Ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης
“Σήμερα οἱ ἄνθρωποι καταλήγουν, ἀπὸ τὴν πολλὴ μελέτη, νὰ εἶναι μαγνητόφωνα καὶ νὰ γεμίζουν τὶς κασσέττες τους μὲ περιττὰ πράγματα. Ἡ ἄνευ πράξεως, ὅμως, διδασκαλία εἶναι κατὰ τὸν Ἀββᾶ Ἰσαὰκ “παρακαταθήκη ἐντροπῆς”.
Βλέπεις, πολλοὶ ποὺ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὸν ἀθλητισμὸ διαβάζουν ἀθλητικὰ περιοδικὰ ἢ ἐφημερίδες καὶ κάθονται. Μπορεῖ νὰ εἶναι σὰν τὰ μοσχάρια, ἀλλὰ θαυμάζουν τοὺς ἀθλητές: «Ἄ,. καταπληκτικὸς αὐτός, λένε, μπράβο! Ὤ!… ». Δὲν χύνουν ὅμως λίγο ἱδρώτα οὔτε χάνουν κανένα κιλὸ βάρος. Διαβάζουν- διαβάζουν ἀθλητικὰ καὶ ξαπλώνουν. Ἔτσι δὲν ὠφελοῦνται. Μένουν μὲ τὴν εὐχαρίστηση τοῦ διαβάσματος.
Οἱ κοσμικοὶ, ἄλλοι διαβάζουν ἐφημερίδα, ἄλλοι διαβάζουν ἕνα ρομάντζο, μία περιπέτεια, ἄλλοι παρακολουθοῦν στὸ γήπεδο πὼς παίζουν, καὶ περνᾶνε τὴν ὥρα τους. Τὸ ἴδιο κάνουν καὶ μερικοὶ ποὺ διαβάζουν πνευματικά. Μπορεῖ νὰ ξενυχτοῦν καὶ νὰ διαβάζουν πνευματικὰ βιβλία μὲ μανία καὶ νὰ εὐχαριστιοῦνται. Παίρνουν ἕνα πνευματικὸ βιβλίο, κάθονται καὶ λίγο ἀναπαυτικὰ καὶ διαβάζουν. «Ὠφελήθηκα», λέει ὁ ἄλλος. Καλύτερα πὲς ὅτι εὐχαριστήθηκες, ὅτι πέρασες εὐχάριστα τὴν ὥρα σου. Γιατί αὐτὸ δὲν εἶναι ὠφέλεια. Ὠφελεῖσαι, μόνον, ὅταν δῆς τί λέει αὐτὸ ποὺ διαβάζεις, ἐλέγχης τὸν ἑαυτόν σου καὶ προσπαθῆς νὰ τὸν ζορίζης στὴν ἐφαρμογή: «Τί λέει αὐτὸ ποὺ διάβασα; Ἐγὼ ποῦ βρίσκομαι πνευματικά; Τί πρέπει νὰ κάνω;». Ὕστερα, ὅσο περισσότερα μαθαίνη κανείς, τόσο περισσότερη εὐθύνη ἔχει. Δὲν λέω νὰ μὴν διαβάζη, γιὰ νὰ μὴν ξέρει πολλὰ καὶ νὰ μὴν ἔχη εὐθύνη, γιατί αὐτὸ εἶναι πονηρία, ἀλλὰ νὰ μὴ διαβάζη μόνο γιὰ νὰ εὐχαριστιέται.
Τὸ κακὸ εἶναι ὅτι, ἂν διαβάζη καὶ ἔχη δυνατὴ μνήμη, θυμᾶται πολλά, μπορεῖ καὶ νὰ λέη καὶ πολλὰ καὶ νὰ ξεγελάη τὸν ἑαυτό του, νὰ νομίζη δηλαδὴ ὅτι τὰ ἐφαρμόζει κιόλας. Ἔτσι δημιουργεῖ ψευδαίσθηση καὶ στὸν ἑαυτό του καὶ στοὺς ἄλλους. Γιὰ αὐτὸ νὰ μὴν ἀναπαύετε τὸν λογισμό σας στὰ πολλὰ διαβάσματα. Νὰ στραφῆτε στὴν ἐφαρμογή. Τὰ πολλὰ διαβάσματα μορφώνουν ἐγκυκλοπαιδικά. Σκοπὸς ὅμως εἶναι πῶς θὰ μορφωθῶ θεοκεντρικὰ. Δὲν πάω νὰ γίνω καθηγητὴς Πανεπιστημίου, ὥστε νὰ εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ ξέρω πολλὰ. Ἀλλὰ καὶ ἄν μοῦ χρειασθῆ κάτι ἀπὸ τὴν ἄλλη γνώση, εὔκολα θὰ τὸ μάθω, ὅταν ἀποκτήσω τὴν θεοκεντρικὴ μόρφωση.