Ἂς μὴν ἐπαναπαυόμαστε ὅτι ἔχουμε βέβαιη τὴ σωτηρία, ἐπειδὴ τυχὸν κάποιοι δὲν ἔχουμε διαπράξει μεγάλες ἁμαρτίες· ὀφείλουμε νὰ χρησιμοποιοῦμε τὰ χαρίσματά μας γιὰ τὴν ὠφέλεια τοῦ πλησίον καὶ πρὸς δόξαν Θεοῦ.

5. Οἱ τραπεζίτες

Ἀξιοπρόσεκτο εἶναι καὶ τὸ ἑξῆς: Ὁ κύριος ἀπάντησε στὸν ὀκνηρὸ δοῦλο ὅτι ἔπρεπε νὰ καταθέσει στοὺς τραπεζίτες τὸ τάλαντο ποὺ τοῦ εἶχε δώσει, καὶ θὰ ἐρχόταν ἐκεῖνος νὰ πάρει τὸ δικό του μαζὶ μὲ τὸν τόκο.

Ποιοὶ εἶναι οἱ τραπεζίτες; Οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς ἐξηγοῦν: Ἂν δὲν μποροῦμε νὰ πολλαπλασιάσουμε τὸ τάλαντό μας, μποροῦμε ὅμως νὰ διδάσκουμε ὅσους ἔχουν αὐτὴ τὴ δυνατότητα – αὐτοὶ εἶναι οἱ τραπεζίτες. Νὰ ποῦμε τὸν καλὸ λόγο, νὰ συμβουλεύσουμε ὅσους ἔχουν καλὴ διάθεση, ἀλλὰ δὲν γνωρίζουν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, γράφει ὁ χρυσολόγος Πατήρ3. Καὶ ὁ ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος: Δίνω συμβουλὴ σ᾿ αὐτὸν ποὺ θέλει νὰ σωθεῖ, ὄχι γιὰ νὰ μιμηθεῖ ἐμένα τὸν ἁμαρτωλό, ἀλλὰ γιὰ νὰ δεχθεῖ ὡς φρόνιμος τὰ λόγια μου καὶ νὰ ὠφεληθεῖ4.

Ὁ Κύριος μᾶς καλεῖ νὰ ἐργασθοῦμε. Ἡ ἀπερίγραπτη φιλανθρωπία Του ἔχει ὁρίσει πολὺ εὐνοϊκοὺς ὅρους πνευματικῆς κερδοφορίας. Εἶναι δυνατὸν νὰ περιφρονήσουμε τὴν ἀγάπη Του;

………………………………

1. Μεγάλου Βασιλείου, Ὅροι κατ᾿ ἐπιτομήν, σνγ´, ΕΠΕ 9, 302-304.
2. Βλ. Παν. Τρεμπέλα, Ὑπόμνημα εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, ἐκδ. «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι 20086, σελ. 445.
3. Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ὁμιλία ΟΗ´ εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, PG 58, 714.
4. Ὁσίου Ἐφραὶμ τοῦ Σύρου, Περὶ μετανοίας καὶ ὑπομονῆς· στό: Κ. Φραντζολᾶ (ἐπιμ.), Ὁσίου Ἐφραὶμ τοῦ Σύρου Ἔργα, ἐκδ. Τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας, τόμ. 4ος, σελ. 316.

Ορθόδοξο Περιοδικό “Ο ΣΩΤΗΡ”